‘Hiç tanımadığınız birinin kahramanı olabilirsiniz’

Bir gün telefonunuz çalabilir ve karşınızdaki ses söze, "Birine hayat vermek ister misiniz?" diye başlayabilir. Şaşırmazsınız, çünkü daha önce verdiğiniz üç tüp kanla kök hücre bağışçısı olmuşsunuzdur. Bundan sonrası hayatınızın anlamını çoğaltacak eşsiz bir deneyim, olağanüstü bir duygu. Adını bile bilmediğiniz birinin kahramanı olmaktan söz ediyorum... Nasıl mı? Kök hücrelerinizi bağışlayarak. Korkuyor musunuz? "Peki korkunuz yüzünden belki de bir çocuğun hayata veda etmesine göz yumuyorsunuz" desem... Üstelik can acıtmayan, size geçici halsizlik ve küçük gribal enfeksiyonlar dışında bir yan etkisi olmayan bir işlem olduğunu söylesem... Şimdi hemen, hiç ertelemeden Kızılay'ın en yakın kan alma birimine gidip üç tüp kan verir misiniz?
BEKLEYEN ÇOK ÇOCUK VAR
Evet son zamanlarda ismi gündemde olan Öykü Arin haberlerini sık sık sayfaya koyup ha bugün ha yarın diyerek erteliyorduk bu işi. Ve bir gün yazı işleri toplantısında hepimiz, "Aslında o kök hücre belki de aramızdan birinde bulunuyor" dedik ve hemen Kızılay'ın yolunu tuttuk. Sadece Öykü değil aslında kök hücreye ihtiyacı olan. Birçok çocuk var umutla ilik nakli beklerken hastane odasında yaşayıp, hastanede okula giden. Zaten isme özel bağış yapamıyorsunuz. Verdiğiniz kan örneği TÜRKÖK Ulusal Kemik İliği Bankası'nın veri tabanına işleniyor ve Dünya Kemik İliği Bankası'na üye olduğumuz için de dünyanın birçok yerindeki bir kişiye umut oluyor. Kök hücre bağışladığınız kişinin sadece cinsiyetini ve yaşını öğreniyor, iki yıl sonra da tanışabiliyorsunuz. İzmirli iletişimci, taze anne Özlem Tezişçi Çeviren hücre bağışında bulunarak 7 yaşında bir kız çocuğuna umut olmanın, bir mucizeye kaynaklık etmenin tadına varmış. Çeviren, bu mucize deneyimi Yeni Asır'a anlattı.
TELEFONDA AĞLADIM
■ Donör olmak için kan verdikten ne kadar zaman sonra sana döndüler?
Yaklaşık 6 sene önce verdiğim kök hücre bağışı sonucunda 3 ay önce Kızılay tarafından arandım.
■ Haberi aldığında ne hissettin? Korku, heyecan, sevinç?
Haberi aldığım zaman çok heyecanlandım. Çünkü telefonda bir kişi size, "Birine hayat vermek ister misiniz?" diye soruyor? Bir süre konuşamadım, sonra ağlamaya başladım. Kendime geldiğimde "Tabii ki" diyebildim. O andan beri heyecanım devam ediyor. Zira, lösemiden tamamen kurtulması için nakilden sonra 90 gün geçmesi lazım. Bu konuşmadan sonra Kızılay'da tekrar kan verdim. Ve Sağlık Bakanlığı tarafından incelenerek onaylandı. Sonra nasıl verebileceğimi konuştuk.
■ Sen taze bir annesin, bağış emzirmene engel olmadı mı?
Arandığımda oğlum yeni 1 yaşına girmişti. Oğlumun doktoru ve Kızılay'daki doktorlar ile konuşarak kemikten toplama yöntemini seçtik. Çünkü kan yolu ile kök hücre toplanırken verilen bir ilaç benim emzirmeme 1 hafta kadar engel olacaktı. Bu kararı da aldıktan sonra Ankara'ya gittik. B
BİZİM HASTANIN DURUMU CİDDİYDİ
■ İzmir'de de kan veriliyor. Sen niçin Ankara'ya gittin?
Bu yöntem sadece Ankara'da uygulanabiliyor. Orada 1 gün boyunca kapsamlı bir check up yapıldı. Sonrasında doktorum ile tanıştırıldım. Kendisi bana operasyonu anlatıp, bütün sorularımı cevapladı. Orada operasyonun spinal uyuşturma yöntemi ile yapılmasına karar verdik. Ve nakil tarihi belirlendi.
■ Prosedürel olarak neler yaptın?
Arandıktan sonra tekrar kan örnekleri alınıyor. Uyum kesinleştikten sonra Ankara'da tam kapsamlı bir check up yapılıyor. Ardından hastanın durumuna göre nakil tarihi belirleniyor. Benim hastamın durumu çok ciddi olduğu için hemen karar verdik ve kısa bir süre içinde nakil gerçekteşti.
BAŞIMA GELMEZ DİYEMEYİZ
■ Neler hissettin?
Bütün bu süreç, yaşayabileceğim en güzel deneyimdi. Ve bu deneyimi anne olarak yaşamak çok farklıydı. Sürekli kendi çocuğunuza bakıp karşı tarafı düşünüyorsunuz. Tanımadığınız bir çocuk için sürekli dualar edip hayaller kuruyorsunuz. Birisinin hayatı sizin damarlarınızdaki kanda ve siz bunu bile bile kök hücre bağışında bulunmuyorsunuz. Bu gerçekten üzücü. Çünkü hepimiz anne, baba, kardeş, teyze, yenge, dayı, amca veya halayız. Yada elbet birisi olacağız. 'Bu benim başıma gelmez' diyemeyiz. Yaşadığım duyguları yazmam mümkün değil İnsanın işe yaradığını bilmesi çok güzel. Bir mucizeye tanıklık hatta kaynaklık etmek paha biçilmez.
■ Kime verdiğini söylüyorlar mı?
Kime verdiğini tam olarak bilmiyorsun sadece yaşı ve cinsiyeti. Ben 7 yaşında lösemi hastası bir kız çocuğuna donör oldum.
■ Ankara'ya gittiğinizde nasıl karşılandın?
Bu süreçte Kızılay ve TÜRKÖK yetkilileri benimle her konuda ilgilenip yanımda oldular. Bir arkadaş oldular, beni hiç yalnız bırakmadılar. TÜRKÖK yetkilileri her şeyinizi karşılıyor zaten. Sonrasında da sizinle iletişimi kesinlikle kesmiyorlar. Onlara mail atarak bağış yaptığınız kişinin sağlık durumunu öğrenebiliyorsunuz. 2 sene sonra onlar da isterse tanışabiliyorsunuz. İlk defa zaman bu kadar hızlı geçsin ve prensesle tanışayım istiyorum. Ve ilk günden beri inanıyorum her şey çok güzel olacak...
18-50 YAŞ ARASI KİŞİLER VEREBİLİR
■ Nerede kök hücre bağışında bulunabilirim?
Size en yakın Gönüllü Verici Merkezi ve Sabit Kan Alma Merkezleri'nde.
■ Kimler kök hücre bağışında bulunabilir?
18-50 yaşlarında ve bilgilendirilmiş onam vermiş olan sağlıklı birey olma koşulu aranmaktadır.
■ Kimliğimi bildirmem zorunlu mu?
Kimlik ibrazı yasal zorunluluktur.
■ 3 tüp kan verildiğinde kök hücre bağışında bulunmuş olunuyor mu?
İlk aşamada verilen kan, kök hücre için değil, gerekli testlerin yapılabilmesi içindir.
​YURTDIŞINA GİTMEK GEREKMEZ
■ Yurtdışındaki bir hasta ile eşleşme olasılığım var mı?
ULUSAL Kemik İliği Bankası TÜRKÖK, Dünya Kemik İliği Bankası'na üyedir ve yurt dışı hastalar için de eşleşme talepleri olabilir. Eşleşme olursa siz değil kök hücreniz gider.
■ Düzenli ilaç kullananlar kök hücre bağışlayabilir mi?
Kronik hastalığı olan ve bu yüzden düzenli ilaç kullanması gereken kişilerin doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
​SİZİN KÖK HÜCRENİZ BİTMEZ
■ Kök hücre toplama işleminden sonra bağışçının kök hücreleri bitiyor mu?
Kök hücreler devamlı olarak kendini yenileyebilme özelliğine sahip olduğu için bağışçının kök hücreleri tekrar eski sayısına ulaşacaktır.
■ Bağış sonrasında görülen yan etkiler nelerdir?
Periferik kök hücre bağışında, aşı uygulaması sonrasında kök hücre toplanmasının ardından; geçici halsizlik hissi, ateş, geçici grip benzeri belirtiler, genel vücut ağrıları; dalak bölgesinde dolgunluk hissi görülebilir. Kemik iliği bağışında, dikiş gerektiren bir kesi oluşmaz. Verici, genellikle ertesi gün kan tetkikleri yapıldıktan sonra taburcu edilir. Ancak, kalça bölgesinde 1-2 gün sürebilen bir ağrı meydana gelebilir. Anesteziye bağlı olarak geçici boğaz ve baş ağrısı gözlenebilir. Kalıcı değildir.
■ Tekrar bağışçı olabilmek için ne kadar süre geçmeli?
TÜRKÖK Projesi kapsamında sizden kök hücre toplama işlemi gerçekleştirildiğinde veri tabanına 1 yıl boyunca taramaya dahil edilmezsiniz.

BURCU ILGIN