Sındırgı ‘kök’lerinden doğacak

ÇEYİZLERİN baş tacı, dokuma tekniği anneden kıza geçen Yağcıbedir halısı, Yörüklerin örf ve adetlerini yansıtan bir sanat eseri. Yüzde 100 koyun yününden yapılan ve doğallığıyla ön plana çıkan halılar, 1 santimetrekaresinde barındırdığı 35 ilmekle uzun yıllar sağlamlığını koruyabiliyor.

Geçmişte renkleri doğal bitkilerden elde edilen Yağcıbedir halısının bu özelliğinin kaybolmaması amacıyla Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ve Sındırgı belediyesi ortak bir projeye imza attı. Coğrafi işareti Sındırgı Belediyesi'ne ait Yağcıbedir halıları her deseninde ayrı bir hikâyeyi barındırdığı gibi doğallığıyla da ilçenin geleceğine yön veriyor.

Yağcıbedir halılarının yün iplerini boyamak için kullanılan bitkiler 1800'lü yıllarda kök boya bahçelerinde yetişiyordu. Kökboyanın yapımının zor olması, otların temin sıkıntısı ve ilmini bilenlerin sayısının azalması son yıllarda kullanımını da azalttı.

Bu kültürü, doğal ve sağlıklı üretimin gelecek nesillere aktarılması, yaygın halde kullanılması adına harekete geçen Sındırgı Belediyesi kök boya bahçelerinin yeniden kurulması, kullanım alanlarının yaygınlaştırılması adına proje geliştirdi. Bu projeyle unutulmaya yüz tutan bu kültürel ham madde yeniden hayat bulacak.

BEBEK VE ÇOCUKLARA
"Sındırgı Doğal Boya ve İnavosyon Merkezi" projesi kapsamında kurulacak Yağcıbedir halılarının iplerini boyamak ve jeotermalle birlikte dev kazanlarda boya kültürünü aktaracak kök boya bahçelerinin yanında, bebek ve çocuk kıyafetlerinin üretimi için de atölye kurulacak. Pamuk ve yünler de doğal kök boya kullanılarak üretilerek sağlıklı bir ürün ortaya çıkarılacak.

Yıllardır kökboyaları kullanarak Yağcıbedir halılarını dokuyan, kök boya üretim ilmini bilen son ustalardan olan Hanife Avcı da bu yöntemin gelecek nesillere aktarılması gereken önemli bir kültürel değer olduğunu belirtti. Avcı, kurulacak kök boya bahçeleri ve üretim atölyesinde gelecek nesillere üretim aşamalarını aktaracak.

HALIDAN TEKSTİLE
Bu projenin aynı zamanda istihdama da katkı sağlayacağını belirten Sındırgı Belediye Başkanı Ekrem Yavaş, "Sındırgı Doğal Boya ve İnavosyon Merkezi projesi Güney Marmara Kalkınma Ajansı'nda 40 proje arasında ilk dörde kalarak bakanlığa sunuldu. 2 milyon 200 bin lira gibi bir bütçesi var. Bu bütçe ile bizler Sındırgı'da tekrar boya bahçelerini kurmaya başlayacağız. Kurduğumuz bu boya bahçelerini kazanlarda Jeotermal su ile değerlendirerek, hem halı ipi olacak yünleri hem de pamuk veya diğer doğal malzemelerden oluşan, bebek kıyafetlerini boyayarak özellikle bu pandemi sürecinde insanların Sındırgı'dan bu ürünleri almalarını sağlayacağız. Sındırgı tekstil memleketine dönüşecek. Yani aslında Yağcıbedir halısının boya kültürünü, tekstile dönüştürme projesi aslında bu. Balıkesir Üniversitesi, Aydın Üniversitesi, Sındırgı Kaymakamlığı ve Balıkesir Büyükşehir Belediyesi de proje paydaşımız oldular. Bize destek verdiler. Sındırgı'yı geliştirebilecek, geçmişle gelecek arasında da bağlar kurularak bir şehirin büyümesini sağlayabilecek bir proje ilçemize hayırlı olsun" dedi.

3000 YILLIK GEÇMİŞ
YAĞCIBEDİR halısının kültürü ve doğallığıyla her alanda geleceğe ışık tuttuğunu belirten Sındırgı Belediye Başkanı Ekrem Yavaş, "Coğrafi işareti Sındırgı Belediyesine ait olan Yağcıbedir el dokuma halıları 3000 yıllık bir geçmişe sahip. Bu geçmişin de aslında bir sürü izleri var. Yaptığımız araştırmalara göre Sındırgı'da, temettuat defterlerinde 1800'lü yıllarda Sındırgı merkez ve beş ayrı mahallede kök boya bahçelerinin kurulduğunu gördük. Aslında bu çok önemli bir hadiseydi. Geçmişinde Yağcıbedir'in ham maddesini, boyar maddesini çivit otunu, ribua denen kökboyasını üretebilecek merkezler bulunması bu işin aslında geçmişte ne kadar profesyonel, devlete vergi verebilecek bir boyutta yapıldığını gösteriyordu. Sındırgı Yağcıbedir halısının, özellikle lacivert, kırmızı, narınç gibi özel renklerini acaba başka bir alanlarda nasıl kullanabiliriz. İstihdama nasıl dönüştürebiliriz. Geçmişle gelecek arasında bir köprüyü nasıl sağlarız, anlamında çalışmalarımızı yıllardır devam ettiriyoruz. Şimdi de bunları çocukların veya bebeklerin kıyafetlerinde ileri bir boyuta nasıl taşırız onu düşünmeye başladık. Bu konuda tıbbi aromatik bitkilerle alakalı, kök boya bahçeleri ile ilgili çalışmaları artık biraz daha büyüttük" dedi.

30 BİTKİDEN 60 RENK
Laboratuvar sorumlusu ziraat teknikeri Sinem Gök ise "BAÇEM de yetiştirdiğimiz bitkilerİ doğal boyama yöntemi ile dokuma iplerinde kullanmaya başladık. Kumaşlar ve ipler için arzu ettiğimiz bitkilerle boyalar hazırlıyoruz. Bu boyalar sayesinde daha sağlıklı kıyafetler hazırlanacak. Yapmış olduğumuz AR-GE sonucu 30'a yakın bitkiden 60 dolayında renk elde ettik. Çalışmalarımız devam ediyor" diye konuştu.

YEMEDİĞİNİ GİYME
PROJENİN hayata geçmesi halinde Sındırgı ilçesinde doğal boya ve tekstil inovasyon merkezi kurulmasını planladıklarını söyleyen BAÇEM Müdürü Nazım Tanrıkulu, çalışmaların olumlu şekilde sürdüğünü söyledi. Tanrıkulu, "Aromaterapide kullanılan bitkilerin yanı sıra doğal boyalarda kullanılan bitkileri de yetiştiriyoruz. Bunları kumaşların ve iplerin boyanmasında kullanıyoruz. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi olarak bununla ilgili proje hazırladık. Projemizi Güney Marmara Kalkınma Ajansına sunduk. Projemiz geçtiği takdirde Balıkesir'in Sındırgı ilçesinde, kök boya çiçeği ve muhabbet çiçeği denilen boya bitkileri yetiştireceğiz. Orada doğal boya ve tekstil inovasyon merkezi kuracağız. Böylelikle o bölgede bir tekstil fabrikası da kurmuş olacağız. Doğal boyahane kuracağız. Doğal boyahanede boyanan kumaşlar, 0-6 yaş çocuklar için kıyafete dönüşecek. Doğal boyalar, diğer boyalara alternatif olmasının yanı sıra, hem kalıcı hem de sağlığa zararı olmayan boyalardır. Doğal boyalarla ilgili olarak yediğini giy, giydiğini ye, yemediğini giyme diyoruz" diye konuştu.