Dersim olayları ile ilgili tartışma siyasette devam ederken savcılıkların son bir yıl içinde yapılan 4 ayrı suç duyurusu üzerine takipsizlik kararı verdiği anlaşıldı
Siyasetin 'özür' üzerinden tartıştığı Dersim olayları ile ilgili, savcılıkların 4 ayrı suç duyurusu üzerine "Devlet isyanlara karşı egemenliğini korudu" diyerek takipsizlik kararı verdiği ve bu nedenle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) son bir ay içinde 4 ayrı dava açıldığı ortaya çıktı.
Son dönemdeki Dersim tartışmalarının resmi belgesi niteliğindeki savcılık takipsizlik kararlarına ulaştı. Savcılar en kapsamlı değerlendirmeyi, Tunceli'nin Hozat ilçesine bağlı Çaytaşı (Lolantanır) köyünde yaşayan 87 yaşındaki Efo Bozkurt'un yaptığı suç duyurusu üzerine verilen takipsizlik kararında yaptı. 1938 yılı Temmuz ayında, henüz 14 yaşında olan Efo dede, biri 1 yaşında, diğerleri 4 ve 6 yaşlarında kardeşiyle birlikte köylerinin yakınlarındaki kampta kurşuna dizildi. Yaralanan Efo Bozkurt, ölü sanıldığı için kurtuldu. Efo Bozkurt, geçen yılki Dersim tartışmaları üzerine kardeşlerinin hakkını aramak üzere harekete geçti, olayla ilgili suç duyurusunda bulundu. Soruşturmayı yürüten Hozat Başsavcılığı takipsizlik kararı verdi.
MASUMA DOKUNULMADI
Yaşanan olayları, "Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne karşı bölgesel nitelikte silahlı isyan" olarak nitelendiren Savcı, "Olayların devletin bölünmez bütünlüğünü bozacak ve milli egemenliği parçalama aşamasına vardığını" kaydetti. Savcılık kararında masum insanlara dokunulmadığını şu ifadelerle savundu: "Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin silahlı isyancı grupların isyanını bastırırken bu isyan hareketine dahil olmayan hiçbir masum vatandaşına karşı fiili müdahalesi olmadığının da tarihi bir gerçeklik olarak kaydedilmesi gerekmektedir."
Takipsizlik kararında, o dönemdeki infazlar için kullanılan, "İsyan eden aşiret önderleri yakalanıp, dönemin hukuk kuralları içerisinde cezalandırılmışlardır" ifadesi dikkat çekti. Takipsizlik kararının sonunda, "insanlığa karşı suç" ve "soykırım" suçlarının oluşmadığı, suçun "adam öldürme" olarak nitelendirilecek olsa bile zamanaşımı süresinin dolduğu belirtildi.
AİHM'E BAŞVURU
Efo Bozturk, takipsizlik kararına karşı Erzurum Ağır Ceza Mahkemesi'ne başvurdu. Ağır Ceza Mahkemesi de, kararın kaldırılıp soruşturmaya devam edilmesi talebini reddedince karar kesinleşti. Efo Bozkurt, Avukatı Cihan Söylemez aracılığıyla geçen ay AİHM'ye başvurarak, 3 kardeşinin yaşam hakkının ihlal edildiğini, adil yargılanma ve din özgürlüğü haklarını kullanamadığını belirtti. Dersim olayları nedeniyle son dönemde şu 3 ayrı olay daha AİHM'ye taşındı:
- Ailesi Kütahya-Altıntaş'a sürgün gönderilen Hüseyin Akgün de Nazimiye Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulunmuştu. Bu savcılık da takipsizlik kararı verdi.
- 1935-1938 aralığında ailesinin mallarına el konulduğunu savunan Ali Karadağ'ın suç duyurusu da Tunceli Başsavcılığı'nda aynı akıbete uğradı.
- Erzincan-Tunceli sınırındaki Zini Gediği'nde kurşuna dizildiği ileri sürülen 95 kişinin ailelerinin yaptıkları suç duyuruları üzerine de savcılık herhangi bir adım atmadı.
İstiklal Mahkemeleri zabıtları inceleniyor
Cumhuriyet'in ilk yıllarında isyancıları yargılamak amacıyla özel olarak kurulan, kararları tartışmalara yol açan ancak arşivleri TBMM'de gizli tutulduğu için incelenemeyen İstiklal Mahkemeleri zabıtlarının kamuoyuna açıklanması için adım atıldı. TBMM, İstiklal Mahkemeleri zabıtlarının mührünü kırdı ve dosyaları incelemeye başladı. Zabıtlar günümüz Türkçesine çevriliyor. TBMM arşivindeki İstiklal Mahkemesi tutanaklarının 874 kutu içinde bulunan bin 471 dosyadan oluştuğu belirlendi.
CHP'de 'konuşmama' talimatı verildi CHP lideri Kılıçdaroğlu, Dersim konusunda kendisinden başka kimsenin açıklama yapmamasını istedi
CHP Tunceli Milletvekili Hüseyin Aygün'ün sözleriyle başlayan Dersim tartışması, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın partisinin genişletilmiş il başkanları toplantısında açıkladığı Dersim katliamına ilişkin 4 belge ve 'Dersim özrü'nün ardından giderek tırmanıyor. Başbakan Erdoğan'ın, "Sen de özür dile" çağrısında bulunduğu CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise "Özür yetmez, devletin arşivlerini açacaksın" açıklaması geldi. Dersim krizinin gerek iktidarla gerekse de parti içinde, genel merkeze karşı bildiri yayınlayan 12 milletvekilinin bayrak açması nedeniyle, CHP lideri milletvekillerine bundan sonra Dersim konusunda konuşmamaları talimatı verdiği öğrenildi. Genel Merkez'in milletvekillerine, "Dersim'le ilgili konuyu gündemde tutmayın, konuşmayın" uyarısı yaptığı kaydedildi. CHP'de, Dersim konusunda sadece CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun konuşacağı bilgisinin de milletvekillerine verildiği belirtildi.
CHP liderinin Dersim'le ilgili açıklamalarını Salı günü yapılacak grup toplantısında vermeye hazırlandığı ifade edildi.
