Seçim sisteminde ibre daraltılmış bölgede

EDA IŞIK (ANKARA)
Seçim sisteminde değişikliğe hazırlanan AK Parti'de ibre dar bölgeden daraltılmış bölgeye döndü. AK Parti'de öne çıkan dar bölge seçim sisteminde iki çekince ortaya çıktı. Bunlardan birisi parti içi disiplinin azalması, bir diğeri yerel sorunların ülkenin sorunlarının önüne geçmesi. AK Parti, bu iki unsurun istikrarı bozacağı endişesiyle dar bölge seçim sistemini rafa kaldırmayı planlıyor.
AK Parti'de seçim sistemini baştan aşağı değiştirecek çalışmalar aralıksız sürüyor. Ar-Ge ve Seçim İşleri Başkanlığı'nın ortaklaşa yürüttüğü çalışmada dar bölge ve daraltılmış bölge seçim sistemine göre similasyon çalışmaları yapılıyor. 2011 genel seçimlerinde AK Parti'nin aldığı yüzde 49.9 oy oranı üzerinden barajsız dar bölge ve yüzde 5 barajlı her bir bölgede 5 milletvekilinin yer aldığı daraltılmış bölge seçim sistemine göre oy dağılımı yapılarak ne kadar milletvekili çıkarılacağı hesaplaması yapılıyor.
Disiplini bozabilir
Dar bölge seçim sisteminde AK Parti son genel seçimlerindeki sandalye sayısını 40-50 artırıyor. Ancak bu sistemin avantajı kadar dejavantajı da bulunuyor. AK Parti'de dar bölge seçim sisteminin parti içi disiplini bozacağı ve yerel sorunların ülke sorunlarının önüne geçeceği ve bu iki unsurun istikrarı bozacağı endişesi dar bölge seçim sisteminin rafa kaldırılmasını gündeme getirdi. AK Parti, bunun yerine daraltılmış belge seçim sistemi üzerinde yoğunlaşmaya başladı. Bu sistemle 1980 darbesinin ardından getirilen yüzde 10'luk seçim barajı yüzde 5'e düşecek. Bu modelle iller 5 milletvekili çıkaracak şekilde seçim çevrelerine ayrılacak. Yine bu sistemde mevcut sistemde uygulanan sisteminin bilinen kurallarıyla partiler arası milletvekili dağılımı yapılacak.
İlk deneme Özal döneminde yapıldı
Daraltılmış bölge seçim sistemi uygulaması ilk kez Özal döneminde 1987 ve 1991 seçimlerinde uygulandı. 1991'de oyların yüzde 27'sini alan DYP sandalyelerin yüzde 39'unu kazanmış, oyların yüzde 10'unu alan DSP ise sandalyelerin 1.5'unu kazanabilmişti.
Seçim sisteminde değişikliğe kararlı olan AK Parti, düzenlemeyi 2015 genel seçimlerde uygulayabilmek için Mayıs ayının ilk haftası Meclis'e getirmeyi planlıyor. Anayasaya göre seçimlerle ilgili değişikliğin, seçim tarihinden 1 yıl önce yapılması gerekiyor. Aksi halde seçimlerde uygulanamıyor. Bu nedenle seçim sisteminde yapılacak değişikliğin 7 Haziran'a kadar yasalaşıp Resmi Gazete'de yayımlanması gerekiyor.