Şiir için kendinden vazgeçti

CANAN DUZDOL
Naile Duman, Ege'de doğmuş ve büyümüş, Ege'den beslendikleriyle yazdığı şiir kitabı "Farkındasız İntihar" ile ürettiklerini halka sunmuş bir şair. Ancak onun hikayesi diğer şairlerden çok farklı. Çünkü o hem kadın hem de şair olduğu için şiir kitabını yayımlayacak bir yayıncı ya da yayınevi bulamadığı için kendi yayınevi olan Kadın Yayınevi'ni kurarak kendi kitabını yayımlayan bir şair. Duman'ın diğer bir önemli farkı da şiirlerinde kullandığı dil. Buradan söyleyelim: Naile Duman'ın Farkındasız İntihar'ını fark etmek isteyenler için kitap raflardaki yerini çoktan aldı...

DÜŞSEL BİR YOLCULUK
Şiir kitabınızı birçok zorluğa göğüs gererek çıkarmayı başardınız. Bu hikaye nerede başladı?
İstanbul'da başlayan, Ankara'da son bulan düşsel bir yolculuktu benimkisi. İçine düşe bağlılık, inanç, sabır ve çalışmak gibi edimleri de yerleştirince mutlu bitti. Ama zor oldu.
Neler yaşadınız?
Ülkemizde kadın olmanın zorluğundan bahsederiz. Ancak konu şiir ve kadın şair olunca, işler daha da zorlaşıyor. Her alanda olduğu gibi erkek egemenliği, edebiyat alanında da kendini yoğun şekilde hissettiriyor. Mücadele verirken; karşılaştığım zorluklar, açılmayan kapılar, redler, görmezden gelmeler, ilgisizlikler, ümitsizliklerle dolu bir yolun sonunda yapabileceğim en iyi şey, başımın çaresine bakmaktı. Çünkü yayınevi sahiplerine göre "şiir kitabı ülkemde 50'den fazla satmıyor"du ve maalesef "kadın"dım.
TANRI BENİ DUYDU
Sanırım azminizi tetikleyen de bu sözler oldu.
Ümidi kesince tepkisel bir duruş ortaya koymak istedim. Bu da kadın Yayınevi'ni kurmama vesile oldu. Tanrı'nın dualarımı duyduğunu biliyordum, sadece geç gerçekleşeceğini kabul etmem zaman aldı. Bu süreçte kulaklarımı tüm olumsuzluklara kapattım.
Peki kurduktan sonra "Rahat bir nefes aldım" diyebildiniz mi?
Hayır, tam aksine mücadele asıl o zaman başladı. Dağıtım kanallarının "tanınmış isim" takıntısı ile yüzleştim ve okuyucularıma kitabımı kargo yolu ile ulaştırmaya başladım. Facebook'taki ve gerçek hayattaki okuyucu kitlesi desteğini esirgemedikçe, sanıyorum kitabım yüreklere değecek.
DAĞITIMI DA ÜSTLENDİ
Yani dağıtımı da kendi başınıza sürdürüyorsunuz..
Evet. 16 Ekim'de bandrollerini tek tek yapıştırmaya başladığım kitaplarımla, tarihler 31 Ekim'i gösterdiğinde TÜYAP'taydım. Paylaşımlı stant ve sivil toplum örgütlerinin bulunduğu salon olması nedeni ile bilinen bir yayınevinden kitabı yayınlanmış şair ya da yazarlar kadar şanslı değildim. Yine de orada hiç tanımadığım okuyucular çabama ilgi gösterdi. Farkımın farkındaydım ve onlar da fark ettiler. Ve pek çok şair arkadaşım da benden desteklerini esirgemedier.
Şiir yazarken nelerden besleniyorsunuz?
Batıda doğup büyüdüm. 80 sonrası apolitik olarak nitelendirilmiş "yitik" bir neslin kadın ayağındayım. Çığlıklarım, yaşadıklarım ve duyumsadıklarımla can buluyor dizelerde. Sanıyorum, şiir için kendimden vazgeçtim. Ve bu şiirsel üslubumun oturmasına katkı sağladı. Müzik, resim vb. renkli ipleri kullanarak da şiir kanaviçemi işliyorum elbet.
Müzikle de ilgilisiniz..
Müzikle uğraşıyor olmam (bağlama çalıyorum ve ney'e başladım), şiirde tınıyı daha çok önemsememi sağladı. Ve benim "derdim" vardı, yaşadığım çağda hiçbir kalıba sığmayan bir "kadın-insan"dım. Sevdiğim bir söz: "Eğer okumasını bilirsen her insan bir kitaptır". Sanırım okumaya ilk olarak kendimizden başlamamız gerekiyor. Ancak kadın olarak kendimi okumaya başladığımda, erkek şairlerin dünyasından da bir o kadar uzaklaştım.
Neden?
Onlar bana beni anlatıyorlardı, fakat çoğu şey yanlıştı. Aşk, hiç de onların sandığı kadar sığ izler bırakmıyordu kadın bedeninde, ruhunda. Kadınlar kendi fikirlerini harmanlayıp özgürce ifade edebiliyorlar ve kendilerine ait felsefeleri var.

FERRUHZAD SEVGİSİ
Yolunuzu aydınlatan şairler ya da yazarlar var mı?
Ben şiir okuyarak şiir yazmak kaygısı taşımadım. Bu anlamda etkilendiğim değil ama okuduğum şairler var. Kadın şair olarak çağımın, yaşımın, yaşadıklarımın kalemdaşını şiir tarihinde aradığımda, karşılaştığım isim ise Furuğ Ferruhzad.
Okumak isteyenlere yazarı olarak "Farkındasız İntihar" ile ilgili çok kısa bir bilgi verir misiniz?
Hepimizin yaşam içinde en az bir kere farkındasız intiharı olmuştur. Seçimlerinizi getirin aklınıza. Özel, iş ya da sosyal hayatınızdaki seçimleriniz! Keşkelerimizin nedeni değil midir farkındasız intiharlarımız? Ben kitapta bunlara değiniyorum..
ÇAĞIN KADIN KALEMİ
Son sözleriniz?
On sekiz yaşında vermeye başladığım siyasal oy'umun kıymet gördüğü kadar, otuz üç yaşında ancak yayınlayabildiğim şiir kitabımın, şiirlerimin, edebi ya da mesleki çabalarımın da aynı kıymeti görmesini arzu ediyorum. Yaşadığım çağın kadın kalemi olmaya çabalıyorum, bu ülkede etnik ya da siyasal bir dayanak olmadan da "insan" olunabileceğini, "şair" ya da "yazar" olunabileceğini duyurmak istiyorum.
"Şiir, bana küsmesin"
Kaç yıldır yazıyorsunuz?
90'lı yılların başından beri şiir ve nesir alanında üretimlerim var. Şiirin, yaşamımdaki soluk alışlarım olduğunu 2000'ler anladım. İnternette sanal edebiyat dünyası ile tanıştım. Ama kalem gücümü yitirmemek adına sanal dünyadan uzaklaştım. Sonrası, daha çok yazmaktı. Çünkü yazmak işi başlı başına zaman, emek, çaba, düşün ve sabır isteyen bir iş. Eğer siz şiire özen göstermez iseniz, şiir size küser, şiirin bana küsmesi ise en son isteyeceğim şey!

Görünmezlik iksiri içmiş gibi..
Kendinize nasıl bir yol çizdiniz?
Şiir ve nesir yazarken "ezber bozmak" ve "özgün olmak" ilkelerine bağlı kalmaya çalışıyorum, yazarken yeniden doğuyorum. Ancak ülkemizde sıkı kurallar var. Mesela; eğer isminiz duyulmadı ise, kitabınız dağıtılmıyor. Eğer ismi duyulmuş biri ile bağlantınız yoksa kitabınız basılmıyor. Eğer dergilerde tanıdığınız yoksa ürünleriniz yayınlanmıyor. Eğer bir takım çevrelere de hizmet etmiyorsa yazdıklarınız, zaten "hiç" muamelesi görüyorsunuz. Tamamen içe kapanmaya, soyutlanmaya, kitlelerden uzaklaşmaya, inanç yitirmeye ve en kötüsü vazgeçmeye yönelik uygulamalarla karşılaşıyorsunuz. İmtina edildiği sürece "görünmezlik iksiri içmiş" gibi kalabalıklar içinde kendi yalnızlığınızla kalıyorsunuz.