Beşibiyerde turizm kenti KULA

SELAMİ KALAY
Manisa'nın ilçesi civarındaki volkanik bölgeye antik devirde Katakekaumene adı verilmiş. "Yanık, yanmış Arazi" anlamına gelen bu ifadeyi, Amasyalı Strabon (İÖ 54- İS 24), Vitruvius (İÖ I. yy.), Byzantionlu Stephanos (6-7 yy.) ve Eusthatios (12 yy.) adlı antik yazarlar eserlerinde kullanmışlar. Diğer yazarlar farklı vesilelerle yalnızca bölgenin adını söylerken, Strabon aynı zamanda Katakekaumene'nin ayrıntılı bir tasvirini yapmış; "... Daha sonra Katakekaumene denen ve uzunluğu 500 stadion (9 km), genişliği 400 stadion (7 km) olan arazi gelir. Buraya hem Mysia hem de Maionia (Gökçeören/ Menye) denmektedir. Kalite bakımından rakiplerinden hiç de geri kalmayan Katakekaumene şarabının üretildiği bağlar dışında, her taraf çoraktır. Ovanın yüzü küllerle kaplanmıştır. Dağlık ve kayalık olan arazinin simsiyah oluşu buradaki yangınlara bağlanmıştır. Ama şimdi bazıları bunun yeraltında meydana gelen patlamalar sonucu ortaya çıkan ateşle açıklarlar ve ardından Typhon masalını anlatırlar. Ama bütün bölgenin bu tür nedenlerle bir defada bu hale geldiğini düşünmek doğru değildir. Bunun asıl nedeni yeraltından gelen ateştir ve bu ateşin çıktığı kaynak şimdilerde yok olmuştur. Burada üç tane, birbirinden 40 stadion mesafede "körük" dedikleri çukur bulunmaktadır. Bunların her birinin yanı başında birer tepe yükselir."

KALE İLİŞKİLİ
Kula Belediyesi'nden aldığım Kent hakkındaki bilgiler devam ediyor; "Bizans tarihçilerinden Pachymeres, Kula'nın Türklerle Bizanslılar arasında sık sık el değiştiren müstahkem bir mevki olduğundan söz etmektedir. Yörenin Bizans döneminde taşıdığı ad Opsikion'dur. Ramsay'in tamamiyle Türkçe bir kelime olarak kabul ettiği Kula'nın, müstahkem şehir anlamına gelen kale ile ilişkili olduğuna dair yorumu bununla ilgili en yaygın kanaati oluşturmaktadır. İstihkam, Türklerin eline geçtikten sonra Bizanslılar Kula için bu ismi kullanmışlardır. 1306 yılında Roger De Flor, komutası altındaki Katalanlarla birlikte Philadelphia'ya (Alaşehir) yürümüş ve buradan ilerleyerek Kula'yı ele geçirmiştir."
Kula'nın Türk dönemi tarihi, özellikle Germiyan Beyliği'nden başlayarak açıklığa kavuşmuş. I. Yakup Bey'den (1300- 1340) sonra Germiyan Beyliği'nin başına geçen oğlu Mehmet Bey'in (1340-1361), Katalanlar'ın Türklerden almış oldukları Kula ve Simav'ı geri aldığı II. Yakup Bey'e ait ünlü taş vakfiyede, "Küldi (Kula) babam atası Mehmet Bey kafirden ve Simav Kölün dahi babam atası Mehmet Bey kafirden aldı. Geri kalan varislere helal ettirip bunları vakf ettim" şeklinde yazılmış.
28 Haziran 1920 tarihinde Yunan işgaline uğrayan Kula, 4 Eylül 1922 günü kurtarılmış.
PERİBACALARI
Kula'ya 16 km uzaklıkta bulunan peribacaları Burgaz köyü civarında. Gediz- 1 köprüsünü geçtikten yüz metre sonra sola kıvrılan asfalt yol ile başlayan alan doğal sit ilan edilmiş ve korunmakta. Bu doğal oluşumları da mutlaka görmenizi öneririm.
KULA EVLERİ
Kula'da tarihi yapılar restore edilmeye başlanmış ve tarihi doku, dar sokaklar arasında daha bir görünür hale gelmiş. Tesadüfen tanıştığım İsmail Aydemir Belediyeden emekli olmuş ve bana gönüllü rehberlik yaptı. İsmail Tosun evi, Sakarya Mektebi, Şapçılar Evi, Çınarlar Evi (eski adı Beyazoğlu evi), Çukur Çeşme, Beş Lulalı Çeşme, Kilise (Meryem Ana Evi), Zabunoğlu Evi (Anemon Otel), Divlit ve Sandal yanardağları hakkında bilgiler verdi. Yine belediyenin tanıtım bilgilerine başvuruyorum;
"Kula, aslında kale içi bir yerleşimdir. Çünkü bugün dahi kullanılan isimler (Demircikapı, Seferkapı) bu kanımızı doğrulamaktadır. Bu gün için kale kalıntıları görünmüyorsa da kalenin varlığı açıktır. Bu nedenle de doku çok sıkışıktır. Şehir merkezi ve çekirdekler düzlükte yer almaktadır. Evler ise çekirdek etrafında mahalle birimler halinde görülmektedir. Sokakların ancak bir yük hayvanının geçebileceği kadar dar oluşu evlerin sokak kenarında sıralar halinde yer alması, meydan vs. olmaması ve yer yer sağlık koşullarına uymayan yerleşmelerin bulunması karakteristik bir kale içi dokusunu oluşturmuştur. Kula'da evler iç içe gelecek şekilde sıkı bir doku görünümündedir. Hatta evlerin çatıları sokakları örtmüştür. Kula'da yaşam, sokakla direkt ilişkilidir. Her evin sokağı gören penceresi vardır. Bunun yanında bahçenin varlığı da gözden uzak tutulmamalıdır. 17. yy'a kadar maksimum genişlemesini kale içinde ve dışında sürdüren şehrin 17. yy'dan sonra, Kula'dan geçen kervan yolunun önemini kaybetmesi nedeniyle, kale dışı genişlemesi olmamıştır.
Geçmiş dönemlerde Karaman Rumlarına da evsahipliği yapan Kula'da toplam üç adet kilise olmakla birlikte, 20 tanesi tarihi toplam 33 cami bulunmaktadır.
Yunus Emre, Türk kültür ve medeniyetinin oluşumuna büyük katkılar sağlamış bir gönül adamıdır. Türkiye çapında birçok yerde mezarı bulunmaktadır. Kula ilçesinin Emre köyü de Yunus Emre'nin mezarının bulunduğu yerlerden biridir. Kula'ya 25 km, Salihli'ye 45 km, İzmir'e 135 km, İzmir- Ankara karayoluna 10 km mesafededir. Emre köyü, Tapduk Emre tarafından günümüzden 700 yıl kadar önce Saruhanoğulları Beyliği'ne bağlı olarak kurulmuş olup, Batı Anadolu'da kurulan ilk Türk köylerindendir. Günümüzde Yunus Emre ve hocası Tapduk Emre'nin mezarlarının bulunması önemini bir kat daha arttırmıştır."