Deniz taşıtları hakkında merak edilenler

Teknelerin ve deniz taşıtlarının sahip oldukları özellikler doğal olarak birbirinden farklıdır. Motor güçleri, sınıfları, modelleri, boyları, teknik donanımları, tasarımları vb gibi farklılıkları öylesine zengin bir dünya yaratır ki an gelir insan içinde kaybolur. Bu durum doğal olarak merak uyandırır. Bugün köşem elverdiği ölçüde okur sorularını yanıtlayacağım. Antalya'dan yazan Mehmet Lambaoğlu, pervanelerin her deniz taşıtında aynı tip ve model olup olmadığını sormuş.
İKİYE AYRILIR
Genel olarak pervaneler sola ve sağa devirli olarak ikiye ayrılır. İskele (sol ) devirli olanlarda kıç tornistanda iskeleye çeker. Sağa devirli olanlarda ise sancak yönüne ( sağ ) çeker. Bu tip ( sağ çekişli) pervanelerde ileri yolda ise baş, iskele yönüne çeker. Sol devirli olanlarda ise ileri yolda pervaneler sancak istikametine döner. Başka bir deyişle diyelim ki manevra yapan bir tekne gördünüz ve geri manevrada ( tornistan ) sancak ( sağ ) yönüne çekiyor. O zaman bilin ki söz konusu pervane sağ devirlidir. Denizciler arasında hangisinin daha kullanışlı olduğuna dair fikir birliği yoktur. Her kaptan yoğurdu deyim yerinde ise kendi bildiği gibi yer. Tercihlere saygı duyuyorum. Bu nedenle sadece işin teknik kısmını özetliyorum.
YELKENLER
Kuşadası'ndan yazan Nuröz Kolaylı ise yapraklanmayı merak etmiş. Dilimize Selahattin Erkanlı tarafından çevrilmiş olan ve Kropi Yayınları'ndan çıkan Dennis Conner ile Michael Levitt'in yazdığı "Yelken Seyri" isimli kitaptan aktarıyorum. Bir yelkenli rüzgara kırkbeş dereceden daha fazla yaklaşamaz. Bunu yaptığında, diyelim kırküç derecelik açıyla rüzgar üstüne gittiğinde, yelkenler yapraklanmaya başlayacaktır. Bunun anlamı yelkenlerin orsa yakalarının, yani önlerinin titremesi, sallanmasıdır. Bazen yelkenin bütün orsa yakası yapraklanır, kimi zamanda söz konusu durum yalnızca belirli bir kısımda, alt, orta veya üst kısımda görülebilir.
METEOROLOJİ
Muğla, Marmaris, Datça, Balıkesir, Edremit ve İzmir'in Eski Foça, Dikili ve Karaburun başta olmak üzere çeşitli yazlık beldelerinden yazan okurlar ise adeta ortak bir soruda buluşmuş. Kafalarını fazla karıştırmamak umuduyla sorularına şöyle bir yanıt verebilirim. Yine aynı değerli kaynaktan yararlanıyorum. Denizcilikte rüzgar ve tekne hızı knotla (not) veya deniz miliyle ifade edilir. 1 Deniz mili veya knot 1.15 kara milidir. Bir deniz mili 1852, 1 kara mili ise 1606 metredir.
Diyelim ki, meteoroloji haberlerinde bulunduğunuz yerdeki rüzgarın on knot süratle eseceği bildiriliyor. Bunun anlamı şudur, rüzgar 11.5 mil hızla esecektir. Denizlerimizde küçük teknelere ikaz rüzgarın hızı 25 knot ve üzerinde olacağı zaman yapılır. Söz konusu hız 34-48 knot arasında ise bu bir fırtınadır. 48-64 arasında şiddetli fırtına ve bunun üzerinde ise karşı karşıya kesinlikle kalınmaması gereken bir nevi tufandır.
KİTAPLAR
Okur sorularının hepsine teşekkür ediyorum. Denizcilik kültürünün giderek daha fazla gündeme gelmesi ve yaygınlaşmasına yönelik çabalar son derece memnuniyet verici. Lakin, hepsine yanıt verebilmem sayfa ölçümüz nedeniyle doğal olarak mümkün değil. Ancak diğer soruların tamamına yakını denizcilikle ilgili yayınlara yönelik. Bu konuda İstanbul Beyoğlu'nda bulunan Denizler Kitabevi'nin web sayfasına bakmanızı tavsiye ediyorum. Dileyenler (www. denizlerkitabevi.com) adresinden çok sayıda esere ulaşabilir.
ÖNLEMLER
Yazımı noktalamadan önce vurgulamak istediğim önemli bir husus var. O da emniyet. Lütfen hava tahmin raporlarını dikkatle okuyun, bültenleri kaçırmayın. Bu da yetmez, unutmayın ki deniz değişkendir. Telsiz, işaret fişeği, can yeleği, pusula, ilkyardım seti, bot, filika, yangın tüpü , can simidi vb gibi hayat kurtaran temel donanımlar olmadan cahil cesareti gösterip bana bir şey olmaz diyerek denize açılmayın.
Sahil Güvenlik Komutanlığı'na bağlı ekiplerimiz Hopa'dan Mersin'e kadar kıyılarımız boyunca hepimizin güvenliği için son derece başarılı çalışmalar gerçekleştiriyor. Hepsine teşekkür ediyorum. Sizlerde SGK'nın mobil uygulamasının tabletlerinize veya cep telefonlarınıza mutlaka indirin. Bir de lütfen şunu unutmayın. Denizcilik bütün dünyada bilinçli insan olmayı gerektirir. Siz kendi hayatınızla ilgili önlemleri eksiksiz alın ki sahil güvenlik ekiplerimiz de yoğun ve stresli çalışma ortamlarında hakikaten acil yardıma ihtiyacı olanlara koşabilsin.
Haftaya Pazara kadar pruvanız neta, rüzgar kolayınıza olsun.