Bugünkü yazımda meslek hayatımda sık karşılaştığım soruları ve cevaplarını sizinle paylaşacağım...
- Biz psikolojik rahatsızlıkları yetişkinlere bile yakıştıramazken çocuklarda da bu tür rahatsızlıkların olduğunun farkındayız. Peki çocuklarda sıklıkla hangi psikolojik rahatsızlıklarla ilgili size başvuruyorlar?
Aslında yelpaze geniş diyebiliriz.
Obsesif-kopulsif bozukluk, anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk, depesyon, panik boz, dikkat-eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, bebeklik döneminde başlayan anoreksia vakası bile gördük...
Bu ruhsal sıkıntılara ek yine yeme bozuklukları, ayrılık kaygısı, travma sonrası stres bozukluğu, öğrenme bozuklukları gibi...
Yani çocuklar da tıpkı yetişinler gibi olaylardan etkilenebilirler ve psikolojik sıkıntılar yaşayabilirler. Ancak çocukların sıkıntılarını ele alış şeklimiz yetişkinlerin sıkıntılarını ele alış şeklimizden elbette farklı.
Çocuklar yetişkinler gibi "Benim bir sorunum var" demiyorlar. Onların sahnede sergiledikleri yani herkese gösterdikleri bir davranış varken bir de kuliste yani iç dünyalarında yaşadıkları var. Biz terapistler çocuk ile zaman içinde güven işbirliği kurmaya çalışarak bizi iç dünyasına kısmen de olsa kabuletmesini hedefliyoruz.
Kabul ettikten sonra ise işin problem çözme kısmı başlıyor ama aslında güven ilişkisini kurmak işimizin yüzde 70'idir.
- Peki çocuklar da aynı yetişkinler gibi yaşıyor yani bu sıkıntıları diyebilir miyiz?
Evet üç aşağı 5 yukarı belirtiler aynı ama tedavi şekilleri farklı. Psikiyatrideki tedavi şeklini size bir psikiyatri uzmanı açıklayabilir ama biz psikologlar çocukları karşımıza alıp 'Evet şimdi ne hissediyorsun?" diye sormuyoruz.
Çocukla oyun oynuyoruz, onun dünyasına konuk oluyoruz ve onu anlamaya çalışıyoruz. Aileye ve çocuğa bir takım testler de uyguluyoruz.
Her ailenin kendi içinde bir sistemi var. Bu sistem her bir aile üyesini doğrudan etkiliyor.
Bazen olumlu yönde etkilerken bazen de olumsuz yönde etkilebiliyor. Psikoterapi seasnlarında ailenin sistemini, dinamiklerini ele alıyoruz. Bu sistem içinde yaşanan sorunları da aile üyeleriyle birlikte tek tek ele alıyoruz.
Çocuklarla bunu yaparken belli yaş grubundaki çocuklara oyun terapisi ve başka teknikler uyguluyoruz. Yetişkinlere ise konuşma terapisi uyguluyoruz.
ÇOCUKLARDA KAYGI HALİ
Günümüzde anksiyete yani kaygı bozuklukları bizlere en sık başvurma nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kaygı; aslında sağlıklı insanın yaşamı boyunca insanı koruyan bir duygudur ancak kaygı bozukluğunda belirgin bir sıkıntı, iç sıkıntısı ve günlük yaşam becerilerinde işlev kaybı vardır.
Örnek; çocuğun iç sıkıntısı, huzursuzluğu o kadar yoğundur ki okulda ders sırasında derse dikkatini veremez, odaklanamaz. Ya da hissettiği olumsuz duygudan dolayı evde ders çalışamaz.
Günlük işlevlerini yerine getirmekte zorlanır. Biz patalojik yani sağlıksız kaygı ile sağlıklı yani işlevsel kaygıyı birbirinden ayırmalıyız. Bir başka örnek; sınıftaki arkadaşları ona sanki zarar verecekmiş gibi kaygıya kapılan çocuk, arkadaşlarından uzak durur.
Teneffüslerde öğretmen yanlarında olmadığı için endişe hali artar ve hatta panik atak yaşayabilir; bir süre sonra ise okula gitmek bile istemez.
- O halde kaygı insana özgüdür ama dengeyi bozmayacak kadar..
Evet mesela erken çocukluk döneminde çocuklar yabancılardan çekinir mesela bu dönemin özelliğidir. Ya da 2 yaş döneminde bebek anneden ayrı kalamaz...
Anne hangi odaya geçerse geçsin onu takip eder. Bu da normal bir kaygıdır.
Ama bu 5 yaşında oluyor ise artık uzman yardımı almak gerekir.
Aslında çocuk ve ergenlerdeki kaygı bozuklukları belirtileri daha çok çevresel koşullara (okul, arkadaş, öğretmen, dersler) tepki olarak kabul edildiğinden çok da üstünde durulmaktadır.