Alerjisi olan her hastanın endoskopik muayene yaptırması gerektiğini ve bu muayenede nazal poliplerin varlığının sorgulanması gerektiğini belirten Op. Dr. Tuncay Kodaş, "Hastada alerji varsa burun tıkanıyorsa mutlaka bir kulak burun boğaz uzmanına endoskopik muayene yaptırması gerekiyor" diyor. Yapılan muayenede polip saptanmasa bile her altı ayda bir durumun yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Tuncay Kodaş; nazal polipler, belirtileri ve yapılan tedaviler hakkında bilgi verdi.
1-Nazal polip nedir?
Nazal polip; halk arasında "burun eti" olarak da bilinen, burun içindeki istenmeyen oluşumdur. Nazal polip, burun mukozasının alerjiye bağlı verdiği yanıttır. Alerjik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan ve burun pasajını tıkayıp hastanın burun tıkanıklığı yaşamasına neden olan doku oluşumlarıdır.
2-Nazal polipler hep sonradan mı oluşur, doğuştan itibaren de görülebilir mi?
Nazal polip, doğuştan değildir. Doğuştan olanlar nazal polip diye nitelendirilmiyor. Bunlar alerjiye bağlı ortaya çıkan oluşumlar.
3-Nazal polipler tedavi sonrası tekrar oluşabilir mi?
Tekrarlama olasılığı çok fazla. Tedavi edilse bile alerjik bünyeye sahip olan hastalarda alerji devam ettiği için tekrarlama olasılığı çok çok yüksektir.
4-Hangi yaşlarda ortaya çıkar?
Erişkin yaş grubunda görülür. Çocuklarda çok sık gördüğümüz bir şey değil ama erişkin yaş grubunda çok sık görüyoruz. Burada özellikle en önemli etken alerji. Hastanın alerjiye yatkınlığı varsa, tedavi olmuyorsa, devamlı alerjenlere maruz kalıyorsa nazal poliplerin oluşması kaçınılmazdır.
Ancak hasta mevcut alerjisinin farkına varırsa ve düzenli tedavisini alırsa alerjenlerden uzak durursa o zaman nazal poliplerin önüne geçilebilir. Hatta hastada diyelim ki hastada nazal polip mevcut, tedavi edildi, daha sonra tekrarlamasını da ancak böyle engelleniyor. Yani hem alerji yapan etkenlerden uzak duracak hem de alerjisini baskılayacak tedaviyi alması gerekiyor.
5-Alerji ilaçları ömür boyu mu kullanılıyor?
Hayır. Alerji şikayetleri ortaya çıkar çıkmaz ilaçlarını kullanmaya başlar, daha sonra şikayetleri geçtikten sonra doktor kontrolü altında ilaçlarını bırakır. 6-Belli mevsimlerde mi daha çok alevleniyor alerji şikayeti?
Çoğunlukla belli mevsimlerde ama her hastada alerji mevsimsel olmayabiliyor. Mevsimden bağımsız olarak da alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabiliyor. Bu durum alerjenlere maruz kalma sonucu ortaya çıkıyor. Polenlere bağlı bir alerji varsa bu mevsimsel oluyor. Polenlere maruz kalmaksızın alerjenlere bağlı olarak ortaya çıkan durumlar da var.
7-Polenler dışında hangi etkenler alerjik reaksiyona sebep olabiliyor?
Deterjanlar, yumuşatıcılar, tozlu ortamlar, klimalı ortam, sigaralı ortam, koku veren ürünler, parfüm, oda spreyi, esanslar, evcil hayvanlar... Bunların hepsi alerjendir ve hastanın alerjik bir durumu varsa bu maddelerle karşılaştığında alerji başlar.
8-Nazal polip nasıl oluşur?
Alerjenlere maruziyet devam ettiği ve alerji tedavi edilmediği takdirde burun mukozalarında ödüm oluşur ve bu ödeme bağlı olarak yavaş yavaş nazal polip dediğimiz oluşumlar ortaya çıkmaya başlar.
9-Nazal polipler hangi şikayetlere yol açar?
En önemli şikayet burun tıkanıklığıdır. Nazal polipler eğer etmoid hücrelerde çok yaygınsa, ilerleyen dönemlerde göze yayılabiliyor. Göze yayılabilirse, görme kaybına yol açabiliyor. Eğer frontal sinüsü doldurursa beyne yayılabiliyor ve beyne yayıldığı zaman menenjit gibi sıkıntılar ortaya çıkabiliyor. Bunun dışında en büyük sıkıntı astım. Nazal polip olan hastalar tedavi edilmediği takdirde astım, menenjit veya göze bağlı orbital abse veya orbital selülit gibi sıkıntılarla sıkıntılarla karşı karşıya gelebiliyorlar. Üç bölge; yani beyin, göz ve akciğer bu anlamda risk altında. O yüzden bunların mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor. Özellikle astım açısından. Çünkü astımın geri dönüşü yok.
10-Nazal polipler hastanın kendisi tarafından fark edilebilir mi?
Burundan dışarı taşarsa fark edilebilir. Bazı polipler o kadar çok büyüyor ki artık burun deliklerinden dışarı taşıyor. Bunları hasta fark ediyor. Bunun dışında doğrudan polip varlığını fark etme şansı yok. Sadece "Burundan nefes alamıyorum" diyor. Burnum tamamen tıkalı hissiyle doktora başvuruyor.
11-Tanı nasıl konuluyor?
Her burun tıkanıklığı tabii ki nazal polip değildir. Mutlaka endoskopik muayene yapılmalıdır. Bu muayenede nazal polip dediğimiz, burnu tıkayan et parçaları görülebiliyor.
12-Tanıda karşılaştığınız tablo genellikle nasıl oluyor, çok sayıda küçük polip mi? Tek veya az sayıda büyük poliplerle mi karşılaşıyorsunuz?
Tek ve küçük polip çok fazla görmüyoruz. İlk oluşum aşamasında küçük bir polip, burnu tıkamadığı için hasta bu durumdan şikayetçi olmuyor ve doktora başvurmuyor. Ancak büyüyüp burnu tıkayınca hasta bunu hissetmeye başlıyor ve o zaman başvuruyor. Çok geç dönemde gelen hastalarda polipler tamamen yaygınlaşmış durumda, yani burundaki nazal kaviteyi (burun boşluğu) tamamen kaplamış duruma gelebiliyor.
13-Tedavide neler yapılıyor?
Tedavi öncesinde tomografi isteniyor. Tomografide polipler nereye kadar uzanmış, ne düzeydi, önce buna bakılıyor. Eğer cerrahi gerektiren bir düzeyde ise cerrahi yapılıyor. Cerrahi müdahale ile nazal poliplerin hepsi temizleniyor. Hem burun boşluğundakiler hem de sinüslerdeki polipler, endoskopik sinüs cerrahisi uygulanarak temizleniyor. Eğer cerrahi düzeyde değilse o zaman streoidli ilaçlar ve antihistaminik ilaçlarla hastanın polipleri yok edilmeye çalışılıyor. Bu şekilde de yok edilen polipler oluyor.
14-İlaç tedavisi sadece durumu ameliyat gerektirmeyen hastalara mı uygulanıyor?
Hayır. Diyelim hastanın nazal polipleri ancak cerrahi ile düzebilecek seviyede ancak mevcut rahatsızlıklarından dolayı hastayı opere edemiyoruz. Örneğin 70 yaşında kalp hastası bir kadını ameliyat edemeyiz. Dolayısıyla bu hasta grubunda da mecburen ilaçla polip küçültme tedavisi uygulanıyor. Bu tedavi ile de Bazen çok iyi sonuçlar edilebiliyor. Nazal poliplerin hepsi cerrahi ile tedavi edilmez. Zaman zaman ilaç tedavisine de başvurulabilir ve ilaç tedavisi ile de polipler tamamen yok edilebilir.
15-Ameliyat nasıl yapılır?
Genel anestezi altında endoskopik sinüs cerrahisi şeklinde uygulanır, eğer nazal polipler sinüslere kadar uzanıyorsa. Sinüslere kadar uzanmıyorsa sadece burun boşluğu içindeki nazal polipler temizleniyor. Ama genelde bunların hemen hepsi sinüslere kadar uzandığı için endoskopik sinüs cerrahisi yapılır. Cerrahiden sonra da alerji tedavisi başlanıyor tekrarlamasını önlemesi için. Bir de hastaya mevcut alerjenlerden uzak durması söyleniyor. Bu şekilde tekrar etmesinin de önüne geçilebiliyor.
16-Ameliyat ne kadar sürüyor?
Bu tamamen hastanın durumuna göre değişiyor. Bazı hastalarda nazal poliplerin beraberinde septum deviasyonu da olabiliyor, konka hipertrofisi de olabiliyor, bunları da düzeltmek gerekiyor. Ortalama bir süre vermek gerekirse yarım saatle bir buçuk saat arasında değişiyor. Ameliyattan 2-3 saat sonra hasta taburcu ediliyor ve sonrasında 3-5 günlük bir istirahat öneriliyor.
17-Hastalar ameliyattan ne kadar süre sonra rahat nefes almaya başlıyor?
Hastanın tamamen rahatlaması, tekrar sağlıklı bir şekilde nefes alması 15-20 günü bulabiliyor. Hatta bu süreyi bir ay olarak belirtenler de var. İşe başlama açısından da, ameliyattan ortalama 5 gün sonra hastalar işe dönüş yapabiliyorlar.