YUNANİSTAN NEREYE GİDİYOR?

Dimitris Reppas Yunan siyasetinde çok tanınan bir isim. Pasok Hükümeti'nde 2009-2012 arasında Altyapı, Ulaştırma ve İletişim Bakanı daha sonra da Yunanistan'ın ilk İdari Reform Bakanı olarak görev aldı. Reppas Türkiye'de de tanınan bir politikacı. Kardak Krizi olayında ve terörist başının Yunanistan'da bulunduğu dönemde hükümet sözcüsü Dimitris Reppas'tı. Türkiye Yunanistan Hükümeti'nin resmi açıklamalarını Reppas'tan dinledi hep. Hatta Reppas "görev süremde bin 800 brifing yaptım ki bu bir rekordur" dedi o dönemleri anlatırken...

Reppas ile Kolonaki'deki ofisinde buluştuk. "Hükümette geçirdiğim yıllar bana bir şey öğretti" dedi ve ekledi: "Dostunla komşu olamıyorsan, komşunla dost olacaksın." Böylece en sonda soracağım sorunun yanıtını en başta verdi aslında.

Önce Yunanistan'ın en temel sorununu, ekonomik krizi sordum Reppas'a. Sebeplerini ve süreci şöyle anlattı:

Uyuduk, borçlar arttı

"Krizin çıkmasında bence en önemli etken Yunanistan'daki üretim teknolojilerinin çok eskimiş olması ki bu, üretimi ciddi oranda azalttı. Tüketim aynı şekilde çok arttı. AB'ye girerken çok ciddi paralar harcadık. Euro ile borçlandık ki faizler Almanya ile aynıydı. Bu bizi uyuttu ve mesele büyüdü. 2004'ten sonra Karamanlis Hükümeti beş sene içinde devletin borcunu ikiye katladı. Cuntadan Olimpiyat Oyunları'na kadar olan 190 milyar euroluk borç, Karamanlis hükümeti döneminde beş sene içinde 100 milyar euro daha arttı. Bunlar Avrupa istatistik sisteminin bilgileridir. Yorgo Papandreu hükümeti göreve geldiği zaman devletin çok büyük borcu vardı. Sadece 2009 yılında bütçe açığı 36 milyar euroydu ki bunun 24 milyarı 2009 senesi içinde oldu. Yeni Demokrasi Partisi seçimleri kaybedeceğini anlayınca bir umut herkese zam yaptı, para saçmaya başladı. Borçlar ve bütçe açığı daha da arttı."

Çipras'ın da seçim vaatleri arasında ekonomiye yeni yük oluşturacak birçok hususun olduğunu anımsattım Reppas'a. "Ben Çipras'ın sadece vaat dağıttığını düşünüyorum" dedi ve ekledi: "Ama sadece laf üretirseniz ziyan edersiniz. Bizim hükümetimiz döneminde muhalefet halkı yollara çıkarmıştı. Şu an 1974'ten bu yana en sıkı ekonomik program izleniyor ama bakıyorum, nedense millet her şeyi kabul ediyor ve sesini çıkarmıyor. Eğer bizim reformlarımız sürseydi iki sene içinde çok farklı bir Yunanistan olacaktık."

Yunanlı seçmen 5 Temmuz 2015'te referanduma giderek AB'nin koşullarına yüzde 63.5 oranında oyla "hayır" dedi. Ama Çipras sonrasında tüm koşulları kabul etti. Bunu nasıl değerlendirdiğini sordum. "Biz hükümetteyken o zamanki muhalefetin başkanı Samaras PASOK'un yaptıklarından çok farklı şeyler yapacağını iddia etti. Halk ona inandı ve başbakan yaptı. Sonra Çipras muhalefetteyken 'Samaras'ın yaptıklarını ben değiştireceğim' dedi. Millet bu sefer Çipras'a inandı ve ona oy verdi. Çünkü başka yol yoktu. Yunanistan'da bir de egoizma var; Çipras'ı getirerek hata yaptıklarını kabullenmek istemiyorlar. Çipras 'felaket bir durumun içindeyiz' diyor. Yanlış bilgi veriyor. Belki ekonomik açıdan on yıl geriye gittik ama yine de yaşama düzeyi kötü değil. 1980 hallerine dönmedik."

Zengin ve fakir kesim arasındaki uçurum nasıl kapanacak? Reppas uçurumun varlığına inanmadığını iddia etti: "Bence iki kesim arasında gök ile yer gibi büyük fark, bir uçurum yok. Evet, çöplerden ekmek arayanlar da var, çok zenginler de var. Sahil çok lüks yaşıyor, içerdekiler zor durumda. Göçmenlerin sayısındaki artış ekonomimiz için çok büyük bir yük. 10 milyon nüfusumuz mevcut ki yaşlı nüfus çok fazla. Bir milyondan fazla da göçmen var. Bunlar ekonomimiz için büyük yük."

İşbirliğini bilmiyoruz

Reppas'a "Yunanlılar çalışmayı sevmiyor diyorlar, katılıyor musunuz?" dedim. Bu söylemin bir kısmının hakikat olduğunu söyledi ama her üç Yunanlıdan ikisinin Avrupa ortalamasından, hatta Almanlardan bile daha çok çalıştığının altını çizdi. Zamanında bir tarım ülkesi olan Yunanistan'ın bugün neredeyse tüm yiyeceğini ithal eder duruma düşmesinin sebeplerini de sordum. Üreticilerin kooperatifleşme konusunda başarısız olduğunu ileri sürdü: "İşbirliği yapamıyorlar. Benim bölgemde her çiftçinin elinde üç ya da dört dönüm tarlası vardır. İsteselerdi, hep birlikte hareket edip birleşerek büyük bir kooperatif kurabilirlerdi. Hem böylece gübreyi, aletleri vs. çok daha ucuza alabileceklerdi. Herkes kendi başına yapmak istiyor. Tüm İskandinav ülkelerinde kooperatifleşme var. Fransa'da da, Lüxemburg'ta da. Biz bunu yapamadık. Çünkü Yunanistan kendi mülküne çok bağlı. Kimsede itimat yok."

Daha dibe vurmadık

İşsizlik sorununu sordum. Reppas özellikle paralarını yurtdışında tutan Yunanları bir hayli sert eleştirdi: "Bu hükümetin bu anlamda bir şey yapacağını sanmıyorum. Yunanistan kanıyor, gençler kaçıyor. Yunanistan daha dibe vurmadı. Ne zaman Avrupalılar gelip evlerimizi bile satın alacak, o zaman kafalara dank edecek ve paralarını geri getirecekler. Yunanistan, coğrafya ve iklim açısından çok büyük avantajlara sahip. Ama hükümet bunu beceremeyecek ve gelir sağlamak için her şeyi satmaya başlayacak. Biz de yabancıların müstahdemleri olacağız."

Ve son olarak Türk Yunan ilişkileri.

Türkiye'ye çağrı

Reppas bir iddiada bulundu: "Aramızdaki sorunlarda hep yabancıların elleri var. Biz hükümetteyken Erdoğan başbakandı, bakanlarıyla birlikte Yunanistan'a geldi. İşbirliği olanaklarını konuştuk. Sanatçıların, işadamlarının, gazetecilerin vs. işbirliği yapması lazım. Medya toplumu karamsarlığa itmemeli. Yunan-Türk ilişkilerinde son yıllarda bir sakinlik var ve bu çok güzel bir gelişme. Partilerin veya hükümetlerin değil devletlerin ortak bazı kararlar almaları gerekiyor. Her iki ülkenin de politikacılarının yakın olmaları gerek. Eğer araya mesafe girerse başkaları bu boşluğu dolduruyor. Artık buna izin vermeyelim."

Uğur Oral