Türkiye ekonomisinin elini zayıflatan ve derecelendirme kuruluşlarının her fırsatta dile getirdikleri cari açık Mart ayında beklentiler kadar olmasa da aşağı doğru hareketini sürdürdü. Merkez Bankası verilerine göre Mart'ta cari açık 3 milyar 194 milyon dolar oldu. Bir önceki aya göre sadece 100 milyon dolar kadar göz ardı edilebilecek oranda düşüş olmuş. Ancak 3 aylık dönemi baz aldığımızda düşüşün oldukça belirgin olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Yine de büyüme hızının momentum kazanmadığı süreçte düşüşün biraz da doğal sonuç olduğunun altını çizmemizde fayda var.
Detaylar, daha doğrusu düşüşün nedenleri şöyle...
İhracat yılın ilk 3 ayında hep yükselmiş. Ocak ayında 13.4 milyar dolar, Şubat'ta 14.1 milyar dolar ve Mart ayında da artarak 15.9 milyar dolar seviyesinde ihracat rakamına ulaşılmış. 3 aylık toplam ise 43.5 milyar dolar. Oysa 2013'ün ilk 3 ayında ihracat toplamı 39.7 milyar dolarda kalmış. Buna karşın ithalat aynı süreçte azalmış. Mart ayında Şubat'a nazaran 2 milyar dolar civarında sıçrama yapsa da Ocak-Mart sürecinde geçen yılın eş dönemine göre 1.5 milyar dolar civarında gerilemiş.
SERMAYE HAREKETSİZ!
Dış ticaret dengesi 12 milyar dolar açık vermesine karşın hizmetlerde, başta turizm olmak üzere, fazla tarafında olduğumuz için cari açık dış ticaretin çok az altında gerçekleşiyor. Bu klasik resim değişmemiş, Mart ayı ödemeler dengesinde de karşımıza çıkmış.
Cari açığın finansmanı sermaye hareketleri ile sağlanıyor. Eğer cari açık kadar yabancı sermaye girişi olmazsa merkez bankaları rezervlerinden ihtiyaç kadar dövizi karşılıyorlar. Böyle bir dönemde yani cari açığın altında döviz girişi olduğunda merkez bankası rezervleri düşüyor. Ocak ayında rezervine yüklenmek zorunda kalmıştı Merkez Bankası. Zaten rezervdeki gerileme 6 milyar dolar sınırına gelmişti. Ama Şubat'ta 1.6 milyarını geri almıştı. 3 ayın toplamında rezervdeki değişim 4.8 milyar dolarlar seviyelerinde.
2014 yılında henüz kayda değer bir sermaye hareketi izleyemiyoruz. Doğrudan yabancı sermaye 4.1 milyar dolarda... Sıcak para ise 263 milyon dolar negatifte. Ödemeler dengesi temel dengesine göre cari işlemler ile finans hesabı toplamının rezerv ile net hata ve noksan toplamına eşit olması gerekiyor. 11.5 milyar dolar düzeyindeki cari açığa karşın neredeyse nette sıfırlarda kalan yabancı sermaye olunca iş rezerv ve hata noksana kalmış Mart ayında...
DEĞİRMENİN SUYU
Kısacası klasik kurtarıcımız yine devreye girmiş. Net hata ve noksan demek istiyorum. Ocak ayında 2.3 milyar dolar Şubat ve Mart'ta ise sırasıyla 1.9 ve 2.4 milyar dolar hata ya da noksan olmuş. Merkez Bankası web sitesinde ödemeler dengesini analitik ve ayrıntılı olmak üzere iki farklı versiyonda duyuruyor. Analitik fazla detaylara girmezken ayrıntılı sunum alt kalemlerin detaylarını içeriyor. İlginçtir detay sadece net hata ve noksan kaleminde yok. Dolayısıyla bu kalemin şişmesinin bir çok nedeni olması nedeniyle sağlıklı analiz yapamıyoruz. Tahminle yetinmek zorunda kalıyoruz. Sınır ticaretinden gelebilir, turistlerin çıkışlarda yaptıkları beyanlardan ya da verilerin derlenmesi sırasında yapılan hatalardan kaynaklanabilir. Atıl yastık altı dövizin tevdiat hesabına girmesi yükseltebilir bu kalemi. En önemlisi saydığımız kılıflara girmiyorsa nedeninin açığa çıkmaması, daha açık ifadeyle nereden geldiğinin belli olmaması. Bu yüzden sadece 3 ay gibi kısa sürede 6.6 milyar dolara ulaşan dövizin analizini yapmayalım...
Sözün özü, cari açık Merkez Bankası'nın beklentilerine paralel bir şekilde gevşiyor. Cari açığın düşmesi kur üzerindeki baskıyı azaltıyor ve TL faiz oranlarının indirilmesinde marj açmış oluyor.
