Ülkeler ve uluslararası boyutta operasyon yapan firmalar inovatif düşünce yoluyla üretimde verimliği arttırmanın peşinde koşuyorlar. Buhar makinelerinin, elektrik enerjisinin ve son olarak elektronik ve bilgi teknolojilerinin üretim süreçlerine dahil edilmesi ile tamamlanan 3 sanayi reformunun ardından çok yakın zamanda hayatımıza dördüncü sanayi reformu girdi "Sanayi 4.0" kodu ile...
Son sanayi devrimini kısaca "siber-fiziksel sistemlerin" endüstriyel üretimde kullanılması olarak tanımlayabiliriz. Bilişim teknolojileri yani yeni nesil yazılım ve donanımlar sayesinde bir taraftan az ısı ve az enerji ile maliyetlerin düşürülmesi diğer taraftan yer ve zamandan kazançlar ile verimliliklerin artırılması hedefleniyor. Yeni nesil teknolojilerin aslında ana bileşeni malzeme tabanlı internet olacak.
Bu sayede oldukça geniş bir yayılım sonucu birçok teknolojik aparatların birbiriyle bilgi transferi ve kullanımı sağlanmış olacak.
Dünya Ekonomik Forumu da Sanayi 4.0'a geçmenin altında yatan nedenleri 3 temel kavrama oturtuyor; hız, kapsam ve sistem etkileri...
Arz artacak!
Ekonomistler bu reformun en fazla üretimin arz cephesini belirgin bir şekilde ivmelendireceği kanısındalar. Bu tezlerini şöyle savunuyorlar; "yapay zekanın" hakim olduğu teknolojinin üretim sürecine dahil edilmesiyle verimlilik ve üretkenlik artacak. Taşıma ve iletim maliyetleri gerileyecek, lojistik ve küresel tedarikçi ağları genişleyecek. Bunun sonucunda piyasalar da genişleyerek ekonomik büyüme hızına momentum kazandıracak.
Aslında tam da bu noktada bir ikilem karşımıza çıkıyor. Çünkü madalyonun diğer yüzünde şu gerçek var; yapay zekaya dayalı araç ve robotlarla yapılacak üretim sonucunda emek istihdamı doğal olarak azalacak. Daha açık bir ifadeyle makinelerin insan gücü ile ikame edilmesi sermaye faktörünün üretim faktörleri içinde daha da dominant olmasına neden olacak. Nihayetinde küresel ekonomi içinde sermaye yoğun gelişmiş ülkeler, emek yoğun gelişmekte olan ülkelere karşı tüm kontrolün ellerine geçirecekler. İkilem şurada; Nasıl çocuklarımızı teknolojiden uzak tutamıyor ve gözlerimizin önünde onca radyasyonu almalarına, hiperaktivite ya da dikkat bozukluğu yaşamalarına razı oluyorsak, insan yerine robot kullanımını da yukarıda özetlediğimiz dezavantajına rağmen kabullenmek zorunda kalacağız. Üstelik beşeri sermayesi zengin olan bir ülke olarak...
Hangi nedenlerle?
Neden derseniz?
Birincisi göreceli olarak düşük işgücü maliyeti avantajını, sanayi 4.0 uygulayan gelişmiş ülkeler karşısında kaybedeceğiz.
Dolayısıyla, küresel rekabet gücümüz zayıflayacak. TÜSİAD yayımladığı raporunda Almanya örneği ile bu konuya vurgu yapmış. Küresel rekabet gücümüzü zayıflatacak diğer bir faktör de üretimde verimliliğinin yeni teknolojinin dışarıda tutulması sonucu yükseltilememesi olacak.
Üçüncüsü, düşük teknolojili ya da orta yüksek teknolojili ürünlerin ihracatı ile dönmeyen ihracat çarkının yeniden hızlandırılması gerekiyor.
Miktarda değil pahada ağır ihracat ile cari açık sorunu da ekonominin zayıf halkası olmaktan çıkacak. Dördüncüsü montaj ekonomisinden üretim yapan ekonomiye geçeceğiz. Hem ağırlığa sahip olduğumuz sektörlerde hem de yeni eklenecek sektörlerde üretim yapıp yeni pazarlara erişim kanalı da açılabilecek.
Beşincisi jeopolitik öneme sahip coğrafya avantajımızı lojistik ağlarla daha da arttırabileceğiz.
Sözün özü, avantajları ve dezavantajları ile kabullenmek zorunda olduğumuz sanayi 4.0 ile hayatımıza giren yeni teknolojilerin gerisinde kalamayacağız.
Tıpkı çocuklarımızı zararını bile bile teknolojik ürünlerden uzak tutamadığımız gibi...
Avantajları ve dezavantajları ile kabullenmek zorunda olduğumuz sanayi 4.0 ile hayatımıza giren yeni teknolojilerin gerisinde kalamayacağız.