Ekonomik ve piyasa koşullarından öte aktörlerin beklentileri yüzünden Merkez Bankası faiz artırımı yapmak zorunda kalacak gibi görünüyor.
Yani klasik baskıyı piyasa aktörleri Merkez Bankasının üzerinde kurdular her toplantı öncesinde olduğu gibi. Toplantıdan en az 100 baz puan politika faiz oranını yükseltmesi beklentisini inşa ettiler.
Öncelikle piyasa aktörlerinin neden bu beklentiye girdiklerini inceleyelim.
Birinci sebep enflasyonun izlediği yükselen eğilim... Enflasyonun göstergeleri olan TÜFE ve ÜFE sırasıyla yüzde 15 ve yüzde 20 sınırlarını geçti. Bu trendi göz önünde bulunduran piyasa aktörleri Merkez Bankası'nın yaptığı beklenti anketinde yılsonu enflasyon oranını yüzde 12,28'den yüzde 13,88'e yükselttiler. Bu durumda Merkez Bankası faizleri yukarı çekmezse ve bankalarının uyguladığı faiz oranları da paralel olarak artmazsa hane halkı tasarruf yerine tüketime yönelecek kuşkusuz. Basit bir örnek verelim; bu yıl 100 lira olan bir sandalye seneye 115 liraya çıkacak. Dolayısıyla bankaya yatırım amaçlı yüzde 11 faizle açılmış bir hesap yılsonunda 111 lira olacak.
Sonuçta bugün alabileceğimiz bir malı seneye banka getirisi ile beraber bile elde edemeyeceğiz. Bu yüzden reel faizin yani enflasyondan arındırılmış faizin pozitif olması gerekiyor.
FAİZ ASİMETRİSİ
İkincisi cari açığın finansmanı sorunu...
Doğrudan yabancı sermaye ve sıcak para ile finanse ediliyor cari açık. Reel sektöre diğer bir deyişle üretim için gelen doğrudan yabancı yatırımlar ne yazık ki yeterli oranda gelmiyor. Çoğunlukla olduğu gibi iş borsa ve tahvillere gelen sıcak paraya kalıyor. İşte bu nedenle sıcak paranın iştahının TL tahvillerine çevrilmesi önemli...
Merkez Bankasının faiz artırım amacı diğer faizleri de yönlendirmek olduğundan, gelecek 100 puanlık faiz artırımı tahvil getirilerini de etkileyebilecek.
Üçüncüsü FED'in izlediği para politikalarının dolar TL kuruna olan yansımaları...
FED faiz artırır buna karşı hamle olarak Merkez Bankası kayıtsız kalırsa kuşkusuz dolar değer kazanıyor. Değer kazanımı da beraberinde ithalatın pahalılaşması ile enflasyona yansıyor. Hem aramallar hem de enerji cephesinden bu yansımaya tanık oluyoruz. Kurdan kaynaklı pahalı ithalat enflasyonu yukarı çekebildiği gibi cari açığı da tetikliyor. Bu faktörleri dikkate alan Merkez Bankası FED'in olası aksiyonlarını da faiz formülüne ekliyor.
Yukarıda özetlediğimiz 3 temel unsur Merkez Bankasını faiz artırımına zorlayabilir.
Büyük olasılıkla oranının yükseltilmesi 100 baz puanı bulacak gibi.
MADALYONUN DİĞER YÜZÜ
Ancak madalyonun bir de diğer yüzü var. Faiz oranlarının yükselmesi iç talebi bıçak gibi kesiyor. Özellikle de konut ve otomobil gibi kredi gereksinimi ile tüketimi yapılabilen ürünleri hızlı ve yoğun bir şekilde etkiliyor. Zaten konut sektöründe arz fazlası var. Bazı kamu bankaları özveri ile konut kredilerini makul seviyelerde tutmuşlar konut sektörünün daha da durgunlaşmasının önüne geçmeye çalışmışlardı.
Aynı şekilde finansman maliyetlerinin yükselmesi özel sektörün yatırım iştahlarını azaltıyor, özel sektör yatırım harcamalarını ötelemeyi tercih ediyorlar. İstihdamı negatif etkilemesinden kamu açığı finansmanının maliyetinin de artması gibi faktörleri de ekleyebiliriz.
Umarız Merkez Bankası en rasyonel kararı verecektir.