Cari açığın Ağustos ayında aşağı gelmesi sürpriz olmadı. Malum büyüme hızı düşünce cari açık da paralel bir şekilde geriliyor. Çünkü hem üretimde kullanılan aramal hem de iç talep kaynaklı tüketimde kullanılan nihai malların ithalatına olan talep de daralmış oluyor.
Merkez Bankası'nın açıkladığı son ödemeler dengesi verilerine göre cari açık Ağustos ayında 2 milyar 592 milyon dolar azalmış. Düşüş sonrası 2018'in ilk 8 ayında toplam cari açık 30 milyar 579 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiş.
İki temel faktör cari açığı aşağı doğru çekmiş.
Birincisi dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayına göre gerilemiş olması. İhracat sadece 500 milyon dolar civarında artıp, ithalat da eşanlı olarak gerileyince dış ticaret açığı 1,28 milyar dolara düşmüş.
İkincisi hizmet kaleminden dış ticaret açığına daha fazla katkı gelmiş. Özellikle turizm gelirleri geçen yılın Ağustos ayına göre 461 milyon dolar artmış.
8 aylık cari açık durumunu değerlendirdiğimizde geçen yıla nazaran halen üzerinde olduğunu görüyoruz. Geçen yıl 26,9 milyar dolar iken bu yıl toplam cari açık 30,5 milyar dolarlarda gerçekleşmiş.
FAİZ ARACINI KULLANIYOR
Rakamlar böyle...
Asıl önemli olan cari açığın nasıl finanse edildiği konusu. Açık kadar doğrudan ve portföy yabancı sermaye girişleri sağlanamadığında doğal olarak kurlar üzerinde baskı oluşuyor.
Bir sonraki aşamada yani yeterli yabancı sermaye girişinin sağlanmasında iş Merkez Bankası'na düşüyor. Merkez Bankası da yabancı sermaye iştahını artırmak için faiz aracını kullanmak zorunda kalabiliyor.
Ödemeler dengesinden yabancı sermaye giriş çıkışlarına baktığımızda şu resmi gözlemliyoruz.
Reel kesime gelen doğrudan yabancı sermaye Ağustos ayında 737 milyon dolar, mali kesime gelen portföy yabancı sermayesi ise -1,78 milyar dolar olmuş.
2018 Ocak-Ağustos döneminde ise doğrudan sermaye 4,4 milyar dolar, sıcak para ise -2,1 milyar dolarda kalmış. Kısacası sıcak para risk algısındaki değişme sonucu çıkış yapayı tercih etmiş.
Evet Ağustos ayında cari açık gerilemiş.
Ama gerilemenin devamı gelebilecek mi?
KISMEN DEVAMI GELİR
Sorunun tek yanıtı var. Büyüme hız kaybederse, turizm kaynaklı hizmet kesiminden olumlu katkı gelirse kısmen devamı gelir.
Ne zaman üretimde yerli girdiye ağırlık, katma değeri yüksek ürünlerin üretimine öncelik veren ve turizmi dört mevsime yayan konularda yapısal reformlar tamamlanırsa cari açıktaki gerileme de kalıcı olabilir. Aksi takdirde cari açığın düşüşü konjonktürel hareketlerin ötesine geçemez.
Her ne kadar kalıcılığını sorgulasak da cari açıktaki gerilemenin piyasalara yansıması kısa vadede olumlu olur. Hatta 25 Ekim'de Merkez Bankası'nın faiz artırımını pas geçmesi için bir fırsat olarak da kullanılabilir.