Son piyasa hareketlerinden bir kez daha net bir şekilde gördük ki ekonominin ve ekonomi aktörlerinin kurlara karşı aşırı hassasiyeti devam ediyor. Sanki kurlar pamuk ipliğine bağlı gibi. Volatilitesi çok yüksek olduğu için aşağı ve yukarı yönlü hareketleri de sert olabiliyor. Bu yüzden dolar karşısındaki değeri diğer para birimlerinden negatif ya da pozitif yönde ayrışabiliyor.
Şubat ayının başından bu yana Dolar Endeksi kademli bir şekilde yükseliyor.
Yani doların euro, Kanada doları, sterlin, yen, İsveç kronu ve İsviçre frangından oluşan döviz sepetine karşı değeri artmış.
Yaklaşık 13 günlük dolar değerlenmesi yüzde 1,6'lar civarında olmuş. Buna karşın TL'nin dolar karşısındaki kaybı ise yüzde 1,5'lara denk geliyor. Kısacası bir ayrışma söz konusu değil. Ama şimdilik...
Önümüzdeki hafta Çarşamba günü Merkez Bankası Para Politikası Kurulunun olağan toplantısını yapacak. İşte bu toplantı kurların seyrinin belirleyicisi olacak.
NASIL HESAPLANMALI?
Merkez Bankası sembolik sınırların dışına çıkıp faiz indirim oranını belirlerse kurların yükselişi endeks yükselişinden büyük oranda ayrışacak. Bu sınırların temel unsuru ise reel faizlerin pozitif ya da negatif olmasına dayanıyor. Eğer politika faiz oranı enflasyonun altında kalırsa diğer bir deyişle reel faiz oranı negatif düzeye gerilerse kurların yukarı seyrine devam etme ve hareketin sertleşme olasılığı kuşkusuz artacak. Tabi daha da kritik olan konu reel faiz oranının nasıl hesaplanacağı... Mevcut enflasyon ile politika faiz oranını alarak hesaplama yaparsak Merkez Bankası için bir hareket alanının kalmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Ancak ağırlıklı ortalama fonlama oranı ile beklenen enflasyon oranına göre yapılacak hesaplamaya göre Merkez Bankası halen faiz indirimine devam edebilir.
Son haftayı baz aldığımızda ağırlıklı ortalama fonlama oranının yüzde 11'ler seviyesinde olduğunu gözlemliyoruz. Güncel enflasyondan ayrıştırdığımızda da gerçek faizin negatif olduğu sonucuna ulaşabiliyoruz.
Sonuçta birkaç ay faiz indirim alanının kalmadığı, ancak ikinci çeyrek itibariyle enflasyon gelişmelerine göre karar vermesi gerektiğinin altını çizmemizde fayda var.
ENFLASYON NEDEN DÜŞTÜ?
Yine bir gerçeğin altını çizerek devam edelim. Enflasyonun gerilemesinin temel nedeni faizlerin düşmesinden değil diğer bazı faktörlerden kaynaklanıyor. Katıldığım bu argüman sadece benim değil aynı zamanda Merkez Bankası'nın da benimsediği ve yılın ilk Enflasyon Raporunun 38 ve 39. sayfalarında yer verdiği bir gerçek. Enflasyonun gerilemesine neden olan gelişme kurların yatay seyretmesi ve TL'nin dolar karşısında kazandığı istikrar.
Bu faktörün enflasyon düşüşündeki payı 6,1 puan. İkinci sırada 2,2 puan ile çıktı açığı geliyor. Yani iç talebin canlanması ile üretilen ile potansiyel üretim seviyesi arasındaki farkın kapanması. İşlenmemiş gıda fiyatlarının yumuşaması, ithalat fiyatlarının gerilemesi ve en önemlisi beklenti ve katılık unsurunun iyileşmesi de enflasyon düşüşüne katkı yapmışlar.
Demek ki yukarıda saydığımız faktörler yeniden denkleme dahil olursa enflasyon düşüşü sınırlı kalabilir. Henüz üretimde yerli girdi payının artmadığı bir süreçte iç talebe bağlı üretim artışının kaynağı ithalat olacaktır. Yine üretimde dışa bağımlı bir süreçte ithalatın kur nedeniyle pahalılaşması sonucu fiyatlara geçişkenlik yeniden yükselecek bu da enflasyonu tetikleyecektir.
Merkez Bankası haftaya kritik kararlar verecek. Artık zorlu bir eşiğe geldik. En azından iki ay daha faiz kararında temkinli adım atma zorunluluğu var. Yüzde 24'den yüzde 11,25'e kadar çektik bir sorun olmadı önermesi bu sefer geçerli olmayabilir.