Piyasaların kısa sürede dip yapıp ardından yine kısa sürede adeta hiçbir şey olmamışçasına yükselmesi gerçekten düşündürücü. Küresel piyasalar özellikle Amerikan borsaları için en çok yanıtı aranan soru hızlı ralli ile borsaların boğa piyasasına geçmeleri normal mi?
Eğer normalse yükseliş devam edecek, borsalardan hisse senedi almanın bir mahsuru yok. Ancak yükseliş yapay ise ve bu nedenle hisse senetleri üzerinde köpük oluşmuş ise yakın zamanda bir geri çekilme olur mu?
Çok hoşuma giden Amerika'da bu aralar sıkça kullanılan bir söz var: "Main street things Wall Street is crazy". Yani ana cadde -ki burada finans dışı kesim kast ediliyor-, dünyanın finans merkezi ve New York Borsası'nın bulunduğu Wall Street'in çıldırdığını düşünüyor.
Tarihi veriler birçok analisti yanılttı. 1929 Büyük Buhran'dan son 2008 krizine kadar önemli ekonomik sıkıntıların yaşandığı tarihlerden oldukça farklı tepki verdi borsalar.
Oysa ekonomik veriler diğer krizlerle benzerlik gösterirken, borsalar resmen ayrı telden çalıyorlar.
İYİMSERLİĞİ NE SAĞLIYOR?
Örneğin Amerika'da son 3 haftada 16 milyon kişinin işsiz kaldığının açıklandığı gün Dow 1938'den bu yana en iyi haftalık performansını gösterdi.
Standart&Poors 500 Endeksi 2008 krizinde dipten çıkışı 58 gün sürmüşken bu krizde 33 günde yeniden toparlandı.
Neden kaynaklanıyor bu hızlı düzelme?
* Derin ekonomik krizin bu sefer uzun sürmeyeceği tahmin ediliyor. Özellikle tedavide kullanılan ilaçların ve aşının üretilmesiyle en kötünün tamamen geride kalacağı bir daha işsizlik gibi temel makroekonomik veriler için o diplere geri inilmeyeceği varsayılıyor.
* FED'in aldığı olağanüstü önlemler piyasa aktörlerine likidite gibi iyimserlik pompalıyor. Haksızda sayılmazlar. 2008 krizinde aylarca alınan bir dizi önlem bu sefer haftalar içinde alındı. FED hiçte alışık olmadığımız 2 kez üst üste olağanüstü toplanarak iki seferde federal fonlama oranını sıfıra çekmesini bildi. Çok kısa sürede 2,5 trilyon dolar civarında tahvil alımı ile dolar likiditesini inanılmaz bir hızda yukarı çekti.
Üstelik ucunu da açık bıraktı tahvil alımlarında.
Belki de birkaç yılda dolar para tabanı 10 trilyon doları geçecek.
HAFİF YATAY SEYİR
● FED gibi diğer major merkez bankaları da ana paraların likiditesini artırdılar.
● Bu krizde bazı sektörler devreye girerek kilit vurulan diğer sektörlerin ağır bedelini kısmen hafifletebildi. Biyotek, teknoloji, internet ticareti, kimya ve yazılım sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin ciroları, piyasa değerleri ve doğal olarak hisse senedi fiyatları fırladı.
● Hükümetlerin para politikaları gibi zaman kaybetmeden maliye politikalarını hızlı bir şekilde gevşeterek firmaların nakit akışlarını rahatlatıcı önlemleri devreye sokmaları da etkili oldu kötü gidişatı frenlemekte.
● Faizlerin sıfırlanması ile tahvillerin cazibesini kaybetmesi, üretimlerin durması sonrası emtiaların talebinin düşmesi, petrol fiyatlarının yerlerde sürünmesi ve altın ve kıymetli madenlerde uzun süreli çıkış gibi unsurlar da nedenler listesine eklenebilir.
Fazla uzatmayayım.
Resim tüm çıplaklığı ile karşımızda. Ama öyle bir resim ki baktığımız açıya göre değişebiliyor. Piyasalar yükselmeye devam eder mi? Yatay mı seyreder? Yoksa tarihi verilerdeki gibi tekrar aşağı gelir mi?
Ben kendi tarafımdan baktığımda, zaman zaman kar realizasyonları gelecek ve hafif geri çekilmeler olacak diyorum. Bunun dışında yeniden sert aşağı hareketler olmayacak gibi görünüyor. Tabii borsalar da ralli sonrasında dinlenmeye geçerler.