Haziran ayı enflasyonu beklendiği gibi yükseliş gösterdi. Tüketici Fiyat Endeksi kısmen yukarı gelirken Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi belirgin bir oranda arttı. Tam kapanma sonrası Haziranda yeniden bazı kısıtlamalarla beraber normalleşmeye geçildiğinden enflasyonda belli bir artış öngörülebiliyordu. Anketlere göre TÜFE'de aylık beklentiler genellikle yüzde 1,5'in altında kalmıştı. Ama artış beklentilerin üzerinde çıktı. Özellikle de maliyet tarafında... TÜFE geçen ay yüzde 1,94 artarken maliyet enflasyonun ölçütü Yİ-ÜFE yüzde 4,01 düzeyinde yukarı gelmiş. Aylık veriler sonrasında TÜFE yıllık bazda yüzde 17,47 seviyesine yükselmiş oldu. Oysa TÜFE için beklentiler genellikle yüzde 1,5'ların altında kalıyordu. TÜFE'nin yukarı yönlü hareketinde ulaştırma grubunun yanı sıra sağlık, ev eşyaları ve gıda etkili olmuş. Gıda grubunun yeniden etkili olmaya başlaması gerçekten dikkat çekici. Çünkü içinde bulunduğumuz mevsim gereği arz tarafının güçlü olması beklenir ve bu dönemlerde gıda fiyatları arz tarafından gelen olumlu etki ile makul düzeylerde kalırdı.
YAYILMA SÖZ KONUSU
Altını çizmemiz gereken diğer dikkat çeken konu da şu; TÜFE hesaplaması için oluşturulan sepetteki 415 ürünün 306'sı yükselmiş. Yani genele yayılan bir tüketici enflasyonu resmi çıkıyor karşımıza. Doğal olarak bu da enflasyonu baskılamayı zorlaştıran unsurlar denkleminde yerini alacak, bozulan fiyatlama davranışları ve enflasyon beklentilerinin karamsarlaşması gibi diğer faktörlerle beraber. Bir de maliyet enflasyonu göstergesi Yİ-ÜFE'ye bakalım ve her iki temel enflasyon göstergesi arasındaki farkın tarihi zirveye neden geldiğini ve sonrası etkilerini inceleyelim. Yİ-ÜFE geçen ay yüzde 4,01, yıllık bazda ise yüzde 42,89 düzeyinde gerçekleşmiş. Rakamın yükselmesinde aramal grubunda yüzde 54,89'luk ve imalat sektöründe yüzde 45,87'lik üretim maliyeti artışları etkili olmuş. Dayanıklı tüketim malları ve sermaye malları gibi gruplar ise yüzde 42,89 oranının çok az altında kalmış. Aylık değişimde ise ortalamanın neredeyse iki katına yaklaşmış elektrik adeta ben buradayım diyor. Elektrikteki aylık artış yüzde 7,46. Aynı şekilde enerji grubu da yüzde 7,28'lerde.
PLANLANAN FAİZ İNDİRİMİ
İki enflasyon göstergesindeki fark gerçekten inanılmaz düzeye çıktı Haziran verileri sonrasında. TÜFE yüzde 17,47, Yİ-ÜFE ise yüzde 42,89. Maliyet enflasyonu talep enflasyonunun resmen iki katından fazla düzeyde. Gecikmeli de olsa maliyet tarafındaki yük tüketici tarafına belli oranda yansıyor. Bu oran genellikle yüzde 30'ların üzerinde gerçekleşiyor. Dolayısıyla Merkez Bankası'nın da öngördüğü gibi yılın son birkaç ayına kadar enflasyon büyük olasılıkla yüksek seviyelerini koruyacak. Zaten son elektrik ve doğalgazdaki artışlar yüzde 0,69 etkisini bu ay itibarıyla yapacak. Bir de buna yarım puan civarı dolaylı etkileri ekleyin. Bundan sonra enflasyonun izleyeceği patika Kasıma kadar yüzde 18'ler, son iki ayda da baz etkisi ile hafif aşağı yönlü bir hareket ile yüzde 15'in üzerinde yıl sonu gerçekleşmesi şeklinde görülüyor. Tabi bu noktada Merkez Bankası'nın para politikası uygulamaları hayati önem taşıyor. Özellikle politika faiz oranını yükseltmeyeceği için iletişim yani sözlü yönlendirme ve yıl içinde planladığı faiz indirimini belki ötelemesi piyasalar açısından belirleyici olacak.