1 Temmuz itibariyle fesih yasağı kaldırıldı. Firmalar işçilerini yasalara uygun şekilde işten çıkartabilecek. Ancak işçinin de tazminat ve işsizlik maaşı hakları bulunuyor. Kendi istek ve kusuru dışında işten çıkartılan işçilere çalıştıkları süreye göre son brüt maaş üzerinden kıdem tazminatı ve eğer süre verilmemişse ihbar tazminatı ödeniyor. Ayrıca işçinin varsa kullanmadığı izin paraları da son net maaşı üzerinden veriliyor.
İşten ayrılan işçiler için ayrıca işsizlik maaşı imkanı var. Sigortalılık süresine göre 10 aya kadar çıkan işsizlik maaşını İŞKUR ödüyor.
Bugün işsizlik maaşı ile ilgili soruları cevaplayacağım.
İşsizlik maaşını kimler alabilir?
● 4A'lı olarak çalışanlar kendi istek ve kusurları dışında işten çıkartıldıklarında alabiliyor. Bunun için işten çıkartma formuna doğru kodun girilmesi önemli.
Yani işçinin kendi istek ve kusuru dışında çıkartıldığının SGK'ya bildirilmiş olması gerekir. İşsizlik maaşı alabilmek için süre ve prim şartları da bulunuyor.
İstifa edenin hakkı yok mu?
● İşsizlik maaşına istifa edenler başvuramıyor. Ancak İş Kanunu'ndaki 'haklı fesih' tanımına giren durumlarda imkan var. Haklı fesih gerekçeleri İş Kanunu 24. maddede detaylı sıralanıyor. Bu hakkı kullanan işçi de işsizlik maaşı için başvurabiliyor.
İşsizlik maaşı her sigortalıya ödeniyor mu?
● Hayır işsizlik maaşı alabilmek için belli bir primin ödenmiş olması gerekiyor.
İşten çıkartılan sigortalının son 3 yılda en az 600 gün priminin ödenmesi isteniyor. Bu 600 günün aynı işte olması gerekmiyor.
Farklı işyerlerinde de toplam gün sayısının 600 olması yeterli sayılıyor. Yine işten ayrılmadan önceki 120 günde de iş akdine bağlı çalışma şartı aranıyor. Burada 120 günün primine değil iş akdinin sürüp sürmediğine bakılıyor.
Maaş almanın bir sınırı var mı?
● Maaş prim gününe göre belirlenen sürelerde ödeniyor.
Son 3 yılda 600 gün primi olan 6 ay, 900 gün primi olan 8 ay ve bin 80 gün primi olan yani son 3 yılın tamamında çalışmış bir sigortalı 10 ay işsizlik maaşı alabiliyor.
Herkes aynı maaşı mı alıyor?
● İşsizlik maaşı brüt ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor. Dolayısıyla herkes aynı maaşı almıyor.
Sigortalının brüt maaşına göre hesaplama yapılıyor. Ancak burada bir üst sınır bulunuyor.
İşsizlik maaşı geçerli brüt asgari ücretin yüzde 80'inden fazla olamıyor. En düşük ücret de brüt asgari ücretin yüzde 40'ı kadar oluyor.
Bu yıl maaşlar ne kadar ödeniyor?
● 2021 yılında brüt asgari ücret 3.577,50 TL olarak uygulanıyor. Buna göre en düşük işsizlik maaşı bu rakamın yüzde 40'ı kadar yani 1.431 TL olarak ödeniyor. En yüksek rakam ise brüt asgari ücretin yüzde 80'i kadar olduğundan 2.862 TL olarak ödeniyor. Bu ikisinin arasında brüt maaş alanlar ise yüzde 40 oranı ile bulunan maaşı alıyor. Örneğin 4.000 TL brüt maaşı oılan bir sigortalı 1.600 TL işsizlik maaşı alıyor. 5000 TL brüt maaşı olan sigortalının maaşı 2.000 TL oluyor. Brüt maaşı 8.000 TL olan bir işçinin işsizlik maaşı yüzde 40'a göre 3.200 TL olması gerekirken üst sınır bulunduğundan kendisine 2.862 TL ödeniyor
Virüs nedeniyle işten çıkartılanlar alabilir mi?
● Virüs ya da başka sebeple kendi istek ve kusuru dışında işten çıkartılanlar prim şartlarını da tamamlamışlarsa işsizlik maaşı alabilir.
İşsizlik maaşı alanın sigortası sürer mi?
● İşsizlik maaşı alanlar işten çıkartıldıkları için emeklilik primleri yatırılmıyor. Ancak maaş süresince Genel Sağlık Sigortası primleri ödeniyor.
Başvuru için süre var mı?
● İşten ayrıldıktan sonra 1 ay içinde İŞKUR'a başvurmak gerekiyor.
Bu süreyi geçirirseniz geçen zaman maaş süresinden kesiliyor..
Maaşlar nasıl ödeniyor?
● İlk işsizlik ödeneği ödemesi, ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılıyor. Sigortalı işsizler, T.C. kimlik numaralı nüfus cüzdanı ile birlikte herhangi bir PTT şubesine başvurarak işsizlik ödeneklerini alabiliyor.
İŞ AKDİ ASKIYA ALINIYOR
Kısa çalışma ödeneği alanlar ne yapacak?
Kısa çalışma ödeneği alınan sürelerde SGK primleri yatırılmamaktadır.
Bu dönemlerde iş akdi sona erdirilmemekte adeta askıya alınmaktadır. İşsizlik maaşı almak için üç ayrı şart bulunmaktadır. Birincisi işçinin kendi istek ve kusuru dışında işten çıkartılmış olması, ikincisi son 3 yılda 600 gün priminin bulunması ve son 120 günde de iş akdinin kesintiye uğramaması.
Şimdi ilk iki kuralı yerine getiren çalışanlar eğer kısa çalışma ödeneği alıyorlarsa üçüncü kuralı da yerine getirmiş oluyor.
Kısa çalışma ödeneği sırasında iş akdi kesintiye uğramıyor.
Yani işten çıkartma durumu olmuyor. Prim yatırılmasa da sözleşme devam ediyor. O yüzden eğer son 3 yılda 600 gün priminiz varsa son 120 gün şartı da yerine gelmiş olacak.