Pandemi gerçekliğinde sanal ekonomi!

SARS-CoV-2 pandemisi dünya ekonomisini ciddi bir şekilde etkilerken bireyleri de depresif bir düzleme sürüklemekte. Görünür gelecekte, aşı çalışmaları ile sürü bağışıklığı sağlanana kadar bu atmosfer sürecek gibi görünüyor.
Sosyal kısıtlamalar, mesafe, hijyen ve maske ile yaşamımızda salgını yoğun bir şekilde hissederken, bir yandan da belki gerçeküstü bir film gibi sanal para yani herkesin bildiği ismi ile Bitcoin rallisi elli bin dolarlarla devam ediyor ve artık uluslararası bir ödeme aracı haline geldiği şeklinde yorumlar yapılıyor.
Bunları okuyunca, aklıma, 1967-68 yılları arasında, merkezinde Sterlinin yer aldığı ve neredeyse İngiltere'yi iflasa götürecek küresel ekonomik kriz geldi!
STERLIN VE DOLAR
O zamanlar özellikle de Birinci Dünya savaşı öncesi Londra, uluslararası finans merkezi idi ve Pound da bunun resmi aracı idi, deyim yerinde olacaksa.
Bugün onbinlerce dolar değer biçilen kripto paralar gibi dünyanın bütününde geçerli altın bilezikti. Ama üstünde güneş batmayan büyük Britanya'nın savaşan tüm ordusunu finanse etmek zorunluluğu sterlini de kronik olarak krizin içine sürükledi.
Nitekim 1930'lardaki küresel kriz ve genel ekonomik çöküş, bu gelişmelerin bir uzantısı olarak ortaya çıktı.Yine de Sterlin o yıllarda bile itibarı en yüksek para birimi idi ve efsanevi İngiliz İktisatçı John Keynes,ironik de olsa Sterlini altına tercih edeceğini belirtiyordu!
Sonrası iktisat tarihi okuyanların malumudur: Bretton Wood Baronları tarafından yapılandırılan yeni uluslararası finansın banknot kralı, dolar olarak tespit edildi ve sterlin, dolayısı ile İngiliz Ekonomisi 1952'den 1961'lere kadar devam eden krizler sarmalında bugünkü yerine kadar devam eden süreci yaşadı.

BORSA HEP DALGALI
Geçen hafta Amerikan 10 yıllık tahvillerde görülen faiz artışı ile beraber tüm dünyayı etkileyen dinamikler bizim borsayı da es geçmedi. Toplam 2.687 trilyon dolar varlığı ile küresel bazda en değerli banka olan ve merkezi New York'ta bulunan JPMorgan Chase'in kurucusu baba Morgan, bir finans dehası olarak, kendisine borsa ile ilgili olarak 'Bugün borsada ne olacak?' diye soran tanıdıklarına gülümseyerek 'dalgalanacak' diye yanıt verirmiş! Doğrusu Amsterdam'da 1611 yılında, üstü açık ve çatısı bile olmayan bir avluda kurulduğu zamandan bu yana Borsa, hep dalgalanıyor! Endüstriyel gelişmeyi finanse etmek amacı ile serbest sermaye akışını sağlamayı hedefleyen Borsa, zamanın ruhu ve beklentileri içinde para kazanma ve kaybetmenin sosyoekonomik laboratuarı olarak dalgalanmadan değerlerin el değiştirmesinin mümkün olmayacağı bir makine gibi işlevini yerini getirmekte yüzyıllardır.
KAĞIT PARÇASI
ABD, ikinci Dünya Savaşı sonrası dönemde, başka bir ülkenin merkez bankasına onsu 35 dolardan dilediği miktarda altını satma taahhüdü ile bugünlere evrilen altın kambiyo standardına bağlı banknot ekonomisinin yaratılmasını sağladı. Yine de o zamandan günümüze sayısız ekonomik krizde test edildiği gibi, hiçbir kağıt parçasına güvenmemek yüzyıllık bir eğilim olarak hep gözlemlediğimiz psikolojik bir yatırımcı tepki biçimi oldu. İnsanlar, krizlerde altın gibi değerli madenlere yönelirken hükümetler de yükselen vergiler, kredilerde daralma, ücretlerde dondurma ve kamu harcamalarında kısıtlanma ile karakteristik önlemler sarmalında debelenip dururlar.
Pandemik dalgalanma ile iflas eden Hollanda'nın ünlü hotelleri Art Hotel Spaander, ünlü İtalyan restoran zinciri Carluccio's ve Amerikan dev perakende şirketi J.Crew Group gibi örnekler ve ya SARS-CoV-2 ile katlanarak büyüyen 'zoom' profilinde yeni şirketler ya da krizlere rağmen değerlerini koruyan Apple, Google, Microsoft, Amazon, Facebook gibi markaların varolması gibi, borsadaki dalgalanmalar ve kriptoparaların değer artışı ya da azalışı hep olacaktır, ancak günün sonunda herkes elindeki değerin korunduğunu görmek isteyecektir!Her ne ise, tüm bu değişkenler içinde Sevgili okuyucularımın ruh sağlıklarını koruması dileği ile....