Her sene 9 Şubat, "Dünya Sigarayı Bırakma Günü' olarak belirlendi.
Sigaranın zararları konusunda hayatında hiçbir okuma yapmamış insan yoktur herhalde! Bir bitkinin endüstriel işlemler sonrası içinde nikotin, katran, aseton, siyanür ve naftalin dahil yedi bini aşkın öldürücü toksik maddenin keyfi olarak alınmasını hikaye eden başka bir gelişme herhalde insanlık tarihinde yoktur.
Amerika kaynaklı bu bitki ile tahmin edileceği üzere Kristof Kolomb'un keşif seferleri sonrasında tanıştık. Bu seferlere katılan ve tütünün Amerikan yerlilerince kullanımını öğrenip bu bitkinin müptelası olan Kolomb ekibinden Rodrigo de Jerez isimli denizcinin, ağzından çıkan dumanlar yüzünden dehşete düşen halkın kendisini kiliseye şikayet etmesi üzerine 'içinde şeytan var' diye ölümle cezalandırılması, sigaradan ölüme giden gelişmenin tarihteki ilk canlı örneği olmuştur herhalde! Tütün tarımının Amerika'da başlaması neredeyse insanlık tarihi kadar eski.
FİZİKSEL BAĞIMLILIK
Milattan önce 6000'li yıllarda başlayan ekim zamanla yerel grup ve kültürlerde, dini tören ve ritüellerde, önce yaprakları sararak daha sonraları ufalama şeklinde Maya ve İnka uygarlıklarındaki kullanımı biliniyor. Yerlilerin 'tabacos' olarak isimlendirdikleri bu bitki 16.yy.'da, Avrupa'da endüstriel ekim haline gelmiş ve Fransa'nın Portekiz elçisi Jean Nicot buna öncülük etmiş.
Zaten nikotin diye isimlendirilmesi de bu kişinin ismi nedeniyle! Sigara fiziksel ve psikolojik bağımlılık yapıyor. İçildiğinde sübjektif ortaya çıkan bir rahatlama hissi ile sigarayı bir ateşle yakma davranışlarının tekrarlandığı ritüelden daha önemli olan hiç kuşkusuz fizikİ bağımlılığa neden olan 'nikotin'dir.
Nikotin alınmadığı takdirde ortaya çıkan yoksunluk sendromları anksiyete, depresyon,huzursuzluk, konsantrasyon zorluğu ve iştah artışı gibi belirtilere yol açar ve baş edilmesi zordur. Kuşkusuz daha sonraları tamamen geçecek olan veya azalacak bu şikayetler, sigarayı bırakamamanın en büyük nedenidir.
400'DEN FAZLA KURUM
Sigarayı bırakmak için Türkiye'de birçok kurum yardımcı olabilmekte.
Üniversiteler dahil 400'ü aşkın kurum ve 30 bine yakın aile hekimi, toplum sağlığı kapsamında bu hizmeti vermekte.Ancak elbette bu bağımlılıktan kurtulmak bir çok aşamadan geçilerek başarılı oluyor.
Bırakmayı düşünmeyenlerden bırakmış ama yeniden başlamış olanlara kadar geniş bir spektrum söz konusu. Tabii insan niçin sigaraya başlar konusu akla geliyor: Ailece içi etkilenim, sosyal rol modelleri taklit, kendini ispat etme, arkadaş baskısı, otoriteye karşı durma psikolojisi, özenti ya da gösteriş gibi masum nedenler ya da sigara üreticisi şirketlerin reklam kulvarlarında yaptığı çalışmalar, sigara içme eyleminin altında yatan nedenler olarak karşımıza çıkmakta.
50 MİLYAR DOLAR KAR
Bu noktada dünyadaki tütün endüstrisinin büyüklüğüne de bir göz atmakta yarar var: Küresel pazarda sigara şirketleri arasında ilk altıda yer alan China National Tobacco Corporation, Philip Morris International, British American Tobacco, Japan Tobacco International, Imperial Tobacco ve Altria Group'un yıllık karları 50 milyar dolardan fazla. WHO verilerine göre dünyada yaklaşık 1 milyar 100 milyon sigara kullanıcısı var. Her yıl, 7 milyon insanın ölümünden sigara sorumlu.
ALARM ZİLİ ÇALIYOR
Lancet'te yayınlalan bir araştırma ülkemiz için çalan alarm zillerini de duymamızı sağlıyor: Tütün içen küresel nüfusun üçte ikisini yalnızca 10 ülke oluşturuyor ve maalesef bu ülkeler arasında Türkiye de var. Diğer ülkeler Çin, Hindistan, Endonezya, ABD, Rusya, Bangladeş, Japonya, Vietnam ve Filipinler. Halen ülkemiz nüfusunun yüzde 29'u sigara kullanıyor, Erkeklerin neredeyse yarısı (%41) kadınların ise beşte biri (%17)'i tütün kullanıcısı. Gelinen noktada 4207 yasanın daha katı hale getirilmesi ve eğitim ve sosyal kampanyalar dahil topyekun ama radikal ve etkili tedbirler ile yasal düzenlemelerin yapılması dışında bir çözüm görülmüyor!