Toplumumuzda tiroid hastalıkları çok yaygın. Öyle ki her 10 kadından 3 ya da 4'ünde tiroidle ilgili problemlere rastlanıyor. Sıklıkla kadınlarda görülen tiroid bozukluğunun en önemli tetikleyicileri arasında genetik yatkınlık ve stres gösteriliyor. Tiroid hormonlarının vücudumuzdaki tüm hücrelerin çalışma hızını belirleyen hormonlar olduğunu dile getiren Endokrinoloji, Metabolizma ve İç Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Ayşin Öge, "Tiroid hormon bozukluğu olduğu zaman vücudumuzdaki her hücre dengesiz çalışıyor. Tiroid hormonları az çalışıyorsa, vücudumuzdaki her hücre daha yavaş tempoda çalışacak demektir. Aşırı bir faaliyet varsa da tam tersine bu hücreler çok hızlı bir çalışma moduna girecek demektir. Bu da sizin tüm sisteminizi etkileyecek bir yığın hastalığın ortaya çıkmasına neden olur" diyor.
-Tiroid hastalıkları toplumumuzda ne sıklıkta ve kimlerde görülüyor?
Tiroid hastalıkları genellikle kadınlarda daha sık görülen rahatsızlıklar. Neredeyse her 10 kadından 3 veya 4'ünde görülüyor. Genelde de ailesel geçişli rahatsızlıklar bunlar. Yani eğer ebeveynlerinizden herhangi birinde bir tiroid hastalığı varsa sizde tiroid hastalığı çıkma olasılığı, toplumdaki diğer bireylere göre daha yüksektir. Böyle bir durum söz konusu ise belli bir yaştan sonra yılda bir veya iki yılda bir kez mutlaka tiroid hormonlarınıza, antikorlarınıza baktırın ve tiroid ultrasonunuzu yaptırın diye hastaları uyarmak gerekiyor.
Ailesel risk taşımayan bireyler de şikayetleri olduğu takdirde bu tetkikleri yaptırmalıdır.
-Tiroid hastalıkları ne gibi şikayetlere neden olur?
Genelde tiroid hastalıklarında en çok karşımıza çıkan "haşimato tiroiditi" veya "hipotiroidi" adı verilen, tiroid hormon yetersizliği yapan bir tiroid enfeksiyonudur. Enfeksiyon derken tiroidit dediğimiz tiroidin iltibahi bir durumunu kast ediyoruz. Ama bu mikroba bağlı bir şey değil. Genetik geçişle tiroid hücresinin kendiliğinden ortadan kaybolmasına, yani bozulmasına neden olan bir rahatsızlıktır ve ırsidir.
Hipotiroidi ortaya çıkmaya başladığında hastalarda
* Cilt kuruluğu
* Saçlarda incelme ve dökülme
* Kilo alma ve karın bölgesinde yağlanma
* Doğurganlık çağındaki kadınlarda adet düzensizliği ve bebek sahibi olamama
gibi birçok şikayet ortaya çıkmaktadır.
Bu şikayetler varsa hastanın ailesinde tiroid hastalığı olmasa bile mutlaka tiroid antikorlarına bakılması gerekir.
-Hipertiroidi belirtileri nelerdir?
Tiroid hormonu bir miktar bile fazla çalışsa anında çarpıntı, ellerde titreme, sinirlilik, saç dökülmesi, barsak hareketlerinde artma gibi şikayetler çok belirgin olduğu için hastalar çoğunlukla acil servislere ya da kardiyoloğa başvururlar. Tiroid hormonlarının aşırı çalıştığı tespit edilirse, bu kişiler bir endokrin uzmanına hasta yönlendirilir. Bu durum tiroid hormonunun aşırı çalışmasından mı kaynaklanıyor, yoksa "sıcak nodül" dediğimiz hormon salgılayan bir nodül mü var? Bunun ayırıcı tanısının konulur. Bu önemlidir. Çünkü aksi takdirde ileri yaşlarda hastanın kalp krizi geçirmesine dahi sebep olabilir ya da ritim bozukluğuna sebebiyet verebilir.
-Tiroid hastalıklarının teşhisi nasıl konulur?
Teşhis için kan tahlilinde tiroid hormonlarına bakılır. Tiroidit dediğimiz "haşimato tiroiditi" ya da hipertiroidiye neden olan bazı hastalıklarda tiroid antikorları dediğimiz, tiroid hücresine özel antikor üretimi vardır. Bu antikorlara mutlaka bakılır. Ayrıca mutlaka tiroid ultrasonu bakılmalıdır. Ultrasonografik olarak içinde nodül, kist var mı, yapısında bozukluk var mı mutlaka bu görüntülenmeli. Doppler ultrasonda herhangi bir nodül ya da kistik yapı görülürse tiroid sintigrafisi istenir ki nodüller soğuk nodül mü, sıcak nodül mü bunun ayrımı yapılabilsin. Eğer soğuk nodülse ve bir santimin üzerinde ise muktlaka biyopsisi yapılmalıdır. Çünkü soğuk nodüllerin yüzde 5-10 oranında tiroid kanseri olma riski vardır. Ne kadar erken tanı konulursa ameliyatla hasta bu hastalıktan o kadar çabuk kurtulabilir.
-Saç dökülmesi, kilo alma gibi şikayetler tedaviye başlandıktan ne kadar süre sonra geçer?
Tiroid hormonları normal seviyeye geldiği an hasta kendini iyi hissetmeye başlar. Genellikle ilaç dozları yavaş yavaş artırılır ve hastada bir iki ay içinde bütün şikayetler ortadan kalkar.
Bebekler ilk üç ay boyunca tiroid hormonunu anneden alır
"Hipotiroidisi veya hipertiroidisi olan bir hastanın doğurganlık çağında ise mutlaka hamileliğine endokrincisinin izin vermesi lazım" diyen Doç. Dr. Ayşin Öge, "Doktorunuz tiroid hormonlarınız ve kullandığınız ilaç tedavisi hamileliğe müsaittir dediği an, planlı ve sağlıklı bir gebeliğe rahatlıkla adım atabilirsiniz. Ayrıca tiroid hastalığı olmayan bir kadının da, gebeliği düşünüyorsa tiroid hormonlarına baktırmasında fayda var. Eğre tiroid hormonu veya antikorlarınızda bir bozukluk varsa öncelikle hastalığın tedavisi düzenlenmelidir. Çünkü bebeğin anne karnında ilk üç ay boyunca tiroid bezi yoktur. Tiroid hormonunu anneden alır. Ve tiroid hormonu da çok önemli bir hormondur. Bebek anneden yeterli tiroid hormonunu alamazsa zeka seviyesi düşük olur ve bir yığın organ anomalisi olabilir" diyor.