TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) ilk kez il düzeyinde istihdam verileri derleyip kamuya açıkladı. Sonuçlarda sürprizler olduğu gibi öngörülerimize paralellik de var... Verilere göre işsizliğin en yüksek olduğu il Şırnak. Ardından Adana ve Hakkari geliyor. Bölgesel bazda ise Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşayanların ancak yüzde 25'i istihdam edilebiliyor.
Türkiye genelinde 2008 yılında istihdam edilenler yüzde 41.3. Tabi bu nüfusun yüzde 41.3'ü değil. 15 yaş ve üzerinden ortaya çıkarılan işgücü nüfusuna oranlayarak toplam istihdam edilenleri buluyoruz. İşgücünün en fazla istihdam edildiği şehir Rize. Burada istihdam oranı yüzde 62.8'ye ulaşıyor. Rize'yi yüzde 62.2 ile Gümüşhane ve yüzde 58.9 ile Artvin izliyor.
İstihdam verileri yukarıda özetlediğimiz gibi, biraz işsizlik rakamlarına da göz atalım, sonra rakamlar neden böyle geldi ve ne anlam ifade ettiğine değinelim...
2008 yılında toplam işsizliğin Türkiye'de yüzde 11 düzeyinde kaldığını açıkladı TÜİK. İl bazında yüzde 22.1 ile Şırnak ilk sırayı aldı. Şırnak'ın ardından yüzde 20.5 ve yüzde 18.3 işsizlik rakamıyla Adana ikinci, Hakkari üçüncü oldu.
GÖÇ FAKTÖRÜ
Bölgesel farklılıkların ortaya çıkmasında en etkin rol oynayan faktörlerin başında göçler geliyor. Özellikle yanlış özelleştirme politikaları sonucunda bazı bölgelerde ve bazı illerdeki iktisadi faaliyetler yok edildi. Cumhuriyet döneminde özel misyonları yerine getirmek için kurulan "kamu iktisadi teşebbüsleri" belli coğrafyalarda o yöre insanlarının yaşamlarını idame ettirebilmeleri için kurulmuşlardı. Örneğin, şeker fabrikaları, Sümerbank'a bağlı tekstil fabrikaları ya da Etibank maden fabrikaları özellik Türkiye'nin birçok bölgesine yayılmıştı. Amaç insanların başka illere gitmeden yaşadığı yerde işlerinin olması ve para kazanmaları idi. Tabi, zaman içinde bu tür kamu kurumları siyasilerin gazabına uğradı ve yanlış yönelimler ile zarar yapan kurumlar haline geldi. Dolayısıyla, zararların durdurulması için iktisadi önlemler gerekti.
KAPAT KURTUL!
Bu kuruluşların rehabilite edilmesi bir çözüm iken, özelleştirilmesi ya da kapatılması tercih edildi. Kapatılırken, özel sektörün buralara gelmeyeceği biliniyordu. Çünkü, tamamen kar odaklı amaç güden özel sektör şirketleri alt yapının olmadığı taşımacılık ve üretim mallarına ulaşım zorluğu nedeniyle belli bölgeleri tercih etmiyorlar.
Kamu kesimi yok özel sektör yok... Tarım ve hayvancılık sektörleri ihmal edilmiş. Bu durumda kaçınılmaz olarak büyük şehirlere göçler başladı. İktisadi açıdan bölgesel farklılıkların şiddetlenmesi de kaçınılmaz oldu.
TÜİK tarafından açıklanan "2008 İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri" bu çarpık tabloyu tüm açıklığı ile gözlerimizin önüne getirdi. Özetle, devlet peynir, ayakkabı üretmez düz yaklaşımlarının meyvelerini topluyoruz şimdi.
Ne yazık ki, yeni bütçe de işsizliğe çözüm üretemiyor. Mevcut işsizlik rakamını koruyabilmemiz için yaklaşık yüzde 6-6.5 düzeyinde büyümemiz gerekiyor.