2010 yılı bütçesi geçen hafta AK Parti'nin oyları ile Meclis'ten geçti. Tek tahmini rakam içeren Bütçe Kanunu böylece yasalaşmış oldu. Büyüklüğü 286.9 milyar TL. Tabi, bu gider kısmı. Kamu kesiminin yapacağı harcamaların toplamını gösteriyor. Gelirler ise ne yazık ki, 236 milyar seviyesinde kalıyor. Bu da yaklaşık 50 milyar TL bütçe açığı anlamına geliyor.
Bütçe Kanunu'nda öngörülen bazı makro ekonomik öngörüler ile başlayalım;
2010 yılında gayrisafi milli hasılanın 1 trilyon 29 milyar TL'ye ulaşması bekleniyor. Bugünkü dolar kurunu yıllık ortalama için baz kabul edersek önümüzdeki yıl milli gelirimiz 650 milyar dolar civarında olacak. Kişi başına düşen milli gelir ise 9 bin dolar gibi bir rakamına karşılık geliyor.
İlk aşamada iyi görünen 9 bin dolar aslında gelir dağılımının bozuk olması nedeniyle fazla anlam ifade etmiyor. Çünkü, bir çok çalışanın asgari ücret aldığı gerçeğinden hareket edersek toplumun belli katmanlarındaki çoğunluğun milli gelirden aldığı payın oldukça kısıtlı olduğunu, sonuçta kişi başına düşen gelirin 9 bin doların üçte birlerinde kaldığını gözlemliyoruz.
YÜZDE 3.5 BÜYÜME
Büyüme rakamı ise önümüzdeki yıl için yüzde 3.5. 4 çeyrek üst üste küçülme ve 2009 yılının ilk 9 ayındaki yüzde 8.4 negatif büyüme rakamından sonra eğer yüzde 3.5 gerçekleşirse, bir nebze de olsa ekonomiye bir nefes aldırır. Ancak, diğer ülkelerin 2010 yılı büyüme tahminlerine baktığımızda, Türkiye'nin yüzde 3.5'luk öngörüsünün fazla gerçekçi olmadığını söyleyebiliriz. Çin yüzde 8.6, Hindistan yüzde 6.3 düzeyine ulaşacaklar. Zaten onları dışarıda tutuyoruz. Diğer gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerin öngörüleri ise ortalama yüzde 3'ler düzeyinde kalıyor.
2010 bütçesinde enflasyonun yüzde 5.3'e gerileceği bekleniyor. Dış ticaret açığı öngörüsü ise 45 milyar TL. Her iki verinin de gerçekçi olduğunu söyleyebiliriz.
Gelelim bütçenin alt kalemlerine;
2001 krizinden sonra Türkiye ekonomisinin düzlüğe çıkmasında baş rolü oynayan "faiz dışı fazla" nominal çapası yeni bütçede binde 6 gibi çok düşük bir seviyede kalıyor. 2007 seçimlerine kadar milli gelirin yüzde 6.5'i hedeflenmişti. Son iki yılda bırakın fazlayı faiz dışı açık veriyoruz.
AH ŞU FAİZLER
İç ve dış borç faiz ödemeleri de bütçeden yapılıyor. Önümüzdeki yıl yapılacak faiz ödemeleri "vergi gelirlerinin" yaklaşık yüzde 30'una denk geliyor. Diğer bir deyişle bütçe gelirlerinin yüzde 80-85'ini oluşturan vergi gelirlerinin 57 milyar TL'si faizlere gidecek
2010 yılında bütçeden transfer harcamaları da yoğun şekilde yapılacak. Tarıma 8.4 milyar, mahalli idarelere 19.1 milyar ve sosyal güvenliğe 57.7 milyar TL kaynak aktarımı yapılacak.
Giderlerden gelirleri çıkardığımızda 50 milyar TL civarında bir açık önümüze gelecek 2010'da. Bütçe açığının milli gelire oranı ise yüzde 4.3 olacak. Yani AB'nin ekonomi için gösterge kabul ettiği Maastricht Kriterlerini ıskalayacağız. Önemli değil. Çünkü, birçok AB ülkesi de bir süredir bu kriteri tutturamıyor.
Bütçeden, ihracat kredileri, KOBİ destekleri, hazine teşvik ödemeleri ve faiz sübvansiyonlarına da kaynak ayrılıyor. Aynı zamanda, bir süredir işveren üzerindeki istihdam maliyetlerinin azaltılmasına yönelik 5 puanlık işveren primi indirimi de sürecek.
Sözün özü, 2010 yılı bütçesi işsizliğe çözüm üretemiyor. Bir de büyüme rakamının umut etmemize karşın çok gerçekçi olmadığını söylemeliyiz.