Merkez Bankası'nın web sitesine bir basın duyurusu düştü. Deniyor ki, "Toplantıda Başkan Başçı tarafından sunum yapılacak, ayrıca Türk Lirası'nın değerini önemli ölçüde güçlendirecek fiyat istikrarı, faiz politikası, döviz rezerv politikası, zorunlu karşılık politikası ve finansal istikrardan oluşan beş maddeli bir eylem planı hakkında bilgi sunulacaktır."
İlginç değil mi? Türk Lirası'nın değeri önemli ölçüde güçlendirilecekmiş. Okuduğumda şöyle yorumladım Merkez Bankası'nın yaklaşımını... Biz uygulayacağımız faiz politikaları, rezerv politikası ve zorunlu karşılık politikası ile nihai hedefimiz olan fiyat istikrarına ve ikincil hedefimiz finansal istikrarını inşa edeceğiz, sonuçta Türk Lirası güçlenecek, değerlenecek. Eğer yanlış anlamışsam yani, söz konusu politikalarla beraber aynı zamanda Merkez Bankası Türk Lirası'nın güçlenmesini sağlayacak kur rejimi de uygulayacaksa yine rota değiştirecek demektir.
Merkez Bankası, ekonomi aktörlerini meraklandıran eylem planına neden gereksinim duydu? Bayram seyran değilken... Her şey yolunda gidiyordu, Türkiye ekonomisi yumuşak iniş yapmıştı, hatta Başkan Başçı, İngiltere'den daha düşük enflasyonumuz olduğundan duygulanıyordu...
KONTROLLÜ YÜKSELİŞ
Her şey kurların yükselmesiyle başladı. Dolar ve euro geçen yıl Aralık ayında başlayan "kontrollü artış" sürecine girdi. Yüksek cari açığın kurlara yaptığı yukarı yönlü basınç yabancı sermaye akımlarının yavaşlaması, gelişmekte olan piyasaları terk etmeleriyle sürekli arttı. Merkez Bankası ve ekonomi yönetimi koordinasyonunda süreç bir yerde doğal akışına bırakıldı Ağustos sonunda kurlar cari açığın düşmesine katkı yapacak kıvama gelince Merkez Bankası rahatladı. Çünkü, yıl sonuna doğru dış ticaretteki ve yıl sonu itibarıyla da cari açıkta düşüş beklentisinin gerçekleşmesi için uygun zemin oluşmuştu.
Ancak, dolar sürpriz yaparak tüm ülke para birimleri karşısında, tabi TL karşısında da değer kazanmaya başlayınca Merkez Bankası'nın ve ekonomi yönetiminin yaptıkları hesap bir anda bozuldu, çarşıya uymadı. Küresel belirsizlik sonucunda dolar açık pozisyonları panik yaratınca dolara hızla yönelim arttı ve doğal olarak altın ile dolar swapı yapıldı. Altın düşerken doların değeri adım adım yükseldi.
Küresel gelişme karşısında Merkez Bankası kolları sıvadı kurların daha da yükselmesinin önüne geçmeye çalıştı döviz satış ihaleleri ile. Bu da yetmedi doğrudan satış yöntemini de devreye soktu. Çünkü Merkez Bankası 2 gerekçeyi öne sürerek TL'nin daha da değer kaybetmesini istemediğini net bir şekilde dile getirmişti. Birincisi, enflasyon hedeflerinden olası sapma ve özel sektörün fiyatlama politikalarında bozulma.
KUR SAKİNLEŞTİ
İşte Merkez Bankası yukarıda özetlediğim noktaya geldi. Enflasyonun yükselmesi, yüksek satışlara rağmen frenletemediği kurlar bir yerde Merkez Bankası'nı zorladı yeni eylem planı ile yola devam etmeye. Detayları belli olmadan eylem planının kurlar üzerinde etkisi belirgin olarak görülmeye başladı bile. Yazımı kaleme aldığımda doların tansiyonu bayağı düşmüş 1.80'ler seviyesine gerilemişti. Oysa Ekim ikinci dönem Merkez Bankası'nın beklenti anketinde doların ayı 1.85 düzeyinde kapatması öngörülmüştü.
Şimdi temel sorun fiyat istikrarını sağlanması, enflasyon rakamlarının hedeflere paralel hale getirilmesi lazım. Merkez Bankası'nın para politikalarında baz aldığı "özel kapsamlı TÜFE" yüzde 8 sınırını resmen zorluyor. Her şeye rağmen, son aylarda sürpriz yapmaya alışan Merkez Bankası'nın böyle bir eylem planı ile yol haritası belirlemesi bence faydalı olacak. Bir yerde nominal çıpa görevi de görecek.