Küresel belirsizlik etkisini artırdıkça dolar diğer para birimleri karşısında değer kazanıyor. Bu durumda, doğal olarak gelişmekte olan ülkeler kur yükselişinden eski deneyimlerini de anımsayarak kaygı duymaya başlıyor. Oysa, kur ateşi, gelişmekte olan ülke para birimleri karşısında yükseldiği gibi, kısa süre içinde yeniden düşüyor. Çünkü, dolar ve euro ülkeleri zaten ekonomik sorunlarla boğuşuyorlar, isteseler de para birimleri değerlenemez. Doların ve özellikle euronun takati yok.
Son birkaç haftadır, Euro Bölgesi ülkelerinin sorunlarının bir kez daha kıyıya vurmasıyla küresel piyasa aktörleri pozisyonlarından kaçıp likit kalmak istedi. Likitte tek aday bu aralar dolar, geçen yılın sonbaharında olduğu gibi. Hisse senedi, tahvil ya da emtiası olan tasarruf sahipleri ya dalgalanma sonrası ortaya çıkan kısa günün karını cebe indirmek için pozisyondan dolara dönüyor ya da risk algısına bağlı olarak güvenli limana yanaşıyorlar kar gözetmeksizin. Her iki güdü de doları yukarı doğru itiyor.
YUKARIDAN GERİ DÖNER
Kritik sorumuz, dolar TL karşısında değer kazamaya devam edebilir mi?
Geçen yıl iki kez 1.92'leri gören parite, bu yıl en fazla 1.84'leri zorladı yukarı doğru. Aşağıda da 1.74 sınırının altına inemedi. Dip ve tepeyi elimine ettiğimizde uzun süredir 1.76-1.81 bandında dalgalanıyor dolar/TL kuru. Geçen hafta kurun ateşi yükseldi ve hızlı bir şekilde 1.85'i zorladı. Gerekçesi malumunuz, Euro Bölgesi ülkelerinin ekonomik ve sonradan eklenen siyasi sorunları....
Merkez Bankası, her ne kadar dalgalı kur politikası uygulasa da, "kur hedefim yok" dese de, TL'nin değer kaybı için kabaca belirlediği alt ve üst sınırlar var. Yüzde 50 dolar ve yüzde 50 euro sepeti 2.10'lara geldiğinde ya da aştığında müdahalesi geliyor. Ama, son aylarda ateş ürkütücü rakamlara yükselmediği için genellikle TL faizleri yeterli kalıyor, dolar satışı yapmasına gerek kalmadan... İstisnai gün uygulaması ile miktar bazlı repo ihalesi düzenlemiyor ve TL faiz oranını yukarıda tutarak yabancı sermayenin risk iştahını kabartıyor. Yabancı sermaye çıkışını engelliyor ve aynı zamanda yabancı sermaye girişinin önünü açıyor. Eğer ateş çok yükselirse, hem ihale hem de doğrudan müdahale yöntemleri ile satış yaparak kuru aşağı çekmeye çalışıyor.
1 Kasım 2010 ile 22 Ağustos 2011 tarihleri arasında dolar karşısında parası en fazla eriyen ülke Türkiye olmuş. Söz konusu zaman dilimi içinde TL'nin kaybı yüzde 25'ler civarında, TL'yi ikinci sırada takip eden ülke Arjantin ve üçüncü Güney Afrika. Hindistan'ın Rupi'si ve Polonya'nın Zloti'si de aynı dönemde dolar karşısında gerilemiş. Diğer tüm para birimleri tam tersi değer kazanmışlar dolara göre. Ancak, 23 Ağustos'tan günümüze resim biraz değişmiş.
YATAY SEYİR
Bu yıl gelecek olan döviz arz cephesini güçlendirecek ve kurların büyük olasılıkla yatay gitmesini sağlayacak. FED ve Avrupa Merkez bankalarının uzun süre düşük faiz oranlarını koruyacak olmaları zaten doların ve euronun önüne set çekiyor. Bir de enjekte ettikleri likiditelerle yabancı sermaye akımlarının gelişmekte olan ülkelere yönelmesini sağlıyorlar. Bu unsura özelleştirme gelirleri, yabancıların mülk edinimi ve 2B'yi de eklersek dövizde bu yıl fazla sıkıntı olmayacağını söyleyebiliriz. Cari açık da Merkez Bankası'nın beklentileri paralelinde gerilemeye devam ederse, kurların ateşinin yükselme olasılığı iyice zayıflar. Kısaca, kurlar yatay seyir izleyecek, zaman zaman yukarı ya da aşağı yönlü sıçrama yapsa da...
Bu arada şu itirafla yazıyı sonlandıralım... Gerçekten işimiz bayağı kolaylaştı son aylarda. Dolar neden değer kazanıyor ya da kaybediyor? Euro Bölgesi sorunları yüzünden. Altın niye düşüyor ya da yükseliyor? Yanıt aynı, Euro Bölgesi yüzünden. Hisse senetleri ve faizler? Tabi ki Euro Bölgesi... Bakarsınız düşük not alan öğrenciler, eve geç gidenler de hesap sorulduğunda bu gerekçeyi kullanırlar. Yunanistan yüzünden geç kaldım, İspanya yüzünden düşük not aldım...