Tarihe ve dokuya bağlı kalabilmek, özellikle bizim ülkede becerilebilen bir konu değil. Biraz da özeleştiri yapabilmek lazım, her zaman en zayıf halkamızın mimari olduğunu söylerim. Bu ülkede son on beş yıldır şahane işler yapılıyor, yapılmaya devam edecek, eksik kalan bir miktar bakış açısı galiba... Çok uzun yıllar hiçbir yer ellenmeyince de yapılacak işler birikmiş farkındayım, Ayvalık da yapayalnız kaldı yıllar boyunca. Hala su sıkıntısı çekilen, yolları, çöpleri, sokak hayvanları dert olan bir kasaba.
Eskiden, biz çocukken ve turist yokken, ülkenin nüfusu bugünün 50'de biriyken sorun yoktu tabii, kimse park yeri sıkıntısı çekmiyordu, merkezdeki pazar herkese yetiyordu. Gelen giden belediye başkanları, yönetimler hiç ilgilenmediler, bir Ahmet başkanı hatırlarım, gece gündüz çalışırdı. Ulaşım desen asla dert değildi. Yeni bina yapılmıyordu, yapılmaması daha iyiydi zira yapılan yeni binalar, çirkin banyo fayansı kaplamaları ve manasız şekilde denize karşı dizilen betonarme bloklarıyla içler acısı haldeydi.
SAHİBİNDEN VAROŞTA TAŞ EV!
Şöyle dışardan bakınca Ayvalık'ta belediye binası ve şehir kulübü kaldı sadece, dokuyu hissedebileceğiniz, eski evler beton blokların arkasında gizli.
Cunda'ya bakalım; yeni yoldan giderseniz, tarihi dokuyla hiçbir ilgisi olmadığı gibi, bir tek zeytin ağacı kalmayan kurak bir alanla karşılaşacaksınız, evler dipdibe ve villa diye gayet yüksek fiyatlara satılıyor.
Evinizde hiçbir mahremiyet yaşayamazsınız, işin daha da komiği var. Ayvalık tepelere doğru büyüdü, varoş mahalleler eklendi, gecekondular yapıldı yüzlerce. Şimdi onları da 'taş evler' diye satıyorlar. Dağ tepesinde olduğu için bir şekilde deniz görülüyor, "şahane deniz manzaralı taş ev" olarak fiyatı şişiyor da şişiyor. Masraf isteyen şahane manzaralı taş ev, böyle bir ilan görürseniz hiç durmayın kaçın. Cunda'ya eski yoldan giderseniz, Arka Deniz tarafında yine o çirkin ve asla mimar eli değdiğine inanmadığım sözüm ona villaları göreceksiniz. Değirmenden aşağıya doğru inerken, tarihi doku karşınıza çıkıyor ve elbette ilahi düzenin o mavi/yeşil/lacivert denize özene bezene yerleştirdiği adalar, büyüleyici kokular, ölümsüz zeytin ağaçları...
Cunda'ya giderken üzerinden geçilen iki köprü var, ilki Ayvalık'ı Lale Adası'na bağlayan ve ikincisi de üzerinde "ülkenin ilk boğaz köprüsü" yazan çirkin ve mimari hiçbir özelliği olmayan beton bir köprü.
Ayvalık'tan uzun yıllar boyunca dubalarla geçilmiş Cunda'ya, sallarla. Şimdi, Ayvalık ile Lale Adası'nı bağlayacak bir köprü yapımı başlıyor, dolayısıyla bir devir kapanıyor...
MİMARİ VE ESTETİK YOKSUNU
Özellikle Avrupa'yı gezerken, hep şu izlenime kapılıyor insan, "Acaba Roma'da, Paris'te, Milano'da, Budapeşte'de, Berlin'de 200 yıldır bina yapılmıyor mu?..." Yapılıyor elbette, yapılmaz mı? Ancak dokuya öyle bir bağlılık var ki, asla geçmişlerine ve o güzelim tarihi binalara ihanet etmiyorlar.
Ayvalık, geçmişi çok eskilere dayanan ve bugün adı sanı duyulmamış medeniyetlere ev sahipliği yapmış, eşsiz bir ilçe.
İnsanların akın akın gelip sokaklarında dolaştığı, fotoğrafladığı, düğün yapmak için tercih ettiği bir yer; denize girilecek yeri, doğru dürüst bir plajı olmasa da dünya kadar para ödeyip Cunda'da tatil yapıyor insanlar! Bunun sebebi açık, eski yapıların güzelliği, sıcaklığı, uyumu, zarafeti... Ayvalık, Lale Adası arasındaki köprü için temel atılıyor, köprü yapımına başlanıyor, yakında da biter. Gönül isterdi ki, alt tarafta yine salların işlediği, üst tarafta geniş yürüyüş alanlarının yer aldığı, sarmısak taşı veya ona uyumlu bir malzeme ile yapılmış ve görenlerin gerçekten tarihi bir köprü zannedeceği, ilk mola yeri olarak göreceği, fotoğraflamaya doyamayacağı bir yapı olsun. Bizans'ı Osmanlı'ya, Osmanlı'yı Bizans'a; hadi daha da uçayım, Antik Yunan'a, Homeros'a, Heredot'a, Zeus'a, Olimpus'a bağlayacak... Bir devir kapanıyor neticede, inşallah ve umuyorum ki yanılırım ve ortaya şahane bir mimari eser çıkar.