Bu yıl, Yeni Asır Gazetesi'nin kuruluşunun 120'inci yılı. Yeni Asır'ın benim hayatımda, müzik kariyerimin başlayıp gelişmesinde çok önemli bir rolü var. Çünkü 50 yıl önce gazeteciliğe ilk adımlarımı haftada bir gün hazırladığım müzik yazılarıyla Yeni Asır'da atmıştım. Daha lise öğrencisiydim ve yaptığım röportajlarla müzik çevrem hayal edemeyeceğim kadar genişlemişti... Dinç Bilgin'li, Cemil Devrim'li, Güngör Mengi'li, Saruhan Ayber'li Yeni Asır benim için gazeteciliğin okulu olmuştu. 70'lerde bıraktığım gazetemde 2000'li yılların başında yeniden yazmaya başladım ve her Pazar bu köşede sizlerle buluşmaya devam ediyorum...
***
Yeni Asır'ın ilk yayınlandığı 1894 tarihinde, müzik kayıtlarının yapıldığı ilk plakların piyasaya çıkmasının üzerinden 5 yıl geçmişti. O günlerde sadece Kammerer and Reinhardt adlı oyuncak firmasının bugünkü CD büyüklüğünde (5 inch) plakları vardı üzerinde müzik kaydı bulunan...
Bugün kısa kısa dokunuşlarla nostaljik bir müzik turu attırmak istiyorum sizlere. Hadi başlayalım:
***
1900'lerin başında tiyatro ailesinden üreyen müzikaller Broadway'de filizlenmeye başladı. İlk örnekler 1904'te "Johnny Jones" ve 1914'teki "Hello Broodway"...
1900'lerin başlarında zenciler New Orleans cazını yaratmışlardı. Beyazlar da bu cazdan zevk alınca 1910'lu yıllarda Dixiland Caz doğdu.
Blues, 1920'lerde Chicago'da olgunlaştı.
Hemen ardından Benny Goodman'ın önderliğinde "Swing" dönemi başladı. Bu akım Duke Ellington'ın da aralarına katılmasıyla zirve yaptı...
Glenn Miller, 1930'larda dünyanın en sevilen dans orkestrasını kurdu. Aynı dönemde popüler olan Louis Armstrong yıllarca zirvede kalmayı başardı.
Peki o dönemde genç Türkiye Cumhuriyetinde müzik ne alemdeydi? 1930'da Cumhuriyet Gazetesi'nin açtığı yarışmada birinci olan Hudadat Şakir Hanım ülkemizi Nice'de yapılan müzik yarışmasında temsil ediyor ve altıncı oluyordu. Hudadat hanım halk önünde şarkı söyleyen ilk İslam kadınıdır. Onu sahnelerin ilk Türk pop starı olarak da kabul edebiliriz.
1930'lara Operetler Dönemi deniyor. Cemal ve Ekrem Reşit Rey kardeşlerin "Üç Saat Opereti"nden sonra yarattıkları "Lüküs Hayat" günümüzde hala sahnelenmektedir...
Üzerine Türkçe söz yazılan ilk yabancı kaynaklı şarkı 1930'ların başında "Ramona" oldu. Firdevs hanım seslendirdi.
Bizde 1940'larda moda olan tangolar, 50'lere de damgasını vurmuştu. Fehmi Ege, Necdet Koyutürk, İbrahim Özgür, Şecaattin Tanyerli tangomuzun ölümsüzleri arasına adlarını yazdırdılar...O dönemin unutulmaz kadın solistleri de Seyyan ve Birsen hanımlardı.
***
1950'lerin ortalarında dünya yepyeni bir müzik türüyle çalkalandı. Chuck Berry, Bill Haley ve Fats Domino başlangıcı vermiş, Elvis Presley krallığını ilan etmişti. Artık dünya Rock'n Roll dinliyor, Rock'n roll yapıyordu. Elvis, yalnız rock müziği sevenlerin değil romantiklerin de sevgilisi olmayı başardı...
Müzik, 1915'den itibaren 78 devirli, bir hayli ağır taş plaklarla gramofonlarda dinlenmeye başlamıştı. 1960'lara doğru 45'lik ve hemen ardından da 33'lük plaklarla pikaplarda çalınıp dinlenir oldu.
1955'de nüfusumuz 24 milyonu bulmuştu. Anneler günü ilk kez kutlanmış, ilk kez verilen altın plak ödülünü Zeki Müren almıştı.
Frank Sinatra, Dean Martin, Nat King Cole, Doris Day, Ella Fitzgerald, Bing Crosby, Paul Anka, Yves Montand ve Edith Piaf 50'lerin öne çıkan şarkıcıları arasındaydı...
1960'larda transistorlu radyolar ve makaralı teypler de girdi hayatımıza. Vietnam savaşı, siyasal suikastler, hippy ve çiçek çocukları eylemleri, pop rock, folk rock, protest rock gibi akımların ortaya çıkmasına neden oluyordu.
Türk pop'u doğuşunu 1960'larda müjdeledi. İlk yerli besteler, yabancı kaynaklı türkçe sözlü şarkılar ortaya çıkıyordu. Fecri Ebcioğlu'nun "Ces't Ecrit Dans Le Ciel" adlı şarkıya yazdığı sözlerle "Bak Bir Varmış Bir Yokmuş" 1962'de İlham Gencer'in yorumuyla yeni dönemin başlangıcı oldu. Erol Büyükburç, Alpay ortalığı kasıp kavurdular.
1962'de İngiltere'nin Liverpool şehrinden çıkarak müzik dünyasında bir devrim yaratan Beatles 60'ların en ünlü grubuydu.
***
Bir özet yapalım derken benim Yeni Asır'da ilk yazmaya başladığım döneme geldik ve bu arada yerimiz bitti.
Şu anda Los Angeles'dayım. Belli olmaz belki haftaya nostalji turumuzun devamını getiririz...