Küresel krizin çıkmasında başrolü oynayan ABD, toparlanma sürecini beklentilerin oldukça üzerinde bir hızla sürdürüyor. Bu arada küresel krizin ikinci durak yeri olan AB daha doğrusu euro bölgesi ekonomileri ise bırakın durgunluktan çıkmayı, mevcut durumlarını bile koruyamayıp sürekli geriliyorlar.
Hatırlayacağınız gibi ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke, "Krizin bu boyutta olacağını tahmin edemedik" açıklaması yapmıştı. Aslında bu şu anlama geliyor: "Krizin gelişini biliyorduk, nasıl olsa belli aşamaya ulaştığında kontrol altına alırız düşüncesiyle gelişimine ve yayılımına bilerek göz yumduk. Çünkü, dolar gibi güçlü bir silah var elimizde."
KOMŞU ZORDA
Bugün geldiğimiz noktada AB'nin Almanya haricinde toparlanamadığını görüyoruz. Tehlike sinyali veren ülkelerden ilk patlamayı Yunanistan yaptı. Çığ gibi büyüyen kamu açıklarının çevrilme sorunu, deyim yerinde ise pes ettirdi. İflası bile konuşulan Yunanistan, hem Avrupa Merkez Bankası'ndan hem de IMF'den toplam 110 milyar euro civarında bir kaynak kullanacak. 110 milyar euronun 30 milyarı IMF'den, kalanı ise AB Merkez Bankası'ndan gelecek. Ancak kaynağın kullanımı için bazı ülkelerin parlamentolarından onay çıkması gerekiyor.
110 milyar euroluk kaynağa karşın Yunanistan halkını bekleyen fedakarlıklar var. İstikrar paketine göre Yunanlıların gelirleri artmayacak ama buna karşın giderleri artacak. Petrol gibi kullanımı yaygın bazı ürünlerin fiyatları yükseltilirken, kamu personelinin ve emeklilerin maaşlara yaklaşık 3 yıl yerinde sayacak. Biz krizden kurtulduğumuz için komşumuzun haline pek üzülür olduk. Şu anda içler acısı halde olduğunu düşündüğümüz Yunanistan'ın aldığı birkaç önleme göre Türkiye ile kıyasladığımızda çok da üzülmemizi gerektiren bir durum olmadığı ortaya çıkıyor. Yunanlılar benzinin litresini 0.87 centten kullanıyorlardı, artık 1.60 euroya alacaklar. Yani 3.20 TL'ye. Biz 4 TL'ye alıyoruz. Emeklilerin maaşları bizim emeklilerin yaklaşık 2-3 katı kadar. Bırakın 3 yıl zam yapmamayı, 13 yıl aynı kalsa bile bizim emekliler yakalayamıyor. Yunanistan açlık sınırı altında yaşayanlara 200 euro düzeyinde yardım yapıyor. Önlemler çerçevesinde bu ödenek bir kez verilmeyecek. Bizde hiç verilmiyor zaten.
İŞSİZLİK YÜKSELİYOR
Yunanistan'ın ardından İspanya geliyor. İspanya ekonomisinin en büyük sorunu ise işsizlik. Mart ayı verilerine göre İspanya'da işsizlik yüzde 20'ye ulaştı. Aslında, işsizlik tüm AB ülkelerinin ortak sorunu diyebiliriz. Eurostat, AB ülkelerinde ortalama işsizliğin yüzde 9.3, euro bölgesinde de yüzde 10 olduğunu açıkladı. Böylece toplam işsiz sayısı 23 milyon kişiye çıktı Avrupa'da. Sadece Almanya'da işsizlik oranı geriliyor.
Buna karşın ABD'de birçok öncü göstergede belirgin bir düzelme gözlemleniyor. ABD ilk çeyrekte yüzde 3.2 gibi yüksek düzeyde büyüme gerçekleştirdi. Düşük faiz politikasına başladığı 2003 yılından bu yana en yüksek performansı gösterdi. En hayati gelişme ise özel kesimin tüketmeye başlaması. Kamu kesiminin tüketim ile ivme kazandırdığı özel tüketim artık ABD büyümesine yaklaşık yüzde 73 dolayında bir katkı yapmaya başladı. Zaten ekonomi yönetiminin de beklediği hane halkının temkinli duruştan vazgeçmesi idi. Bundan sonra mali disiplini daha rahat ve gönül rahatlığı ile uygulayabilecek ABD.
ABD'nin çıkışı buna karşın AB'nin gerilemesi doğal olarak mali piyasaları da etkiliyor. Öncelikle dolar euro paritesi uzun süre doların lehine süreceği olasılığı yükseliyor. Aynı zamanda, ABD ekonomisinde güvenin yeniden tesis edilmesi sermaye akımlarından ABD'nin alacağı payı artırıyor.