Enflasyon oranları Merkez Bankası'nın beklentileri ile uyumlu olarak Kasım ayında maliyette hafif düşüşe geçerken, talepte yükselişini sürdürdü. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Tüketici Fiyat Endeksi aylık bazda yüzde 0.18, geçen yılın eş dönemi ile karşılaştırıldığında yıllık bazda da yüzde 9.15 artmış. Merkez Bankası'nın geçenlerde yaptığı yukarı revizyonla da kabullendiği gibi 2014 sonu enflasyon oranı, bu yıl için belirlenmiş olan yüzde 5'lik hedefin oldukça üzerinde gerçekleşecek gibi görünüyor.
Enflasyonun detayları önemli ancak daha da önemlisi önümüzdeki ayda daha doğrusu yılda faizler üzerindeki olası etkileri.
Faiz etkisinden önce kısaca rakamlara göz atalım ve değişimin ardındaki nedenlere değinelim.
Enflasyonun geçen yılın son çeyreğinden itibaren yükselişe geçmesinde üç temel faktör rol oynuyor. Birincisi gıda fiyatları, diğeri ikincisi birikimli kur etkisi ve üçüncüsü enerjiye yapılan zamlar.
GIDA FAKTÖRÜ
Yılın başından bu yana iklim koşullarına bağlı olarak işlenmemiş gıda ve aynı zamanda gıda ile bağlantılı hizmet alt grupları TÜFE'nin yükselmesinde belirgin bir rol oynuyorlar. Öyle ki, yüzde 9.15 düzeyindeki enflasyondan gıda ve hizmet alt grubu arındırıldığında ortalama enflasyon 6.7'ye geriliyor. Bu yıl kuraklığa bağlı olarak gıda fiyatlarındaki öngörülmedik artış bile enflasyon oranını genelde yüzde 0.8 puan yukarı itti. Kasım ayı itibariyle gıda grubundaki enflasyon yüzde 12.5'ler seviyelerinde.
Gelelim birikimli döviz kuru etkisine.
FED para politikalarında normalleşmeye gideceği sinyali vermesiyle başlayan türbülans her ülkenin ulusal para birimlerinin dolar karşısında değer yitirmesine neden olmuştu. Listede TL ne yazık ki üçüncü sırayı almıştı. Kurlardaki sıçrama gecikmeli olarak ithalat fiyatlarının yükselmesi sonucu doğurmuştu. Enflasyona basınç yaratan son faktörde işte bu noktada devreye girmiş, enerji fiyatları artan maliyetlere karşın yüzde 9 oranında zamlanmıştı.
Artık rüzgar dinmeye başladı diyebiliriz. Hatta seneye bir sorun olmazsa terse bile dönecek. Yani Merkez Bankası yön değiştirecek rüzgarı arkasına alabilecek. Daha doğrusu alabilecek mi?
FED'E BAĞLI
Yanıt vermeye çalışalım.
Seneye enflasyonda belirgin bir düşüş izleyeceğiz. Çünkü küresel büyüme görünümünde bariz bir zayıflama var. Büyüme oranlarının düşmesi, üstelik gelişmiş ülkelerde durma noktasına gelmesi emtia ve petrol fiyatlarının düşmesini sağlıyor. Dolayısıyla petrol, doğalgaz ve elektrik gibi üretimdeki temel girdiler ucuzluyor.
Diğer taraftan Merkez Bankası sıkı para politikalarında temkinli duruşunu koruduğu için "toplam talep koşullarında bozulma" olmuyor, diğer bir deyişle iç ve dış talep dengeli bir şekilde büyümeye katkı yapıyor. Aynı zamanda tüketici kredilerindeki artış oranı kırmızı çizginin olduğu yüzde 15'i aşmıyor. Seneye birde baz etkisi devreye girecek. Merkez Bankası'na göre 2015 yılı enflasyon oranı yüzde 70 olasılıkla yüzde 6.1 orta noktada gerçekleşecek. Üst bandı yüzde 7.6 alt bandı da yüzde 4.6...
Sözün özü düşecek enflasyonla beraber Merkez Bankası rüzgarı arkasına alıp faiz indirim sürecini başlatabilecek. Tabi FED'in izin vereceği noktaya kadar.