Hal ve manav fiyatları arasındaki uçurum büyüdü

Sebze ve meyve fiyatlarındaki artışlar son günlerin en çok tartışılan konularından biri. Sebze meyvenin en bol olduğu dönemdeki yüksek fiyatlar, çeşitli nedenlere bağlanıyor

Tartışmalar arasında üzerinde fazlaca durulmayan bir konu, üretici ve tüketici fiyatları arasındaki uçurumun yaşadığımız dönemde iyice büyümesi. "Hal fiyatları ile pazar fiyatları arasında uçurum var" diyen İzmirli Hal Komisyoncusu Erdinç Turallı, durumu şöyle değerlendiriyor:
"Haldeki ucuzluk pazarlara hiçbir zaman yansımıyor. Aslında sebze meyvenin hal fiyatları bu yaz da normal, pek artış yok. Ancak bizim fiyatlarımızla pazar fiyatları kıyaslanacak olursa arada dağlar kadar fark olduğu görülür. Üreticiden tüketiciye ulaşana kadar fiyatlar birkaç katına çıkıyor. Oysa çoğu pazarcı malı yerinden temin ediyor. Böylece bir yerde arz talep kurallarının işlemesi engellenmiş oluyor. Eskiden fiyatlar büyük oranda hallerde oluşurdu şimdi yerinde oluşuyor.

AKŞAM PAZARI KALKTI
Hale mal bol geldiğinde fiyat düşüşleri yaşanır. Mal az gelince de yükselişler... Ama buradaki düşüş pazara, manava yansımıyor. Pazarcı ucuza almış olsa da pahalı fiyattan satıyor. Eskiden akşam pazarı vardı. Ürünler ucuza satılırdı. Akşam pazarı diye bağıran pazarcı kalmadı neredeyse. Çünkü satamazsa bir diğer pazar da satacaktır. Taa ki mal tazeliğini kaybedene kadar. O zaman fiyatını düşürüyor."
Pazarda satılan sebze ve meyvelerde göze çarpan pahalılığın bir sebebinin de mevsim dengesizliği olduğunu dile getiren Turallı sözlerini şöyle sürdürdü:,
"Çok acayip bir mevsim oldu. Çoğu sebze, meyve çiçek açarken aldandı. Kurudu. Meyveler de bu sene aşırı sıcaktan, değişik nem oranlarından dolayı kozalakken yere düştü.
Taze fasulye fiyatlarına dikkat ederseniz, bir pazarda 2.5-3 liraya satılıyor, bir pazarda 4-5 liralara. Bunun sebebi fiyatların yerinde oluşması. Bence en büyük etken fiyatların halde oluşmaması.
FİYAT FARKI ÇOK
Manisa Ziraat Odası Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Sorman da Turallı'nın görüşünü destekledi. Üretici, hal ve pazar-manav fiyatları arasında büyük fark olduğunun altını çizen Sorman, şöyle konuştu:
"Son bir aylık sürede üreticinin üretmiş olduğu yaş sebze ve meyvede çok önemli artışlar yok. Ancak üretici ile pazar arasında en az yüzde 70-80 arasında bir fiyat farkı söz konusu. Üretici ile manav arasında ise yüzde 100'ün üzerine çıkan oranlarda artışlar var. Bundan da anlaşılacağı gibi Türkiye'deki tarımsal ürünlerin pazarlanmasında bir yanlışlık var. Bunu mutlaka düzeltmemiz gerekiyor. Üreticiden direkt tüketiciye ulaşacak zinciri sağlayacak, üretici birliklerinin acilen yaygınlaştırılması, mali destek verilmesi, soğuk hava depolarının yapılması gerekiyor.
Tarımdaki en büyük sorun bir yüksek maliyet, iki pazarlamadır bize göre... Bu iki kavram mutlaka elden geçirilmeli.
Vatandaş fiyat farkının farkında değil maalesef. Özellikle hal ve pazarda satılan ürünler arasındaki fiyat farkı, azımsanacak ölçülerde değil."

NE DEDİLER?
Sebzenin çiçeği dalında kuruyor
FERMİN BAYRAMCI VE A. OĞUZ BAYRAMCI
(Ana oğul pazarcı)
Bayındır'ın Ergenli Köyü'nden Üçkuyular Pazarı'na sürekli ürün getiriyoruz. Bu yıl sebzenin pahalı olmasında sıcakların ürünü vurması birinci etken. Örneğin şu sıralar taze fasulyenin fiyatı yüksek. Tarlamızdaki fasulyeler duruyor fakat çiçekten ürüne dönüşemiyorlar. Çünkü sıcak hava çiçekleri kurutuyor. Eylül ayı ile birlikte havalar serinleyince ürün bollaşacak ve Ramazan etkisi de kalkacağı için ucuzlayacak.
Her keseye göre ürün var
KÜRŞAT GÜREŞÇİ
(Pazarcı)
Fiyatların abartıldığı gibi pahalı olduğunu düşünmüyorum. Belki Ramazan'dan dolayı üç beş kuruş fark olabilir, o kadar. Ama bu farkın da Ramazan sonrasında normale döneceğini göreceğiz. Şu var ki ürüncük var ürün var. Kaliteli ürünler fiyatta az da olsa bir fark yaratıyor. Mesela 50 kruşa da domates var, 1 TL'ye de... Hem görünümleri hem lezzetleri fark ediyor. Tüketicinin alım gücüne göre fiyat seçenekleri var aslında.
Fırsatçılık yapıyorlar
GÖNÜL SÜMER
(Tüketici)
Fiyatlar çok yüksek bana. Ama geçen senelere göre uçuk bir fiyat farkı da yok tabii. Bence Ramazan olması nedeniyle böyle. Her zaman karşılaşıyoruz bu durumla. Sanırım bu biraz da fırsatçılık. Pazarcıya göre ise böyle bir fırsatçılık yok. Dediğim gibi arada uçurum yok ama az da olsa fiyat farkı kendini belli ediyor. Bir kilo yerine yarım kilo alıyorum mesela.
Ürün sayısı fiyata yansıyor
MEHMET ALTINAY
(Pazarcı)
Bir iki ürün dışında fiyatlar normal. Sıcaklardan dolayı etkilenen bazı ürünlerin fiyatları önceki yıllara göre artış gösterdi. Ama genel olarak ürünlerde büyük fark yok. Ben üzümcüyüm. Özellikle sultaniye üzüm çok ucuz bu sene. Ve bol... Bu da fiyatı otomatik düşürüyor. Pazarda ürün ne kadar çok ise o kadar ucuz olur. Ne kadar az ise de o kadar pahalı.
Taze fasulye çok pahalı
HAMZA TURKAY
(Tüketici)
Ben her zaman pazara gelirim. Fiyatlar normal bana göre. Ama tüketicinin alım gücü olmadığı için fiyatların arttığı düşüncesi hakim. Oysa fiyatlar aynı, taş çatlasın ufak farklar vardır. Ancak şu da var ki, bazı ürünler örneğin taze fasulye bariz pahalı. Sanırım bunda sıcakların etkisi oldu. Ama dediğim gibi alım gücü düştüğü için fiyatlar arttı gibi geliyor.
Köylü taklidi yapanlar var!
YAŞAR ÖZLÜKAYA
(Tüketici)
Pazarda satılan her şey büyük emek ürünü. Ben genelde köylülerden alışveriş yapıyorum. Hem taze hem lezzetli oluyor. Ama birkaç uyanık pazarcı köylü taklidi yapıp ürünleri pahalıya satıyor. Fırsatçılık yapıyor. Ben fiyatların normal olduğunu düşünüyorum. Mevsimsel etki tabii ki bazı ürünlerde etkisini gösterecek. Bana göre herkes yiyeceği kadar almalı. Böylece pahalı denilen durum da ortadan kalkar.