"Eve kapanmalarına izin vermeyin"

RÖPORTAJ: MÜJGAN KULLE
Okullar dün itibariyle yaz tatiline girdi. Tüm öğrenciler 17 Eylül'e kadar iyi ve verimli bir dinlenme dönemi geçirmeye çalışacak. Psikolog Şenel Karaman ile yoğun geçen bir ders yılı sonrası, çocukların nasıl bir tatil geçirmeleri gerektiğini ve bu konuda ebeveynlere düşen görevleri konuştuk.

* Okullar kapandı ve çocukları 3 aylık gibi uzun bir yaz tatili bekliyor... Sizce onların asıl ihtiyaç duydukları dinlenmek mi yoksa eğlenmek mi?
- Her çocuğun ihtiyacı farklıdır. Bazı çocukların gerçekten dinlenmeye ihtiyaçları vardır. Bu çocuklar aileleriyle tatil yapabilirler ya da bir akraba yanına gönderilebilirler. Arkadaş ilişkilerinde sorun yaşayan çocukların akranlarıyla olabilecekleri yerlere ihtiyaçları vardır. Akademik başarıda sorunu olan çocukların günlük aktivitelerine ders çalışma eklenmeli ve eksik oldukları konularda takviye yapılmalıdır. Önemli olan çocuğunuzun neye ihtiyacı var ve bu nasıl giderilebilir üzerinde düşünülmeli...

PLAN YAPIN
* Ve gerçekçi bir plan yapılmalı sanırım...
- Kesinlikle... İhtiyacını giderecek aktiviteler belirlenmeli ve planlanmalı. Çocuklarının tatil planının, ailelerin gerçeklerine ve bütçelerine uygun olmasına özen gösterilmeli. Planları çocuklarıyla birlikte yapmalılar. Onu bir şeylere zorlamak yerine, size göre yapılması gerekenlerle, onun yapmak istediklerini dengelemeliler. Her hangi bir şeyi çocuğa külfet haline getirmemeliler. Çocuklarının tatilin ilk günlerini daha özgür geçirmesine ve tatil moduna girmesine izin verilmeli.
* Ya çocuk her hangi bir aktivite yapmak istemiyor ve tek istediği eve kapanmaksa... O zaman ne olacak?
- Çocuklarının eve kapanmasına asla izin vermesinler. Bazı çocuklar için tatil demek bilgisayarın açıldığı ve tüm günün geçirildiği bir dönem anlamına geliyor. Çocukların kesinlikle eve kapanıp, tatilini bilgisayar ya da televizyon başında geçirmesine izin vermesinler. Bilgisayarın açılıp kapanacağı zamanı iyi planlamaları gerekiyor. Hayatında başka faaliyetlerinde olması için teşvik edilmeli ve ortam yaratılmalı. Örneğin spor okuluna gönderebilirler çocuklarını. Böylece hem spor yapar, evden dışarı çıkmış olurlar hem de bilgisayarda oyun oynayabilirler.

KURAL KOYUN
* Sizce hiçbir şey yapmamak bir seçenek mi?
- Hayır... Ülkemizde yaz tatili çok uzun sürüyor. Tüm yaz ayları çocuklar için tatil... Can sıkıntısı yaşayan, hiçbir şey yapmak istemeyen ve durmadan sıkılan çocukların hareket etmesi sağlanmalı. Ona evde görevler versinler, evin alışverişlerini yaptırabilirler. Ya da nine, dede gibi yakın akrabaların yanına gönderebilirler.
* Kurallar konulmalı mı peki?
- Evet... Yaz tatilinde yatma, beslenme zamanları esnekleşiyor. Ancak kurallar gevşese bile bu konuda çocuğun yaşına ve bulunduğu ortama göre kurallar konulmalı. Kural koyarken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, çocuğun arkadaşlarıyla çelişecek kurallar koymaktan kaçınmak. Bütün arkadaşları sokakta oynarken onu evde tutmaya çalışmayın mesela. Öğretmenleri vermese bile tatil kitapları alınmalı ve çocuğun öğrenmesinin devamlı olması sağlanmalı.
* Yaz tatillerinde bazı aileler çocuklarının çalışmasını istiyor... Sizce bu düşünce doğru mu?
- Aslında gençlerin çalışmasını teşvik etmek gerek. Örneğin tatilin belli bir zaman dilimini, güvendikleri bir işyerinde çalışması için çocuğu teşvik edebilirler. Bu hem para kazanmasını sağlayacak hem de iş dünyasını tanıması için bir fırsat sunacaktır. Çalışma işini abartmasınlar ama... Ve çocuğun tüm yaz tatilini çalışarak geçirmesine izin vermesinler.
* Tüm tatili çocukla birlikte geçirmek gerekir mi?
- Hayır... Hatta bunu mümkünse yapmasınlar... Çünkü eşler birbirlerine de zaman ayırmalı... Tatil planlarını sadece çocuğa göre planlamasınlar. Kendilerine de zaman ayırsınlar.

Hiperaktiv çocuklara sosyal aktivite şart!
* Özel durumu olan çocuklar için tavsiyeleriniz?
- Psikolojik ya da bedensel sorunu olan çocukları varsa çocukların tanısına göre tatil planlamaları şart. Örneğin dikkat eksikliği ve hiperaktivite Bozukluğu olan çocuklar için yoğun ve eğlence odaklı aktivitelere yönelinmeli. Bu çocuklar için planlı yürüyüşler, el sanatları, gönüllü faaliyetleri çok uygun. Bedensel engelli çocukları olanlar varsa onun engel durumuna uyan yaz kamplarını araştırabilirler. Sosyal fobisi olan çocuklar yaz kamplarına, yaz okullarına gitmesi için teşvik edilmeli. Disleksi gibi sorunu olan çocuklar tatil de bile egzersiz yapmaya devam etmeli. Öğrenmeye ara vermek bu çocuklarda çok kayba neden oluyor çünkü. Boşanmış ebeveynleri olan çocuklar, her iki ebeveyni ile ayrı ayrı keyifli bir tatil geçirebilmeli. Eşlerinden boşanmış olsalar bile çocuklarından boşanmasınlar ve çocuklarına zaman ayırsınlar. İmkanları varsa birlikte seyahat edebilirler. Okul döneminde ayrı kalmış olabilirler ama tatilde çocuklarının onlarla olmasını ve tanımasını sağlamalılar.