Çamurdan çiniye yarım asır

Kütahyalı Mustafa Dumanlar, 1967 yılında kentin eski çark ustalarından olan babası Abdullah Dumanlar'dan çark sanatını öğrenerek çiniciliğe başladı. Evlerinin altındaki atölyede çark ve çini sanatının diğer aşamalarını öğrendiğini belirten Dumanlar, "50 yılı aşkındır bu mesleği yapıyorum. Biz eskiden çamuru kendimiz yapardık, şimdi fabrikasyon, hazır alınıyor. Evimizdeki atölyede önce çarkı, daha sonra çiniye desen çizimi, boyanması ve sırlanmasını öğrendim" dedi. Dumanlar, çini sanatının tüm aşamalarında ustalığı bulunanların az sayıda olduğunu ifade etti.

Babasından kalma asırlık çarkta çini çamurunu şekillendirdiğini dile getiren Dumanlar, "Bu çarkı babama, beraber çalıştığı testici rahmetli çolak Sait Usta 1967 yılında hediye etmiş. Sait Usta, 'Ben bu çarktan 50 sene ekmek yedim' demiş. Yani bu çark en az 100 yıllık. Ben bu çarkta çini çamurunu şekillendiriyorum. Bu çarkın özelliği ayaklarla çalışmasıdır. Kullanırken bütün vücudun çalışıyor. Ayrıca kontrol tamamen bende oluyor" dedi.

SADECE MÜZAYEDEDE
Mustafa Dumanlar, klasik Kütahya çinisi formunda eserler ürettiği bilgisini vererek, "18 ve 19'uncu yüzyıllardaki çini eserleri örnek alıyorum" dedi. Mesleğe başladığında ustaların çoğunun klasik Kütahya çinisi yaptığını aktaran Dumanlar, "1980'li ve 1990'lı yıllarda bu durum değişmeye başladı. Eski çiniler unutulup gitti. Şimdi müzayedelerde görülüyor. Araştırma yapıp o dönemin formunu, desenini, her şeyini yapmaya çalışıyorum" değerlendirmesinde bulundu. Çok sayıda çırak yetiştirdiğini kaydeden Dumanlar, mesleği oğlu Furkan ile yeğeni Mustafa'ya da öğrettiğini belirtti. Çini eserlerin insan yaşamına benzediğine işaret eden Dumanlar, "Biz topraktan yaratıldık. Çini de topraktan elde edilen çamurla yapılıyor. Bir insan misali çarkta şekillendiriyoruz. Şekillendirdikten sonra onu fırınlıyoruz. Sonra üzerine bir elbise giydiriyorum. Yani desenleyip boyanıyor. Daha sonra sırlanıp fırınlanıyor. Bitmiş bir çini olgunlaşan bir insanı anlatıyor" diye konuştu.

ELİF ÇELİK