Ziraat Mühendisi Prof. Dr. Dursun Eşiyok, iyi tarım uygulamalarının Ege Bölgesi'nde yaygınlaşmasının bölgesel kalkınma, çevre sağlığı ve gıda güvenliği açısından hayati önem taşıdığını söyledi.
Eşiyok, kimyasal kullanımının azaltılması, toprağın mikrobiyolojik dengesinin korunması ve izlenebilir üretim tekniklerinin benimsenmesiyle tarımın geleceğinin güvence altına alınabileceğini belirtti.
KRİTİK İŞBİRLİĞİ
İzmir ve çevresinde ihracat odaklı ürünler ile yüksek gelir grubuna yönelik üretimlerde iyi tarım uygulamalarının daha hızlı yayıldığını ifade eden Prof.
Dr. Eşiyok, "Sertifikalı üretim sadece ekonomik değil, ekolojik bir zorunluluk" dedi. Tarımda dönüşümlü üretim, bilinçli gübreleme ve pestisit kullanımı gibi uygulamaların yaygınlaştırılması gerektiğini vurgulayan Eşiyok, üniversite- sanayi-çiftçi işbirliğinin bu süreçte kilit rol oynadığını dile getirdi.
İzmir ve Ege Bölgesi'nde iyi tarım uygulamaları sizce hangi aşamada?
İyi Tarım Uygulamaları çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması, doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik ile gıda güvenliğinin sağlanması amacıyla yapılan bir tarımsal üretim biçimidir.
İyi Tarım Uygulamaları tekniği ile yapılacak tarımsal üretim ile hem insanlarımıza sağlıklı gıda temin etmiş oluruz hem de gelecek kuşaklara sağlıklı ve yeterli gıda üretebilecekleri toprak ve su gibi doğal kaynakları bırakmış oluruz. 2000'li yılların başlarında üniversite, sanayi ve yerel yönetimler iyi tarım uygulamaları ile ilgili eğitim ve uygulama çalışmalarına başlamıştır. İyi tarım uygulamaları ile ilgili eğitim ve uygulamalar başlangıçta teknik elemanlara verilmiştir.
Devam eden süreçte ise eğitim ve uygulama yöntemleri kırsal kesimde yetiştiricilik ile ilgilenen üreticilere verilmiştir. Bu eğitim çalışmalarında kayıt tutma, türler ve anaçlar, yetiştiricilik yapılan alanın tarihçesi ve idaresi, toprak ve yetiştirme yöntemi, gübre kullanımı, sulama, bitki koruma, hasat, hasat sonrası uygulamalar, atık ve kirlilik yönetimi yeniden işleme ve yeniden kullanma, işçi sağlığı güvenliği ve hakları ve çevre ile ilgili konular hakkında teorik ve uygulama eğitim yöntemleri iyi tarım uygulamalarının tüm elemanlarına verilmiştir.
İyi tarım uygulamaları konularında üretici ve tüketici gruplarına baktığımızda ihracat edilen ürünler ilk sıralarda yer almaktadır. Ayrıca son yıllarda iyi tarım uygulamaları yöntemi ile üretilen ürünlere gelir düzeyi yüksek ve bilinçli tüketiciler bu tarım uygulamaları ile üretilen ürünlere olan talebi artmaktadır. Ege ve İzmir bölgesinin bu yöntemle üretilen ürünlere olan talebi yeterli seviyededir.
KİMYASALSIZ YÖNTEMLER
Özellikle marketlerde pazarlanan ürünlerin üzerinde iyi tarım uygulamaları ile üretildiğine gösteren sertifikasyon belgeleri yer almaktadır.
İyi tarım uygulamaları hangi ürün gruplarında daha hızlı yaygınlaşmış durumda?
-Üretim desenine baktığımızda ihraç edilen kurutulmuş ürünler, taze meyve ve sebzeler ile gelir düzeyi yüksek tüketicilerin tercih ettiği ürünler ilk sıralarda yer almaktadır.
Bu ürünler içinde pamuk, buğday, kiraz, üzüm (taze/kuru), narenciye (mandarin/portakal/limon), erik, şeftali, incir, nar, zeytin, domates (taze/ kuru), biber, hıyar, brokkoli, lahana, karnabahar, kereviz, baharat, tıbbi ve aromatik bitkiler yer almaktadır.
İyi tarım ne gibi çözümler sunuyor?
Ürünlerin zararlı, hastalık ve yabani otlardan korunmasında kimyasal olmayan yöntemler de değerlendirilmelidir.
Pestisit uygulamaları çevreye en az zarar verecek şekilde yapılmalıdır.
Bitki ve ürünü korumada kullanılacak olan kimyasallar arzu edilen kontrol için uygun olmalıdır. Pestisit uygulama önerileri ulusal sertifika veya benzeri bir belgesi olan yeterli ve uzman danışmanlar tarafından yapılmalıdır.
İyi tarım, Ege'nin hassas ekosistemlerinde biyoçeşitliliği korumada nasıl bir rol oynuyor?
İyi tarım uygulamalarında çeşit ve anaç seçiminde üreticiler ve potansiyel müşteriler arasında anlaşmaya varılan gerekli kalite standartlarını sağlama koşulları vardır. İyi tarım uygulamalarında üreticiler yetiştirdikleri ürünün zararlı ve hastalıklara karşı belirli dayanımları ve toleransı olmasını istemektedir.
İyi tarım uygulamaları sertifikalı üretim olduğundan biyoçeşitliliğin korunması zayıflamaktadır.
Ege Bölgesi'nde iklim değişikliğiyle birlikte iyi tarım uygulamalarının önemi nasıl artıyor?
Toprak erozyonunu azaltıcı arazi işleme teknikleri kullanılmalı, toprak sağlığının korunması için üreticiler dönüşümlü yetiştiricilik yani ekim nöbeti planları uygulamalıdırlar. Su kayıplarını en iyi şekilde değerlendirebilmek için en kullanışlı ve en etkin sulama sistemleri kullanılmalıdır.
Aşırı su kaybına neden olduğu için salma sulama (vahşi sulama) uygulamalarından kaçınmalı ve damla sulama yöntemi uygulanmalıdır.
Bütün üreticiler sulama suyu kullanımı ile ilgili kayıt tutmalıdır. İhracata ve yüksek gelir gruplarına yönelik bir seçenek olarak görülen iyi tarım uygulamaları, küresel iklim değişikliğine, çiftçinin sömürülmesine neden olmaktadır. Şirketlerden bağımsız bir tarım yapısı geliştirilmeli üreticiler ve tüketiciler bu gelişmelerden olumsuz yönde etkilenmemelidir.
Kırsal kalkınma açısından iyi tarım uygulamaları sizce İzmir özelinde nasıl bir potansiyele sahip?
Ege Bölgesi ekolojik olarak bitkisel ve hayvansal üretim bakımından ülke ekonomisine önemli katkıları olan bir bölgedir. Kontrollü ve bir şekilde yapılan destek ve eğitim çalışmaları ile ülke ekonomisi için önemli bir potansiyele sahiptir.
Önümüzdeki 10 yılda iyi tarım uygulamalarının bölgede nasıl bir seyir izlemesini öngörüyorsunuz?
Kırsal bölgelerde küçük üreticiler destek verilmezse bu üreticiler üretim yaptıkları toprakları ellerinden çıkarabilecektir.
Bu durumda küçük üreticilerin toprakları şirketlerin eline geçecek ve iyi tarım uygulamaları ile ihracata ve yüksek gelir gruplarına yönelik bir üretim şekli gelişecektir.
Son olarak, iyi tarım uygulamalarını yaygınlaştırmak isteyen bölge çiftçilerine ve kurumlara ne gibi önerileriniz olur?
Bölge çiftçisine atalarından kalan arazilerini satmamalarını ve gelecek nesillere bırakmalarına öneririm. Kurumlara da şirketlerin daha fazla kazanma hislerine karşı üreticilere koruması yönünde eğitim, girdi ve mali destekler yapılması konusunda yardımcı olmalarını öneririm.
İyi tarım uygulamalarının, toprağın kimyasal yapısı ve mikrobiyolojik dengesi üzerindeki etkileri nelerdir?
İYİ Tarım Uygulamalarına göre üretim yapan üreticinin ürettiği ürünler sağlık yönünden güvenilir olduğu için, daha kolay müşteri bulur ve daha yüksek fiyatla satılabilir. İyi Tarım Uygulamalarına göre üretim yapan üretici, toprağını erozyon ve tuzlanma gibi tehlikelerden korur ve sadece birkaç yıllığına değil sürekli bol ürün alma şansına sahip olur. Sürekli aynı yerde, aynı bitki türünün üretilmesi ile toprak verimliğini olumsuz yönde etkilemektedir.
Derin köklü bitkilerden sonra yüzeysel köklü bitkiler, fazla su tüketen bitkilerden sonra az su tüketen bitkiler, azot tüketimi fazla olan bitkilerden sonra azot tüketimi az olan bitkiler, yavaş gelişen bitkilerden sonra hızlı gelişen bitkiler ve bitki kalıntısı fazla olan bitkilerden sonra bitki kalıntısı az olan bitkilerin yetiştirilmesi planlanmalıdır.
