Hulusi Akar’ın İngiltere hamlesinin stratejik okuması

KONUK YAZAR BÜLENT ERANDAÇ

ABD ile RUSYA'nın Karadeniz merkezli, UKRAYNA-GÜRCİSTAN cepheli Derin Oyun Planları'nın sahneye konduğu kritik süreçte, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, İngiltere'ye STRATEJİK MESAJLAR VEREN bir ziyarette bulundu. Akar'ı davet eden İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace'in gösterdiği sıcak ilgi, konuşmalardaki derinlik ve özelikle de İngiliz Prince of Wales (Galler Prensi) uçak gemisinden verdikleri ortak resim gerçekten dikkat çekici ve analizi gerektiren stratejik okumalar içeriyor. Osmanlı İmparatorluğu'nun banisi Türkiye'nin Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Britanya İmparatorluğu'nun Savunma Bakanı Bam Wallance'ın verdiği resimleri, tarihi derinlikten okumakta fayda var. Bu analizi, İHTİYATLI İYİMSERLİK düşünceleri eşliğinde yazıyorum. Olumlu görüşlere sahip olmakla beraber, yine de içinde bir yerde 'geçmişin arka planında meydana gelen tezgahları bir kenarda tutmak gerekir' iç sesini dinleyerek, yeni sürecin olumlu gelişmelerinden faydalanma imkanları sonuna kadar kullanılmalıdır. Çünkü 150 yıldan bu yana İngiltere'nin, Osmanlı İmparatorluğu'nu parçaladığı, Sevr, Sykes- Picot'larla Osmanlı'nın Ortadoğu coğrafyasını cetvellerle böldüğü, Kerkük-Musul'u Anadolu'dan kopardığı, Yunan ordularının Türkiye'ye saldırısını organize ettiği, 1960 yılında gerçekleşen 27 Mayıs İhtilali ve sonrasındaki darbelerde rol oynadığını unutmamak gerekir. Meşhur 'ülkelerin ebedi dostları olmadığı gibi, ebedi düşmanlıkları da olmaz' sözüne uygun hareket etmekte yarar var. Dünü bir kenarda tutarak, YARINI analiz edebiliriz.
YENİ DÜZEN KURULUYOR
Türkiye ve İngiltere'nin yeni dünya düzeni kuruluşu aşamasında bir araya gelişlerinin muhakkak dünya çapında yansımaları olacaktır. İngiltere'nin Osmanlı İmparatorluğu nezdinde atadığı ilk Büyükelçisi William Harborne, 1583'de İstanbul'a gelmiş Yusuf Agah Efendi Osmanlı'nın Londra Büyükelçisi olarak göreve başlamıştı. İkili ilişkiler, tarihten gelen güçlü bağların da etkisiyle çok boyutluydu.
NATO müttefikimiz Birleşik Krallık, Türkiye'nin Avrupa'daki önde gelen ortakları arasında. Orta Doğu'da yaşanan gelişmeler, Kıbrıs, ülkemizin AB üyelik süreci ile Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılması ertesindeki yeni düzen, yeni kesişmelere konu olacak.
BREXIT SONRASI İLİŞKİLER
Tarih: 29 Aralık 2020 İngiltere AB'den ayrıldıktan sonra hem NATO'da hem de Avrupa'da beraber olduğu Türkiye ile ticareti serbest kılmak için anlaşmaya vardı ve yeni işbirliği alanları da ortaya çıktı. Savunma sektörü ve özel olarak savaş uçağı ve İHA gibi katma değeri yüksek teknoloji projelerinde birlikte çalışması iki tarafa da
yarar sağlayacak. AB ile Türkiye arasındaki Gümrük Birliği'nin güncel dinamiklere yanıt verme açısından zayıf kaldığı dikkate alındığında, bu şartlara uygun şekilde hazırlanan anlaşma önümüzdeki süreçte iki ülkeye de kazanç sağlayacak.
TÜRKİYE'YE SICAK MESAJ
Avrupa'da olup da AB üyesi olmayan Türkiye ve İngiltere, bölgesel konularda daha yakın işbirliği içinde. Diplomatik başarılarıyla göze batan İngiltere, Kıbrıs, Doğu Akdeniz ve Libya-Türkiye iliş-kilerinde ABD ile Avrupa'nın aksine Türkiye'ye sıcak mesajlar ver-meye başladı. Başkanımız Recep Tayyip Erdoğan ile İngiltere Başbakanı Johnson çok etraflı bir telefon konuşması yap-tılar. Başbakan, PKK'yı kınayarak ezber bozdu. Libya'da ateşkes anlaş-masının uygulanmasının ve gerginliğin azaltılmasının önemine değindi. İki lider, Türkiye'den Suriye'nin kuzeyba-tısına sınır ötesi insani erişimi kolaylaştıran BM Güvenlik Konseyi kararının yenilen-mesinin önemi üzerinde de durdu.NATO'da birlikte olunan İngiltere ile yakın işbirliği, uluslararası sistemdeki Türki-ye'nin artan rolünü üst seviyeye çıkarabile-ceğini işaret etmekte. Çünkü yeniden eski gücüne dönmeyi hedefleyerek AB'nden ayrılan İngiltere, Çin ile yakın ilişkileri, tarihten gelen Ortadoğu tecrübeleri bağla-mında, BÖLGESEL GÜÇ KONUMUNA GELEN TÜRKİYE ile yakın pozisyo-na girme ihtiyacı duymaktadır. ABD ve Avrupa'nın olumsuz tavırlarının dışında İngiltere, Türkiye'ye sıcak davranarak eski şansını yakalamaya çalışmaktadır.
STRATEJİK İŞBİRLİĞİ
İngiltere, Ortadoğu'daki silah pazarından en büyük kazanç elde eden 3 ülkeden biri. Ankara bir yandan yerli İHA'lar, diğer yandan yerli savaş jeti için projeleri masaya yatırdıkça Londra'nın bu projeleri değerlendirmesi İngiltere'nin siyaseti için kritik öneme sahip. Ortadoğu'ya en büyük silah satışı yapan dünyanın en büyük silah şirketlerinden İngiliz BAE Systems, yeni nesil Türk hava gücü için başlatılan projelere stratejik danışmanlık sağlamak üzere sahaya girdi. Türkiye Milli Muharip Uçağı (MMU) üretme çalışmalarını sürdürürken, Mart 2020'de İngiliz Savunma Bakanı Ben Wallace Türkiye'yi ziyaret etti. 19 Kasım 2020'de İngiliz Hava Kuvvetleri komutanı Mareşal Sir Michael Wigston, Türkiye ziyareti yaptı. TF-X'in üretimi başlayana kadar F-16'ların modernizasyonu, İngiliz jetlerinin THK envanterine dahil edilmesi görüşmeleri sürüyor.
YENİ KÜRESEL AKTÖR
THK'nın irtifa gücünün arttığı ortada. HAFİF Jetler ve drone üretimi ve kullanımında önemli adımlar atıldı. Sınır içi ve ötesinde terörle mücadelede Türkiye'nin gücü arttı. Ankara'nın bu adımları askeri alanda ülkeye psikolojik ve teknolojik güven kazandırdı. Ancak Britanya Krallığı'nın yeni bir küresel aktör olmaya hazırlanması nedeniyle, Ankara-Londra ilişkileri alınacak kararları da etkileme özelliği gösteriyor. Türkiye'nin havacılıkta daha bağımsız projeler geliştirmesi orta ve uzun vadede mümkün olacağından, İngiltere'nin sıcak ilgisi yeni gelişmeleri beraberinde getirecek. Erdoğan-Türk Devlet Aklı ile Ankara'nın attığı adımların sonucu olarak Türkiye oyun kuran aktörler liginde yer almaya yaklaşmakta, kendi savaş uçağını yapan, İHA ve SİHA'ları ihraç eden ülke konumuna ulaşmayı hedeflemektedir. İngiltere'nin de küresel jeopolitiğe yön verme iddiasını gerçekleştirebilmesi, muhtemelen AB'yi Türkiye ile ABD'yi de Çin ile dengeleme stratejisini masada tutmasını akla getirmektedir.

SONUÇ
İKİ ülkenin savunma sanayi alanında çeşitli istihbarat paylaşımını da kapsayan stratejik işbirliği anlaşması imzaladığını unutmamalıyız. Günümüzde para ve gücün Doğu'ya (Çin'e) kaydığı bir süreçte kısa süre önce göreve gelen İngiliz İstihbarat Teşkilatı (MI6) Başkanı'nın çok iyi Türkçe bilen (eski Türkiye Büyükelçisi) Richard Moore olması da önemli bir parametre. İşte böyle kritik bir süreçte Bakan Akar'ın İngiltere ziyareti, İngiltere Savunma Bakanı ile çok sıcak görüşmeler yapması ve özellikle de verdikleri resim dikkat çekici. Erdoğan'ın Türk uçak gemisine yönelik olarak bir süre önce yaptığı açıklamaların ardından Akar'ın ziyareti ve incelemeleri "sıradan" değildir, jeopolitik-jeostratejik özelliklidir. Türkiye İngiltere'den mühendislik desteği alırken, iki ülke arasındaki işbirliği anlaşmasının askeri deniz platformlarını da kapsadığını bilmekte büyük yarar var.