Tunus’taki darbe girişiminin arka planı

Kuzey Afrika ülkesi Tunus'ta yaklaşık 6 aydır devam eden olayların ardından Cumhurbaşkanı Kays Said'in pazar gecesi "Meclis'in yetkilerini dondurma" kararı aldığını açıklaması askerlerin sokağa inmesiyle resmen bir darbe girişimine dönüştü.
SAİD, MECLİSİ ASKIYA ALDI
Said'in milletvekillerinin dokunulmazlığını askıya aldığını, mevcut Başbakan Hişam el-Meşişi'yi görevden aldığını ve kendi atayacağı bir başbakanla yürütmeyi devralacağını duyurmasının ardından Tunus Meclis Başkanı ve ülkedeki en büyük parti olan Nahda Hareketi'nin lideri Raşid el-Gannuşi, Said'i darbe yapmakla suçladı. Said'in duyurduğu kararları ülkenin içinde bulunduğu kaotik durumu gerekçe göstererek anayasadan gelen sorumlulukla bağdaştırmasının mümkün olamayacağını ifade eden Gannuşi, "Cumhurbaşkanının yasal bir dayanağı olmayan kararları, bir darbedir, anayasayla yorumlamak yanlıştır" dedi.
HALK SOKAKLARA İNDİ
Meclisin çalışmalarına devam edeceğini açıklasa da halkı darbe girişimine karşı yasal yollarla mücadeleye çağıran Gannuşi, geldiği meclis binasına alınmadı. Destekçileri de askerler tarafından meclis çevresinden uzaklaştırıldı. Ülkede hafta başından bu yana darbe karşıtları ve Cumhurbaşkanı Kays destekçisi vatandaşlar sokaklarda... Arap Baharı'nın başlangıç noktası olan Tunus'ta 2010 yılında Muhammed Buazizi adlı seyyar satıcının kendisini yakarak intihar girişiminde bulunmasının ardından başlayan isyanlar, zamanla diğer ülkelere sıçramış ve her birinde farklı sonuçlara sebep olmuştu.
ARAP BAHARI GERİ DÖNDÜ
Tunus, yakın zamanda gerçekleşen devrim sonrası kısmi olarak da olsa siyasi istikrarın sağlanabildiği yegane örneklerden biri olarak tanımlanıyordu. Ancak aradan geçen 11 yılın ardından Arap Baharı başladığı yere, yani Tunus'a geri döndü. Ucu Türkiye'deki Gezi olaylarına kadar uzanan Arap Baharı'nın son perdesinin yaşandığı Tunus'ta darbe girişiminin henüz başarılı olduğunu söyleyemeyiz. Süreci belirleyecek olan ise Tunus'ta parlamento çoğunluğunu oluşturan gruplar ve halkın tepkisi olacak.
ANAYASA PROFESÖRÜ CUMHURBAŞKANINDAN SEÇİLMİŞ HÜKÜMETE DARBE
Kendisi de bir anayasa profesörü olan Cumhurbaşkanı Said Kays'ın ülkede bir süredir devam eden olağanüstü durumları gerekçe göstererek askerle birlikte seçilmiş hükümeti görevden alması ve bu eylemlerini meşrulaştırmak için anayasal yetkilerini öne sürmesi düşündürücü bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Özellikle kendi atayacağı yeni bir başbakanla çalışacağını duyuran Said'in kendisini başsavcı ilan etmesi görevdeki hükümet ve meclisle ile birlikte yargıyı da ele geçirme girişimi olarak görülüyor.
ARAP BAHARININ İLK DURAĞI OLMUŞTU
TUNUS'ta 2010 yılında bir vatandaşın polisin kendisine yönelik kötü muamelesine tepki olarak kendini yakarak ilk kıvılcımını yaktığı Arap Baharı, ülkeyi 24 yıl yöneten Zeynel Abidin bin Ali'nin 14 Ocak 2011'de ailesini de yanına alarak ülkeden kaçmasıyla sona erdi. Böylece Arap Baharı'nın ilk devrimi gerçekleşmiş oldu. Tunus'ta yaşananlar, daha fazla özgürlük, ekonomik kalkınma ve yolsuzluk karşıtı taleplerle Libya, Mısır, Suriye, Yemen ve birçok Arap ülkesinde gösterilerin fitilini ateşledi. Arap Baharı'nın ikinci durağı olan Mısır'da da 25 Ocak 2011'de başlayan halk hareketleri, 3 hafta gibi kısa bir sürede 30 yıllık Hüsnü Mübarek iktidarının sonunu ve darbeci Sisi'nin iktidarını getirdi.
BAE FİNANSE ETTİ İDDİASI
BİRLESİK Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan ile ilgili sızdırdığı gizli bilgilerle gündem olan "@mujtahidd" isimli hesap, BAE'den güçlü bir kaynağa dayanarak Emirlik'in darbenin başarılı olması durumunda Tunus'a 5 milyar dolar verme vaadinde bulunduğunu iddia etti. Ayrıca ülkede Özgür Anayasa Partisi lideri Aber Musa'nın BAE tarafından fonlandığı da biliniyor. Öte yandan BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed'in danışmanlarından olan Dhahi Khalfan'ın darbeyi 3 gün önceden haber verdiği ortaya çıktı. Khalfan'ın geçtiğimiz hafta Çarşamba günü sosyal medya hesabından "İyi haber, yeni bir darbe geliyor" dediği öğrenildi.
FRANSA'DAN DARBECİLERE DESTEK
TUNUS'ta kısa süre önce Fransa'nın uçak ve gemi satma teklifini reddeden hükümetin Türkiye ile savunma sanayii anlaşması yapması, Paris'te tepki toplamıştı. Paris, bu teklifin reddedilmesinin ardından Said ile temaslarını arttırmıştı. Aynı zamanda Akdeniz'de Türkiye'ye karşı hamle arayışında olan Fransa'nın da Tunus'taki darbeyi desteklediği vurgulanıyor.

ZÜMRÜT YILMAZ