Kralların, şehzadelerin efsanelerin beşiği Amasya

YAZI VE FOTOĞRAFLAR: BURCU ILGIN
Her bir köşesinde ayrı bir güzelliği barındıran Amasya'nın turizm açısından gerekli ilgiyi görmediğine inanıyorum. Ben de dahil olmak üzere bir çok insan Amasya'yı sadece elma yetişen ve içinden Yeşilırmak'ın geçtiği bir şehir olarak tanıyor. Eğer ki yolunuz Karadeniz'e düşerse mutlaka bu nadide şehri ziyaret edin derim.
Samsun Tokat, yozgat ve Çorum ile komşu olan Amasya iki görkemli dağın arasındaki vadide heybetle akan Yeşilırmak'ın kıyısına kurulmuş bir Anadolu kenti. Orta Karadeniz'de bulunmasına rağmen iklim ve bitki örtüsü bakımından pek fazla Karadeniz'e benzemiyor. Çok küçük ama öylesine şirin, düzenli ve görkemli ki insan şehre bakmaya doyamıyor. Tarihi, kültürel ve doğal zenginliklerin hepsini içinde barındıran bu kentte yaşanlar da gerçek birer Anadolu insanı, biraz tutucu, misafirperver, çekingen ama meraklı...
Amasya'ya ilk girdiğimizde vakit aşamüzerini gösteriyordu. Fotoğraf için en uygun ve güzel saatler olduğu için Yeşilırmak'ın kenarındaki yalıboyu evlerinden biri olan otelimize yerleşmeden önce ufak bir şehir turu yaptık. İlk aşamada gördüklerim bile beni o şehre hayran bırakmaya yetti. Gerçekten de yeşil renkte, sakin ama heybetli süzülen Yeşilırmak'ın kıyısına kurulmuş yalıboyu evleri bir bayanın zarif boynuna takılmış inci bir kolyeyi andırıyordu. Bu evlerin tam üstünde yer alan kale ve kral mezarlarının da katıldığı görüntü bir ressamın ayrı ayrı yerlerden güzellikleri birleştirerek oluşturduğu tablo izlenimi veriyordu.
TARİH KİTABI GİBİ
Amasya'nın içinde bir çok müze ve tarihi bina yer alıyor ve bu mekanlar birbirine yakın ve çoğunlukta şehrin içinde olduğu için gezilmesi de kolay. Gezdiğimiz tarihi yapılardan birisi de Bimarhane(Darüşşifa)... Aslında Amasya tam bir açık hava müzesi... Her köşesinde gezilecek şaşıracak ayrı bir yer, hikaye bulunuyor. Akşamı ise bir başka güzel Amasya'nın... Tüm Amasya halkı Yaşilırmak'ın kıyısında yapılmış yürüyüş yolu ve parkta sözleşmişcesine toplanmış. Anne, baba oturup çiğdem çitlerken çocukların ellerinde birer mısır oradan oraya koşturuyorlar. Ben ve benim gibi turistler ise ellerinde makine, kendilerinden geçmiş bir biçimde yalıboyu evlerinin Yeşilırmak'a yansıyan görüntüsüyle birlikte ışıklandırılmış kral mezarları çekmeye çalışıyor.
ŞEHZADELER
Bu yürüyüş yolunda Amasya'da valilik yapan ve daha sonra tahta çıkan şehzadelerin ve yaşanan en büyük efsane aşklardan birinin kahramanları olan Ferhat ile Şirin'in heykelleri de bulunuyor. Şehzadeler Şehri olarak da bilinen Amasya'da Yıldırım Bayezid, I. Mehmet, II. Murad, Fatih Sultan Mehmet, II. Bayezid ve III. Murad valilik yapmış.

DAĞLARI DELEN FERHAT
Ferhat ile Şirin efsanesini birçoğunuz bilirsiniz... Aşk için neler yapılabileceğinin göstergesi bir aşk öyküsüdür. Ben yine de hatırlatmak istiyorum, efsaneyi. Ferhat Amasya Kralı'nın sarayında nakkaş olarak çalışan yakışıklı bir gençtir. Şirin ise kralın güzeller güzeli kızı... Nasıl olduysa Ferhat birgün Şirin'i görüyor ve görür görmez de aşık oluyor. Babasına durumu açıp Şirin'i ona istemesini söylüyor. Babası ise oğlunu ikna edemediği için çaresiz istiyor Şirin'i kraldan. Kral ise olmaz demek yerine Ferhat'tan yapamayacağını düşündüğü bir şey olarak o sıralar susuzluk çeken Amasya'ya su getirmesini istiyor. Etrafı yüce dağlarla çevrilmiş Amasya'ya su getirmek için de Ferhat'ın bu dağları delerek bir su yolu açması gerekiyor. Ferhat aşkından aldığı güçle hemen işe koyulup başlıyor dağı delmeye. Çok kısa zamanda da büyük yol alıyor. Ferhat'ın bu çabasını ve azmini gören kral korkmaya başlıyor ve etrafa Şirin'i evlendirdiği haberini salıyor ve bu haberle yıkılan Ferhat kendini dağlardan aşağıya atarak intihar ediyor. Bu olaydan sonra da bu dağlar Ferhat dağları olarak anılmaya başlıyor. Onların aşkları da tüm aşıkların ulaşmak istediği bir mertebe olarak kalıyor. İşte Amasya'ya gittiğiniz'de Ferhat'ın aşkı için açtığı yolları görüp böyle bir aşk için iç geçirebilirsiniz.

Müzikle tedavi eden ilk akıl hastanesi
İlhanlı Dönemi eserlerinden olan Bimarhane, Anadolu'da yaptırılan ilk darüşşifa-tımarhane olması açısından büyük önem taşıyor. Ayrıca burası akıl hastalarının müzik ile tedavi edildiği ilk kurum olarak biliniyor. Bimarhane şu anda belediye konservatuvarı, bahçesi ise musikisevenlerin buluştuğu bir kafeterya olarak kullanılıyor. Burada mini tasavvuf ve Türk Sanat Müziği konserleri düzenleniyor.
Hapishane olarak kullanılmış
Kralların mezarları da tüm diğer mezarların kralı gibi görünüyor Amasya'da... Şehre tepeden bakan, kibirli, görkemli ve iktidar sembolü kral mezarları Helenistik dönemde Başkent olarak kullanılan Amasya'daki Pontus Krallarına ait mezarlarmış. Bu mezarlar Harşena Dağı'nın güney eteklerine, kalker kayalara oyularak yapılmış. Mağaraların bütününde görülen kapaksız, 2-3 metre arasında değişen yükseklikte, kapıya benzeyen girişler, bu mağaraların ortak özelliği. Mağaraların etrafı geniş biçimde boş bırakılmasının amacı da, bazı mezarların tavaf edilmesi, bazılarında da kayalardan sızan suların hava ile temasını kesmek ve mezar odasının korunmasını sağlamakmış. Kral Kaya Mezarları bazı dönemlerde hapishane ve cezalandırma mekanı olarak da kullanılmış. VI. Mithridates, kendisi ile yapılan barış görüşmelerinde zorluk çıkaran Romalı elçileri, Demiryolu geçidinin hemen üzerinde yer alan mezara hapsetmiş.
İnci bir kolye: Yalıboyu evleri
Amasya Evleri Amasya kent dokusunun çeşitli yerlerinde, özellikle Yeşilırmak kıyısında yer alan geleneksel Osmanlı Evi örnekleri Amasya mimaryapıları içerisinde önemli bir yer teşkil ediyor. Amasya evleri, 19. yüzyıla ait olup, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenmiş durumda. Yeşilırmak kenarında, tarihi sur duvarı üzerine, ahşap çatkı arası kerpiç dolgulu olarak, kırma ya da beşik çatı üzeri oluklu kiremitle örtülü bir biçimde düzenlenmiş olan ve geleneksel Osmanlı evinin bütün özelliklerini bünyesinde taşıyan bu evler Amasya'nın tarihsel kimliğiyle uyumlu bir görünüm arz ediyor. Evler, bodrum üzeri tek kat ya da iki katlı olarak düzenlenmiş. evlerin ikinci katı genellikle dışa taşkın, cumbalı olarak yapılmakta ve bu sayede hem evin plında bir simetri oluşmakta hem de daha fazla yer kazanmak söz konusu olabilmekte.