Depresyon çözüldü!

ERKAN DOĞAN
EÜ Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Saffet Gönül, Nöroradyoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ömer Kitiş ve EÜ ile çeşitli üniversitelerde görevli 13 uzmanın katılımıyla TÜBİTAK destekli sürdürdükleri bilimsel araştırmalar çağın hastalıkları depresyon ve alzheimerın şifrelerini çözüyor. Doç. Dr. Gönül, Türkiye'de depresyon ve alzheimer hastalıklarının beyindeki etkilerini inceleyen 3 ekipten biri olduklarını ve dünyadaki tıp otoritelerinin çalışmalarını takdirle karşıladıklarını söyledi. Dr. Gönül, iki hastalığın şifrelerini ortaya çıkaran araştırmalarını ve ortaya koydukları sonuçları Yeni Asır'a anlattı.
UMUT VEREN BULUŞ
Psikiyatri, nükleer tıp, endokrin, psikolog, bilgisayar mühendislerinin yer aldığı 13 kişilik ekip, EÜ Hastanesi'nde ilk çalışma olarak 100 depresyon hastasını incelemeye aldı. Araştırmaya katılanlardan hiç depresyon ilacı kullanmayan 28 hasta tespit edildi. Hastaların beyinleri MR cihazıyla görüntüledi. MR filmlerinde görülen beynin ön bölgesi (frontal) ileri tetkiklerle ölçüldü. Yapılan incelemelerde ilaç kullanmayan ve ilk defa hastalanan depresyon hastalarının beyinlerinin ön bölgelerinin yüzde 6-8 oranında küçük olduğu dünyada ilk defa kanıtlandı. Çalışmaya katılan 28 hastanın beyin görüntülerini 5 yılda bir görüntüleyecek olan ekip, beyindeki gelişmeleri takip edecek. Gurur veren çalışma 'Depresyon Hastalarında Azalan Frontal Lob' başlığı altında uluslararası saygınlığa sahip Türk Psikiyatri Dergisi'nde 2010 yılında yayınlandı.
ÖNEMLİ BİR BİLGİ
İlk defa hastalanmış, daha önce depresyon konusunda hiç tedavi görmemiş depresyon hastalarında frontal bölge denilen beynin ön yüzünün yüzde 6-8 oranında küçük olduğunu dünyada ilk defa kanıtladıklarını belirten Dr. Gönül, "Dünyada daha önce yapılan çalışmalarda depresyon tedavisi görmüş hastaların frontal bölgenin küçüldüğü biliniyordu. Ancak biz hiç tedavi görmeyen depresyonun ilk defa görüldüğü hastalarda frontal bölgenin küçüldüğünü kanıtladık. Bu çok önemli bir bilgi. Çünkü daha önceki çalışmaları değerlendiren bilimadamları, beyindeki frontal bölgenin ilaç nedeniyle mi yoksa başka bir nedenle mi küçüldüğünü bilmiyorlardı" dedi.
Beyindeki küçülmelerin çıplak gözle bakılan MR filmlerinde tespit edilemediğini ancak çok hassas yöntemlerle ölçüldüğünde küçülmenin tespit edilebildiğini belirten Dr. Gönül, "Yaptığımız çalışma bize şunu söylüyor. Bu hastalarda daha depresyondan önce beynin ön kısmı küçük gelişiyor ya da küçülmeye başlıyor. Büyük ihtimalle beyin ergenlikte küçülüyor. Kafa 8-10 yaşlarda son büyüklüğüne ulaşır. Depresyon hastalarında kafalarının çapları sağlıklı bireylere göre daha çok küçük değil. Demek ki 8-10 yaşlarına kadar kafası normal gelişmiş. Ama sonrasında daha küçüldüyse bu ergenlikte olan bir şey. Bazı insanların depresyona yatkınlığı ergenlik döneminde ortaya çıkmaya başlıyor" dedi.
ÇOK KİTAP OKUMALI
EÜ Tıp Fakültesi'ndeki ekip, alzheimer hastaları ve yakınları için umut verecek başarılı çalışmaya imza attı. Çalışmada 40 kişinin MR filmleri çekildi. Radyoloji uzmanlarının da katılımıyla ileri cihazlarla yapılan ayrıntılı incelemelerde eğitimin beyindeki 'hipokampus' bölgesinin ön kısmını geliştirdiğini ortaya kondu. Özellikle alzheimer hastaları için umunt veren araştırma 'Eğitimin Hipokampus Üzerine Etkisi' başlığı ile DARTEL Study Klinik Psikofarmakoloji Dergisi'nde yayınlandı. "İyi eğitim almış insanlarda alzheimer hastalığı daha az gelişiyor" diyen Dr. Gönül, "Bu bilgiyi biliyoruz. Bu bilginin üzerine eğitimin beyinde nereyi geliştirdiğine baktık. Eğitimin beynin hipoekampus bölgesinin ön kısmını geliştirdiğini bulduk. Bizim çalışmamız sayesinde artık hipoekampüsün ön kısmına bakılarak daha kolay tanı koyulacak. Bir insan ne kadar çok okursa beynin bu kısmı o kadar çok gelişiyor" dedi.

SoCAT Projesi
SoCAT Projesi, temel hedefi beyin görüntüleme yöntemlerini kullanarak yatkın bireyleri önceden tespik ederek gerekli adımların atılmasını sağlamayı amaçlıyor. Ekipte, EÜ Hastanesi Tıp Fakültesi ağırlıklı olmak üzere çeşitli üniversitelerden 12 uzman yer alıyor. TUBİTAK ve İhsan Doğramacı Vakfı tarafından destekleniyor.

PROJEDE HANGİ UZMANLAR GÖREVLİ?
1- EÜ Tıp Fakültesi Hastanesi Radyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ömer Kitiş
2- EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Saffet Gönül
3- EÜ Tıp Fakültesi Endokrinoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şevki Çetinkalp
4- EÜ Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ülkem Yararbaş
5- Erciyes Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Spor-Sağlık Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Alpaslan Yılmaz
6- EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Uzmanlık Öğrencisi Fatma Şimşek
7- EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Dr. Damla İşman Haznedaroğlu
8- EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı'nda görevli Uzm. Dr. Mehmet Çağdaş Eker
9- Yaşar Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Araştırma Görevlisi Selçuk Orhan Demirel
10- EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Uzmanlık Öğrencisi Mustafa Melih Bilgi
11- EÜ Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Uzmanlık Öğrencisi Serhan Işıklı
12 -Uzman Psikolog Şebnem Akay
13 -Özgün Özalay