MİMAR GÖZÜYLE PORTEKİZ / IŞILAY SAYGIN
İstanbul'dan Thy ile 5 saat yolculuk sonrası Lizbon'a ulaştık. Türkiye ve Lizbon arasında iki saat farkı var. Portekiz'in Başkenti Lizbon İstanbul gibi 7 tepe üzerine kurulmuş bir şehir İstanbul'u andırıyor. Portekiz 10,650,000 nüfuslu bir devlet. Her yıl 15 milyon turist ziyarete geliyor. Portekizce dili kullanılıyor. Halkın yüzde 96'sı Hıristiyan, okuryazar oranı yüzde 93.8, yönetim biçimi parlamenter demokrasi. Lizbon deprem kuşağı üzerinde yer almakta.
24 YILDIR AB ÜYESİ
Cumhurbaşkanı Anibal Cavaco Silva. Parlamentoda 230 üye var. 15 bakanları var. 5'i kadın bakan. Sosyalist parti hükümette 97 milletvekili ile azınlık hükümeti sosyalist parti tarafından kurulmuş. Başbakan Jose Socrates. Mecliste 4 parti var. Avrupa birliğinden en çok yardım alan ülkelerinden Portekiz ve İrlanda Portekiz Avrupa Birliği'ne 1986'da girmiş.
Portekiz'in yolları çok temiz ve çok bakımlı. Seçimler 4 yılda bir yapılıyor. Cumhurbaşkanı 5 yılda bir doğrudan halk tarafından seçilmekte. Cumhurbaşkanı beşer yıllık dönemlerde iki kez üst üste seçilebilmekte. Cumhurbaşkanı oyların yüzde 50.6 sını alarak ilk turda seçilmiş. Merkez sağ eğilimli. Sosyalist başbakan ile karşılıklı uzlaşı ve uyuma dayalı bir birliktelik ile devletlerini temsil etmekteler.
İSPANYA BİRİNCİ
Dış ekonomik ilişkilerde İspanya başta olmak üzere AB ülkelerinin öncelikli bir yeri mevcut. İhracaatın yüzde 27.4'ü ile İspanya ilk sırada... İspanya'yı Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, ABD İzlemekte. İthalatta makine aksamı, tarımsal ürünler, kimyasal maddeler, akaryakıt, doğalgaz, tekstil önde gelmekte. İthalat yapılan ülkeler içinde yüzde 30.5'le ilk sırada İspanya geliyor. Almaya, Fransa, İtalya, İngiltere, Hollanda ise İspanya'yı izliyor. Türkiye'nin Portekiz'den ithalatı 479.8 milyon dolar, ihracaatımız 540.9 milyon dolar. Kişi başına milli gelir 22.649 dolar, işsizlik yüzde 7.6, enflasyon yüzde 2.6.
Portekiz'in başşehri Lizbon, Tejo nehrinin Atlas okyanusuna döküldüğü haliçin iki yakası üzerine kurulmuş bir kent. 2005 yılı rakamları ile çevresindeki metropoliten alan ile birlikte 2.8 milyonluk bir nüfusu var. Avrupa'nın en hızlı gelişen kentleri arasında.
Lizbon'un tarihi Belem semti anıt ve tarihi yapıları ile ünlü. Bunlardan birisi Tejos nehrinin kıyısında Padraodos Descobrimentos (Kaşifler anıtı). Hemen arkasında bütün ihtişamı ile keşifler çağını hatırlatan Jeronimos Manastırı yükseliyor. Romaklar ve Alman kabileleri (Vizigotlar) sonrası 8. YY'da Endülüs Emevileri istilası, Galiçya krallığına bağlı bir kontluk olarak ortaya çıkıyor. 1143'de Portekiz Krallığı kuruluyor. Sürekli güneye doğru emevileri püskürte püskürte gelişiyor. 1249'da Arap işgali tamamen bitiyor. 1910'da monarşi ortadan kalkıyor. 1974'te Karanfil devrimi ile ülkede Demokratik rejimin önü açılıyor. Demokrasiye geçiliyor. Avrupa'nın en eski milli devleti Portekiz.
Portekizli kaşiflerin tek isteği dua
Jeronimos Manastırı 1502'de Kral Manuel tarafından gotik tarzında yaptırılmıştır. Kubbeler iç içe geçmiş yıldızları anımsatan birleşimleriyle birbirine bağlanmış muhteşem bir eser. Mimarı Fransız. Manastırın yapımında kullanılan para ve mücevheri Portekizli kaşifler sağlamışlar. Karşılığında bekledikleri tek şey büyük ve ihtiraslı ruhlar için duadır.
Günümüzde birden çok müzeyi ve bir kiliseyi barındıran manastırın girişinde birden fazla kapı var. Sol taraf Arkeoloji müzesine, sağ taraftaki kiliseye ait. Girişte sağda Hint denizlerinin Amirali Vasco Da Gama'nın (lahiti) mezarı bulunuyor. Gama Hindistan'a gitmeden önce bütün bir gece bu kilisede dua etmiş. Geçmişte Hindistan yolunu bulmuş. Bu büyük kaşif'in solunda keşifler çağının destanını yazan Luis De Camoes yatıyor. Vasco De Gama'nın Hindistan seferini konu alan Camoes yazdıkları itibarıyla Gama için ideal bir komşu. Camoes vatan şairi Jeronimos manastırı içinde 12 adet günah çıkarma odası papaz ile karşılıklı konuşuyorlar. Aralarında demir kafes var. Günahkar odası 1.5x 1.5 ebadında küçük ve basık bir oda.
YARIN: LİZBON
