O, Türkiye’nin tek görme engelli müzik öğretmeni

Prof. Kütahyalı, görme engelli birinin senfonide çalmasının "imkansız" olarak değerlendirilmesini boşa çıkararak 10 yıl senfonide kemanıyla görev aldı
ŞAFAK İNCE (HABER MERKEZİ)
74 yıl boyunca mavi gökyüzünü görmedi, denizin mavisini bilemedi. Çok zor bir eğitim sürecinin ardından konservatuarda öğretim üyesi olarak Türkiye'nin tek görme engelli öğretmeni oldu. Binlerce öğrenci yetiştirdi, bugün İzmir'de opera, senfoni ve bale sanatçılarının neredeyse yarısı onun elinden geçti. görme engelli birinin senfonide çalmasının "imkansız" olarak değerlendirmesini boşa çıkararak tam 10 yıl senfonide kemanıyla görev aldı. 6 yıl önce emekli olmasına karşın 43 yıllık eğitim hayatındaki çalışmaları nedeniyle hala ödüllere layık görülen Prof. Dr. Önder Kütahyalı, bugün konservatuarda görme engellilerin eğitim almasında zorluklar yaşandığını belirterek, "önyargılar kırılmalı" dedi. Bir kez daha dünyaya gelse aynı hayatı tercih edeceğini söyleyen Kütahyalı, "Görme özürlülük bana müzik gibi ulu bir sanatı armağan etti. Görerek yaşasaydım büyük olasılıkla onu hiç tanımayacaktım" diyerek müziğin engel tanımayacağını belirtti.
IŞIĞI MÜZİK OLDU
16 Mayıs 1936'da İzmir'in Tire İlçesi'nde doğduğunda, Kütahyalı ailesi sevince boğuldu. Ancak 20 gün sonra aile acı gerçekle yüzyüze geldi. Önder Kütahyalı görmüyordu ve görme ihtimali de yoktu. 5 yaşına geldiğinde babasını kaybetti. 10 yaşında İzmir Sağır Dilsiz ve Körler Kurumu'nda ilkokul eğitimine başladı. O tarihte kurumda verilen müzik eğitimi hayatını değiştirdi. Madam Marta Amati ile keman çalışmaya başladı, yeteneği vardı ve 4 yılda kendini geliştirdi, kabartma nota yöntemini öğrendi. Milli Eğitim Bakanlığı'nın 1952 yılında ilkokulu bitiren görme engellilerin normal okullarda eğitim görebilmesini sağlayan genelgeyi yayınlamasıyla Ankara Devlet Konservatuarı'na başvurdu. Görme engelli olması nedeniyle önce şaşkınlıkla karşılandı ama kabul edildi, sınavı da başarıyla verince derslere başladı. Okul, bir görme engelli için engellerle doluydu. Piyano dersindeki nota sisteminin, kabartma harflere uygun olmaması da zorluklardan biri olarak karşına çıktı.
İMKANSIZLIK TANIMADI
Kütahyalı, o zaman normal nota sistemini öğrenmeye karar verdi. İşte burada yatılı okuması nedeniyle kurduğu arkadaş çevresi yardıma koştu, onlar gözü oldu. Lise bitip yüksek döneme geçtiğinde oda müziği çalışmalarına katıldı. İkinci keman olarak çalıyordu, 1960'da konservatuvarı "Pekiyi" dereceyle bitirdi, İzmir Devlet Konservatuvarı'na "Keman Asistanı" olarak atandı. İlk görevi, iki öğrenciyi haftada iki kez çalıştırmaktı. Bir yıl sonra okulun kurucu müdürü Orhan Barlas, kendisinden 4 saat müzik tarihi dersi vermesini istedi. Bu dersi, emekli olana kadar verdi. O tarihte amatör müzisyenler ve bando elamanlarından oluşan senfoni orkestrasında keman sanatçısı olarak görev aldı. İşte bu onun imkansızı bir kez daha gerçekleştirdiği görevi oldu. Çünkü görmeyen birinin senfoni orkestrasında çalmasını bugün kendisi bile "mümkün görmeyen" Kütahyalı, tam 10 yıl boyunca senfoni orkestrasında çaldı.
ONUN İŞARETİ "GICIRTI" OLDU
Keman çalmak, notaları bilmek, azim ve hırslı ya da eğitiminin mükemmel olması senfoni orkestrasında çalabilmesi için yeterli değildi. Örneğin orkestra ile aynı anda müziğe başlayabilmek büyük bir sorundu. Önder Kütahyalı bu sorunu ise kendine has yöntemlerle çözmeyi başardı. Kütahyalı yöntemlerini, "Orkestra şeflerinin ayakkabıları hep yeni ve rugandır. Şef elindeki bagetle başlama işareti verdiğinde genellikle önce iki ayak ucuna kalkar ve orkestraya başlama işareti verir. İşte o kalkış sırasında ayakkabılardan bir gıcırtı sesi çıkar, ben bunu duyabiliyordum ve başlama işareti verildiğini anlıyordum. Ya da çalgı aletlerinden anlam çıkarıyordum. Örneğin orkestra ilk olarak üflemeli bir alet ile başlayacaksa onların yanına oturuyordum. Çalacak olan kişi üflemek için aldığı nefes benim işaretim oluyordu" diye anlattı.
ÖNYARGILARI KIRIN
74'lük çınar Önder Kütahyalı, son olarak rotaryenler tarafından ödüle layık görüldü. Rotaract 2440. Bölge Meslek Hizmet Ödülleri'nde eğitim alanındaki çalışmaları nedeniyle ödüllendirilen Kütahyalı, "Emekli olalı 6 yıl oldu ama demek ki 40 yılın hatırı gerçekten varmış, onlar da beni başarılı bulmuşlar ki ödüllendirmişler, hepsine sonsuz teşekkür ediyorum" dedi. Aslında yetirdiği sanatçılar ve aldığı ödüller neredeyse bir katolog olacak kadar çok olan Kütahyalı, bugün görme engellilerin müzik eğitimi konusunda engellerle karşılaştığını ve bunların aşılmasında büyük zorluklar yaşandığını söyledi.

ENGEL BEDENDE DEĞİL
Görme engellilerin konservatuvar eğitimi yapması, gerektiğinde bu kurumlarda öğretim elemanı olarak görev almasını istediğini ancak kendisi dışında bunun mümkün olmadığını söyleyen Kütahyalı, "Görme engelli müzisyenler yok mu, var. Peki neden konservatuarlarda değiller? Neden istedikleri eğitimi alamıyorlar? Çünkü, karşılarına engel çıkıyor. Önyargılar kırılmalı" dedi. Müziğin, çağdaş uygarlığın üyesi olmak isteyen herkes için eşi bulunmaz bir yaşam kılavuzu olduğunu söyleyen Kütahyalı, "Görme özürlülük bana müzik gibi ulu bir sanatı armağan etti. Görerek yaşasaydım, büyük olasılıkla onu hiç tanımayacaktım. Dünyaya bir kez daha gelsem yine aynı hayatı yaşamak isterim" diye konuştu.
Aytül Büyüksaraç ve Tan Sağtürk'ün hocası
Konservatuarda müzik tarihi, opera tarihi ve bale tarihi derslerini okutan, 1987'de "Doçent", 1999'da "Profesör" unvanını alan Kütahyalı, 4 kitaba da imza attı. 2004 yılında emekil olan Kütahyalı tam 40 yıl 10 ay boyunca müzik aşkını öğrencilerine aktardı. Neredeyse İzmir'deki opera, senfoni ve bale sanatçılarının yarısını o yetiştirdi. Tan Sağtürk'ten Aytül Büyüksaraç'a, Taşkın Oray'dan Çağdaş Alapınar'a kadar birçok değerli sanatçı bugün ondan aldığı eğitimle yine bilgilerini gelecek nesile aktarıyor.