Sağlıklı beslenmek yemekten ibaret değil

NİHAN YARKENT İNCE

Günümüzde sağlıklı beslenmek artık eğitim işi. Bu konuda bilginiz yoksa yandınız.
Obezite ya da bin türlü hastalık kapınızı her an çalabilir. Ferda Ayhan Yalçın hem bir doktor hem bir girişimci hem de bütüncül sağlık uzmanı. İstanbul Tıp Fakültesi'nden mezun olduktan sonra uzun yıllar doktorluk yapan Yalçın, Institute for Integrative Nutrition'da (Bütüncül Beslenme Enstitüsü) yüzü aşkın diyet teorisi üzerine eğitim aldı. Arizona Bütünleyici Tıp Merkezi Direktörü Dr. Andrew Weil, zihin-beden tıbbı alanında lider Dr. Deepak Chopra, Yale Üniversitesi Önleme Araştırmaları Merkezi Direktörü Dr. David Katz, Harvard Üniversitesi Beslenme Başkanı Dr. Walter Willett, çok satan yazarlar arasında bulunan ve duygusal yeme konusunda uzman Geneen Roth bunlardan sadece bir kaçı. Sağlıklı beslenmenin yalnızca tabaktaki sağlıklı yemeklerle mümkün olmadığını söyleyen Dr. Yalçın, "Sosyal ilişkiler, tatmin edici bir kariyer, düzenli fiziksel aktivite ve ruhsal farkındalık gibi" etkenlerin de sağlıklı beslenmenin ana malzemesi olduğunu söylüyor.
Yalçın, "sağlık dolu" bir tabağın ipuçlarını da verdi.
YOL HARİTASI
Nedir sağlıklı beslenmek?
- Sağlık sizce sadece "hastalıksız olmak" demek midir? Bence bundan daha fazlası.
Hayatımızı ve sağlığımızı kendimiz yönetiyoruz başka kimse değil. Sonuna kadar keyif aldığımız her şeyi yapabilmek, sevdiğimiz herşeyden yiyebilmek ve buna rağmen sağlıklı olabilmek için kendimize uyan beslenme biçimini gıda duyarlılıklarımızı, öğün saatlerimizi, neyi neden yediğimizi bilmemiz gerek. Bu soruların yanıtı sağlıklı beslenmenin yol haritasını verir.
Bütüncül beslenme nedir?
- Beslenmek her şeydir ama organizmayı sadece sağlıklı besleyerek iyi hale getiremeyiz. İşte burada bütüncül sağlıklı beslenme devreye giriyor. Yani kişinin uykusu, sporu, işi, kariyeri, stresi, sosyal hayatı ile kişiye özel dengenin oturtulması gerekiyor. Hatta bunlar birincil besinlerdir. Bunlar dengeli olduğunda yediğiniz yemek ikinci sırada gelir.
Bir çok beslenme danışmanı yenilecek, yenmeyecek listesi verir. Bu doğru mu?
- Evet böyle bir liste veriliyor ve birçok insanın da beslenme konusundan vazgeçmesinin sebebi budur. Benim yaklaşımım farklı. Örneğin siz, iyi ve faydalı olan şeyleri yiyip içtiğinizde zaten doğal olarak sağlıksız yiyeceklere hem yer kalmayacak hem de canınız çekmeyecek. Basitçe sağlıksız besinlerin kalabalığından kurtulacaksınız.
BEYNİN ARKADAŞI
Sağlıklı beslenerek sağlıklı olunur mu?
- Sadece sağlıklı beslenerek sağlıklı olamazsınız. Bunun içine uykuyu, sporu her şeyi katmalısınız.
İnsanın kariyeri, sosyal ilişkileri, ruhsal dünyası hepsini bir bütün olarak ele almak gerekiyor.
Beynin bir arkadaşa ihtiyacı vardır. Örneğin bana gelen kişilere, doğruları bulması için sorular soruyorum ancak kimseye bu senin için doğrudur diyemem, öyle bir yetkim yok ancak kendi doğrusunu tespit etmesine yardımcı oluyorum ve bunları hayata geçirmesi için uğraşıyoruz.
ÇOK ACIKTIĞINIZDA BİR BARDAK SU İÇİN
Aşırı yeme isteği nasıl önlenir?
- Aşırı yeme isteğinizin altında yatan sebep olarak, yediğiniz yiyeceklere, hayatınızdaki eksikliklere ve davranışlara bakın. Önce bunu çözmek gerekir. Stres, işten keyif almamak gibi etkenler duygusal yemek yemeye neden olabilir.
Bir başka neden ise yetersiz beslenme olabilir.
Eğer vücut yetersiz beslenirse, garip yeme istekleri üretir. Çoğu kez aşırı yeme isteği, yakın zamanda yediğimiz yiyeceklerden, atalarımız tarafından yenilenlerden veya çocukluğumuzda yediklerimizden gelir. Bu açlığı gidermenin mantıklı bir yolu ise, atalarımızdan ve çocukluğumuzdan hatırladığımız yiyeceklerin daha sağlıklı versiyonlarını yemektir. Su eksikliği de yine önemli bir faktördür.
LEZZETLİ OLMALI
Sağlıklı bir tabağı tarif edebilir misiniz?
Bir tabağı dörde bölün. Bunun dörtte biri protein içermeli. Et, balık, tavuk, yumurta, baklagil olacak. İkinci çeyrek karbonhidrat olacak. Bulgur, esmer pirinç, tam buğday makarna ve ona uygun bir ekmek dilimi, patates olur. Ama bu dörtte biri geçmeyecek geri kalanı tamamen sebze ve salatadan oluşacak. İşte bu sağlıklı bir tabak.
Peki sağlıklı yemekte lezzeti ıskalamak mümkün mü?
Lezzet olmazsa olmaz. İstediği kadar sağlıklı olsun ilaç gibi bir şeyi kaşıklayamazsınız. O yüzden her yemek lezzetli olmalı ve ona göre yapılmalı. Nasıl sağlıklı yemek varsa, sağlıklı lezzet de var.
Bugün restoranlarda bu reçeteleri uygulayabilecek kimse var mı?
- Türkiye'de 30 bini aşkın restoran var. Bu sayıya kafeler dahil değil. Her biri kendi tariflerini uyguladığı gibi kendi lezzetlerini de yaratıyor.
Bu bir çeşitlilik ancak sağlıklı olup olmadıkları bir soru işareti. Örneğin ben, kurumsallaşmış bazı firmalara danışmanlık yapıyorum. Mönülerini birlikte hazırlıyoruz. Bir lezzet şöleni yaşattığımızı rahatlıkla söyleyebilirim. Kırçiçeği bunlardan biri.
Yeni menüde herkese göre lezzet var.