Bombacı’ya büyük ayıp

Yukarıdaki üç maddeyi neden mi yazdım? Çünkü başta İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne kaynak kitap yazan araştırmacı Ali Aksakal, Karşıyaka Belediyesi ve ailesi olmak üzere bu konuda öyle büyük hatalar yapılmış ki gelecek nesillerin bırakın Bombacı Ali Çavuş'u tanımayı hakkında tek bir bilgi bile edinmesine izin verilmemiş. Tabii ki yanlışlıkla olmuştur ama bari vakti zamanında bu hatalardan dönülseymiş. Başa dönelim... Bombacı Ali Çavuş'un Manastır doğumlu olduğunu araştırmacı yazar Ali Aksakal söylüyor. Bu bilgiyi veren Aksakal, kaynak kitabını, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı Serisi'nin 128'incisine koyuyor. Bu eser İzmir Büyükşehir Belediyesi Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi (APİ- KAM) tarafından yayımlanıyor. Gelelim ikinci hataya... Karşıyaka Alaybey'de 8 Eylül 2011'de açılışı yapılmış bir anıt var. Milli Mücadele Kahramanları anıtı. Bu anıtta Milli Mücadele döneminde çarpışmış kahramanların isimleri yer alıyor. Ancak Bombacı Ali Çavuş'un ismi o kabartmada yok. Neden mi? Çünkü onun adı Bombacı Halil Çavuş olarak yazılmış. Üçüncü hata ise tamamen Ali Çavuş'un ailesinden kaynaklanıyor. Bombacı'nın Örnekköy Mezarlığı'ndaki kabir taşında 'Bombacı' değil, 'Bonbacı' yazıyor. Oysa bir rivayete göre ona Bombacı soy ismi Atatürk tarafından verilmiş. Ancak mezar taşındaki bu hata vefat ettiği 26 Ekim 1978 tarihinden bu yana düzeltilmemiş.

Rivayete göre Ali Çavuş'a Atatürk tarafından verilen 'Bombacı' soyadı mezar taşına yanlışlıkla 'Bonbacı' şeklinde yazılmış.

HİKAYENİN ASLINI OKUYUN
Şimdi gelelim asıl hikayeye; yani Bombacı Ali Çavuş'un kim olduğuna. Hikayeyi araştırmacı yazar Yaşar Aksoy'dan öğreniyoruz. İnternette gezerken bile hakkında belki doğru bilgiler bulamayacağınız bu önemli şahsiyet, Giritli bir ailenin oğlu. 1875 Girit doğumlu. Müslüman oldukları için Yunan zulmüne uğramış bir ailenin çocuğu olarak Yunanlardan hayatı boyunca nefret etmiş genç bir delikanlı.

AĞABEYLERİ ÖLDÜRÜLMÜŞ
Bir gün iki ağabeyine demiş ki 'Ben bu Yunanlara güvenmiyorum. Gelin bu gece samanlıkta saklanalım. Yoksa bizi öldürecekler.' Ağabeyleri pek ihtimal vermemiş buna ve demişler ki 'Hayır biz burada, evde kalacağız'. Ama genç Ali yine de samanlığa inmiş. Koyunların, kuzuların altına saklandığı samanlıkta geçirmiş geceyi. Sabah koşa koşa gittiği evde iki ağabeyinin cenazesini bulmuş. Uyurlarken Yunanlar tarafından boğazları kesilmiş.

8 Eylül 2011 tarihinde açılışı yapılan Milli Mücadele Anıtı'nda Bombacı Ali Çavuş'un ismi Bombacı Halil Çavuş olarak geçiyor.

İZMİR'E YERLEŞMİŞLER
Aile, Anadolu'ya gitme kararı almış ve İzmir'e yerleşmişler. İzmir'in Çiğli ve Menemen bölgelerinde yaşayan Ali Çavuş'un içinde, Yunanlara karşı hep bir kin varmış. Bir gün yani 15 Mayıs 1919'da İzmir rıhtımına Yunan ordusunun çıktığını görmüş. Silaha sarılıp bir milis çetesi kurmuş; Akıncılar Çetesi...

YUNAN BOZGUNA UĞRADI
Bu çete Batı Anadolu'nun içlerine doğru ilerleyen Yunan ordusunu ellerinden geldiğince bozguna uğratmış. Bombacı Ali Efe'nin dışında 300 kişilik kuvvetiyle Yörük Ali Efe, bin kişilik gücüyle Demirci Mehmet Efe de düşmanla çarpışmaya devam etmiş.

15 BİN KİŞİLİK SÜVARİ
Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nden sonra Yunan ordusu bozguna uğrayıp İzmir'e doğru kaçmaya başlamış. Fahrettin Altay komutasındaki 15 bin kişilik süvari güçleri Yunan ordusunu takip edip hırpalamış. Arkasından da piyade ve topçu kuvvetleri düşmanı yıpratmaya devam etmiş. İzmir'e doğru olan bu kahramanca akışta 1, 2 ve 14. süvari tümenleri ön planda yer almış. 1. tümen Kurmay Albay Mürsel Bakü komutasında, 2. tümen Kurmay Albay Zeki Saydemir komutasında, 14. tümen ise Kurmay Albay Suphi Kula komutasında ilerlemiş.

REHBERLİK ETMİŞLER
14. tümen Menemen ve Çiğli üzerinden Karşıyaka'ya girmiş. İşte bu süvari tümeni yani binlerce kişilik atlı kuvvet, dağ yollarından Karşıyaka'nın yolunu tutmuş. İstikameti bulabilmek için ise Bombacı Ali Çavuş ve milis çetesi rehberlik etmiş. Bombacı Ali, kendisi gibi Giritli olan teğmen Zekai Kaur, Karşıyaka Spor Kulübü'nün kurucusu teğmen Zühtü Işıl ve 14. süvari tümeni ile birlikte İzmir'e girmiş.

TÜRK BAYRAKLARI ÇEKİLMİŞ
Hep birlikte devlet dairelerine Türk bayrağı çekmişler. Bu nedenle Bombacı Ali Çavuş, Karşıyaka'ya ilk sancağı çeken kahraman olarak da anılmaktadır. İşte Karşıyakalıların kahraman olarak hafızalarına kazıdığı Bombacı Aile Çavuş'u hikayesi...

HER SABAH İSTİKLAL MARŞI
Hikaye burada bitmiyor. Bombacı Ali Çavuş ömrünün sonuna kadar yaşadığı Karşıyaka'da her sabah çocukları toplar, İstiklal Marşı eşliğinde evinin bahçesindeki göndere bayrak çekermiş. Her milli bayramda resmi kıyafetlerini giyer, en başta yürürmüş. Çetesiyle birlikte katılırmış törenlere. Onu kimse sivil göremezmiş. Daima resmi kıyafetli, kılıcını kuşanmış, silahıyla birlikte gezermiş Karşıyaka'da.

İLÇEYE HEYKELİ DİKİLDİ
Çocuklar ve gençler için onun arkasında ya da yanında yürümek bir gururmuş. Yunanlara karşı Aydın bölgesinde mücadele veren Adnan Menderes ve Celal Bayar İzmir'e ne zaman gelse mutlaka Bombacı Ali Efe ile buluşurmuş. Bombacı, 1978 yılında 103 yaşında hayatını kaybettikten sonra Karşıyaka Belediyesi tarafından bir heykeli dikilmiş ilçeye. 9 Eylül 1995 yılında dikilen bu heykelin önünde her 9 Eylül'de bir tören düzenleniyor.
HİKAYESİ BU BELGESELDE
BOMBACI Ali Çavuş'un hayatını ve kahramanlıklarını gelecek nesillere aktarmak isteyen araştırmacı yazar Fikri Önay Bulanık'ın çektiği belgesel sosyal medyada çoktan yerini aldı. Bulanık'ın tam 1 yılda ortaya çıkardığı belgeselde Bombacı Ali Çavuş'un hikayesini, hiç görülmemiş fotoğraflarıyla birlikte izlemek mümkün.

Hacer ÖNOĞLU ÜLGER