Hemen hemen her dönem kayıt dışı istihdam ile ilgili haberlere rastlarız.
Konuya girmeden önce bu kadar sık duyduğumuz kavramın ne demek olduğunu açıklamalıyız.
Kayıt dışı istihdam, ekonominin işgücü ayağını oluşturur. Az gelişmiş ülkelerden gelişmiş ülkelere kadar her devletin temel bir sorunudur bu. Kayıt dışı istihdam üç şekilde oluşur:
İşverenlerin, çalıştırdıkları işçiyi SGK'ya bildirmemesi,
Çalıştırdıkları gün sayısını eksik bildirmesi,
Sigorta primine esas kazancını eksik bildirmesi.
NEDEN KAYITLI OLMALIDIR?
Kayıt dışı çalışmak sadece çalışana değil kendi ailesine, kayıtlı işçi çalıştıran işverenlere ve ülkemize büyük zararlar verir.
Kayıt dışı çalışanların sosyal güvencesi olmaz. Sağlıklı bir yaşam, emeklilik, iş kazası gibi insan hayatında çok önemli yere sahip bu güvencelerden korumasız hale gelir.
Kayıtlı işçi çalıştıran işveren de ödediği sosyal güvenlik primleriyle haksız rekabete düşer.
Kayıt dışı istihdamda devlet hem vergi hem de sigorta primlerinden mahrum kalır ve ulusal/ uluslararası platformda dezavantajlı olur.
Ayrıca kayıt dışı işçi çalıştıran işveren, bir iş kazası halinde haklı durumda olsa bile kayıt dışı çalıştırdığı için çok büyük maddi/ manevi borç altına girer.
Bütün bu durumları göz önünde bulundurduğumuzda hem çalışan hem de işveren açısından kayıt dışı çalışmak/çalıştırmak hem işveren hem de ülkemiz için büyük zararlar doğurur.
MÜCADELEDE İLERLEME VAR
TÜİK verilerine göre, 2002 yılında yüzde 52.9 olan kayıt dışı istihdam oranı Haziran 2017'de yüzde 34.7'ye kadar gerilemiştir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının kayıt dışı istihdama karşı vermiş olduğu mücadele müsbet sonuçlar ortaya çıkarmıştır.
Ancak bu oran dahi oldukça fazladır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu, Adana'da gerçekleşen Çalışma Hayatı İstişare Toplantısında kayıt dışılığı önlemek bakanlığın önemli gündem maddelerinden biri olduğunu ifade etti. Çalışma Bakanlığının konuya ilişkin politika önceliğinde ceza sistemi yer almıyor. Yani öncelikli amaç kayıtlı istihdam kültürünü oluşturmaktır.
Bu kültürü de rehberlik faaliyetleri ile gerçekleştirecekler.
Kayıt dışı istihdam ile mücadelede Bakanlığın bir başka çözümü de kolay işverenlik uygulamasıdır.
Bu uygulamayı daha önce ev hizmetlerinde çalışanların sigortalı olmasında görmüştük.
Kolay işverenlik uygulaması ile tarım sektöründe çalışan mevsimlik işçilerin sigortalanması hedeflenmektedir.
Kayıt dışılığın bir puan azalması, ülkemizin 1.9 milyar liralık kaynak elde etmesi demektir.
Kayıt dışılığın azalması ülkemizin büyüme oranlarına doping etkisi yapabilecek en önemli faktörlerden birisidir. Kayıt dışı istihdamı küçültmek Türkiye'yi büyütecektir.