Merkez Bankası kararlı görünüyor

Aralık ayında ani diyebileceğimiz kararlarla mali kesime ve piyasalara yön vermeye çalışan Merkez Bankası son olarak zorunlu karşılık oranları ile ilgili yeni bir önlem daha aldı. Krizden çıkış sürecinde yüzde 6'ya yükseltip bir süre de sabit tuttuğu TL mevduat hesapları zorunlu karşılık oranlarını kısa süre önce mevduatların vade yapılarına göre farklılaştırmıştı. Kısa vadeli mevduatlarda oranı yükseltmiş, bir yıl ve üstü vadedeki mevduatlarda ise zorunlu karşılık oranını aşağı çekmişti. Dün yeni bir kararla söz konusu karşılıkları yeniden ayarladı. 1 aylık mevduatlar için geçerli olan yüzde 8 düzeyindeki oranı 200 baz puan yükselterek yüzde 10'a, 3-6 ay vadeli mevduatlarda yine aynı oranda yukarı çekmek kaydıyla yüzde 9'a, 1 yıla kadar vadeli olan mevduat hesaplarında ve 1 yıldan uzun vadelilerde değişikliğe gitmeyerek sırasıyla yüzde 6 ve yüzde 5'de bıraktı.
Merkez Bankası'nın aldığı bu kararların altında yatan temel gerekçe ise kredi hacmindeki genişlemenin önüne geçmek. Daha açık bir ifade ile, Merkez Bankası artan kredi hacminden rahatsız olduğu için borçlanmaların bankalar açısından kırılganlığı artırdığını düşünüyor. Zorunlu karşılıkları yükselterek bankaların kredi imkanlarını kısmen daraltmış oluyor. Aynı zamanda, bankaların daha uzun vadeli yükümlülüklere yönlendirmeye çalışıyor Merkez Bankası.

KISA VADEDE YIĞILMA
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu verilerine göre 18 Ocak tarihi itibariyle bankalardaki TL ve yabancı para cinsi mevduatların toplamı yaklaşık 638 milyar TL. Bunun 92 milyarı gerçek kişilerden olmak üzere 179 milyar TL'si döviz hesaplarından oluşuyor. Kalan ise TL cinsi mevduat hesapları. İlginç olan tüm mevduatlar için vadesi 1 yılı aşan mevduatların toplam içindeki payı yüzde 3'ün altında kalıyor. Çoğunluk 1 ve 3 ay vadelerde yığılmış durumda. İşte, Merkez Bankası bu yığılmayı biraz uzun vadelere yaymaya çalışıyor.
Zorunlu karşılıkları yükseltirken bir hedefe daha ulaşmış oluyor Merkez Bankası. O da piyasadaki likidite hacmini daraltmak. Dün yaptığı basın açıklamasına göre, zorunlu karşılıklara ilişkin yeni uygulama sonrasında piyasadan 9.8 milyar TL para çekilecek. Uygulama zamanlamasını ise "4 Şubat 2011 tarihli yükümlülük cetvelinden itibaren geçerli olacak ve yeni oranlar üzerinden hesaplanan zorunlu karşılıklar 18 Şubat 2011 tarihi itibariyle tesis edilmeye başlanacaktır" şeklinde duyurdu. Piyasadan çekilecek 9.8 milyar TL'nin ne kadar yüksek bir tutar olduğunu krizden çıkıştaki uygulamayı hatırlarsak anlamış olacağız.
2008'in sonlarında ve 2009 yılının başında gittiği parasal genişleme uygulaması çerçevesinde TL zorunlu karşılık oranlarını yüzde 6'dan yüzde 5'e indirmişti. Böylece piyasada 3.2 milyar TL likidite bırakmıştı. Ve bu tutar likidite genişlemesi için yeterli olmuş, kredi mekanizması yeniden sağlıklı çalışmaya başlamıştı.

LİKİDİTE ÇEKİLİYOR
Şimdi, bizi krizden çıkarmaya yeten tutarın yaklaşık 3 katı likidite çekiliyor piyasadan. Dolaşımdaki paranın, yani dar tanımlı para arzının 45 milyar TL'nin üzerinde olduğunu da hatırlatmak isterim bu arada. Dörtte bir tutar... Hiç de az değil...
Son kararlar Merkez Bankası'nın amacına ulaşmasını sağlıyor gibi görünüyor. Sağlıyor demedim kasıtlı olarak. Çünkü, parasal daralmada topu tamamen bankalara atıyor Merkez Bankası. Aralık ayında aldığı kararların üzerinden kısa süre geçmesine rağmen, piyasaların bu aksiyona tam anlamıyla nasıl tepki verdiğinin analizini beklemeden yeni bir karara imza attı. Tabii, kredi hacminde gerilemeye tanık olacağız. Bankalar kısa vadeli mevduat hesaplarına uyguladıkları faiz oranlarını aşağı çekecekler, uzun vadelilerde ise mümkün olduğunca yüksek faizde kalmayı deneyecekler. Kaçınılmaz olarak, üzerlerine bindirilen maliyetin bir kısmını kredi faiz oranları ayarlaması ile vatandaş üstlenmek zorunda kalacak.
Hızını iyice almış Merkez Bankası umarız diğer yükümlülükler için karşılık uygulamasına gitmez şimdilik. Çünkü, kaş yaparken göz de çıkarmamalı...