Hükümet seçim nedeniyle ekonomideki bazı sorunların çözümünü ertelemiş, seçin sonrasına bırakmıştı. Bütçenin fazla vermesi seçim ekonomisinin uygulanmadığı tezini doğrulamak için yeterli değildi. Isınmış ekonominin soğutulmasına yönelik, zorunlu karşılık dışında hiç önlem alınmaması da, seçimin gündemin ilk sırasında olmasından kaynaklanmıştı. Artık, seçim sonuçlandığı için kaygılar da ortadan kalktı ve sıra ekonomiye geldi.
Yeni kurulan bazı bakanlıkları zor görevler bekliyor. Masada büyük bir cari açık sorunu duruyor. Merkez Bankası'nın aldığı önlemlerin yanı sıra orta ve uzun vadeyi de kapsayacak şekilde yapısal reformların en kısa sürede başlatılması gerekiyor. Dün, cari işlemlerin son durumu açıklandı. Nisan ayında 7.6 milyar dolar ile bu yıl da toplam 29.6 milyar dolara ulaşmış cari açık. Geçen yılın aynı döneminde sadece 15.7 milyar dolardı. Yani sadece yarısı... Yeni kurulan "Ekonomi Bakanlığı" ihracat ve ithalattan sorumlu olduğundan, dış ticaret açığını aşağıya çekecek bir dizi tedbir ile görevine başlamalı. İhracata yeni pazarların eklenmesi, toplam ihracattaki payı son aylarda kısmen yükselen AB'ye markalaşma üzerinden yüklenilmesi, ikamesi olan ithal mallarda yerli aramal ve hammaddenin kullanılmasının teşvik edilmesi alınacak önlemlerden sadece birkaçı.
İŞSİZLİK ARTABİLİR
Asıl sorun, ekonominin nasıl soğutulacağında. Bir taraftan enflasyonist baskılar artıyor, bu yüzden iç talebin aşağı çekilmesi kaçınılmaz hale geliyor, diğer taraftan işsizlik düzeyinin çok yüksek olması ekonominin belli bir büyüme oranına ulaşılmasını zorunlu kılıyor. İki tarafı keskin bıçak sırtı denge diyebiliriz. Türkiye ekonomisinin büyüme potansiyeli yüzde 6 civarında. Dolayısıyla, potansiyelin altında gerçekleşecek bir büyüme oranı işsizlik oranının artması anlamına geliyor. Zaten, mevcut "üretim modeli" ile gerçekleştirilen yüksek büyümenin bile istihdam üzerindeki olumlu etkisi sınırlı kalıyor. Geçen yıl ulaşılan yüzde 8'in üzerindeki büyümede bile işsizlik yüzde 10'un altına inemedi.
Maliye cephesinde de içinde bulunduğumuz ekonomik konjonktür çerçevesinde alınması gereken önlemler bulunuyor. Geçen haftalarda bazı yabancı yatırım bankalarının vurguladığı gibi Merkez Bankası'nın uygulamaya başladığı politikalar mali önlemlerle desteklenmeli, ekonominin yumuşak inişi sağlanmalı. Tabi, mali disiplinde kesinlikle taviz verilmemesi de önemli koşulların başında geliyor.
BORÇ SORUNU
Ekonomi yönetimini bekleyen asıl sorun, yaklaşık 20 milyon borçlunun borç ödemelerini pürüzsüz gerçekleştirememeleri durumu. Haziran'ın ilk haftası itibariyle tüketici kredileri ve kredi kartları kullanımı 193.5 milyar TL'ye yükselmiş. Sadece 1 haftadaki yükseliş 2.6 milyar TL. Bu arada, kredi borçlarında sıkışanlar arasında "borç yeniden yapılandırması" ile durumu kurtarmaya çalışanların da olduğunu ekleyelim. BDDK ve Merkez Bankası'nın kredi ve kredi kartları kullanımını daha dar çerçeveye alarak, gelirlere göre sınırlamalar getirmeleri olasılığı her geçen gün yükseliyor.
Ekonomi yönetimine, önümüzdeki dönemde piyasalar yardım edecek gibi görünüyor. Yabancı sermayenin de siyasi beklentileri gerçekleştiği için son aylarda sermaye çıkışları olsa da gelişmiş ülkelerin para politikaları paralelinde yeni sermaye girişlerine tanık olacağız. Bu da kurların tahmin ettiğimiz gibi dar bant içinde dalgalanmasını sağlayacak. Aynı şekilde, tahvil, bono, faiz oranlarında Merkez Bankası faiz politikasına göre yatay, ardından çok az yukarı yönlü hareketini gözlemleyeceğiz. Son olarak borsaya da göz atalım. Şimdilik borsanın tadı yok. Seçim sonrasına saklanan "ralli" bir türlü kendisini göstermiyor. Hatta, bırakın ralliyi, ben yazımı kaleme alırken yüzde 1.4 kayıp vardı. Demek ki, borsa yönünü bulmak için alınacak iktisadi önlemleri bekleyecek.