Artık Merkez Bankası yalnız değil

Bu yıl içinde cari açıkla mücadelede yalnız bırakılan Merkez Bankası'na seçim sonrasında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu da (BDDK) katıldı. Maliye Bakanlığı da önlemleriyle devreye girecek kaçınılmaz olarak. Aslında, bu ay seçimler olmasaydı, cari açık yükselmeden ve piyasalardaki dengeleri bozmadan gereken önlemler alınabilirdi. Ama seçim ekonomisi buna izin vermedi. Gördük ki, seçim ekonomisi sadece bütçeden tavizler verilerek uygulanmıyor.
BDDK, çığ gibi büyüyen tüketici kredilerini dizginlemeye yönelik, bankaların kredi iştahını kapatacak bir dizi tedbir aldı. Kredi plasmanlarında maliyetleri artırmak yoluyla BDDK kredi hacmindeki artışı baskılamaya çalışacak.
Öncelikle BDDK'nın ön plana çıkardığı bazı gerçeklere değinelim... Bireylerin kredi gibi yükümlülüklerinin ağırlığı toplam varlıklarının yüzde 35.1'i seviyesine ulaşmış. Varlık derken sadece gelir olarak düşünmeyin. Varlıktan bireylerin tasarrufları, yani mevduat hesapları, bireysel emeklilikleri, hisse senetleri, tahvil bonoları ve eurobondları ve dolaşımdaki para kastediliyor.

GELİR DÜŞÜYOR
Sadece mevduat hesaplarını dikkate alırsak, oran yüzde 54'e ulaşıyor. İkinci önemli tespit, ihtiyaç kredilerindeki belirgin artış. Geçen hafta sonu itibariyle, tüketici kredileri toplamı 200 milyar TL'ye çıktı. Bunun 47.7 milyar TL'si kredi kartından, 76.5 milyar TL'si ihtiyaç kredilerinden oluşuyor. 2011 yılındaki artış oranı yüzde 22.4.
Tüketici kredilerindeki artış, iki taraf açısından da tehlike sinyali veriyor. Kredi alan bireyler açısından değerlendirirsek, cari harcamalarını karşılamak için gelirleri yetmiyor, krediye başvurmak zorunda kalıyorlar. Demek ki, reel gelirler geriliyor. Banka cephesinden gelen sinyal ise, bu tür kredilerin geri dönüş riskinin çok yüksek olması. Çünkü, konut ve otomobil gibi fiziki bir teminat söz konusu değil ihtiyaç kredilerinde.
Bu tespitler çerçevesinde BDDK'nın aldığı karar şöyle... Firmalar üretim için ticari krediler aldığından, BDDK bu kısma dokunmadan sadece tüketici kredilerini daraltıcı önlemleri tercih etti haklı olarak. Öncelikle, BDDK kredileri risklerine göre ağırlıklaştırıyor. Diğer bir deyişle, kredi kartı harcamalarından kaynaklı kredi alacaklarının kalan vadelerine göre risk ağırlığına tabii tutulması benzeri bir yaklaşım konut ve taşıt dışındaki tüketici kredilerine de uygulanacak.

KADEMELİ ARTIŞ
Dolayısıyla, tüketici kredilerinin toplam kredilere oranı yüzde 20'nin üzerinde olan bankalar ile taşıt ve konut kredileri dışındaki tüketici kredilerine ilişkin tahsili gecikmiş alacaklar oranı yüzde 8'in üzerinde bulunan bankalarca kullandırılacak taşıt ve konut kredisi dışındaki tüketici kredilerine ilişkin genel karşılık oranları birinci gruba ya da "standart nitelikli krediler" kapsamında değerlendirilecek ve sermaye yeterliliği içindeki payı yüzde 4, riskli olanlar yani "yakın izlemedeki krediler" kapsamındakiler için yüzde 8 olacak. Aynı zamanda, 24 ay ve üzerindeki vadelerde verilen kredilerin sermaye yeterliliği içindeki payları da yükseltildi.
Bir taraftan Merkez Bankası diğer taraftan BDDK bankalara yükleniyor. Amaç, Isınan ekonominin biraz soğutulması. Kredi hacminin artış hızı kesilirse iç talep baskılanmış olacak. Kredi yoluyla yapılan tüketim azalırsa, hem nihai tüketim mallarının hem de yerli üretimde kullanılan aramal ve hammadde ithalatı düşecek.
Böylece, temel hedef olan cari açığın yükselmesinin önüne geçilecek. Geç olsa bile BDDK'nın yukarıda özetlediğim önlemlerle Merkez Bankası'na destek vermesi, para politikalarının da etkinliğinin artmasına katkı yapacaktır. Sırada, Maliye var. Ne yazık ki zamlarla...