Enflasyon geçen yılda Merkez Bankası'nın belirlediği hedeflerin dışında gerçekleşti. Hedef aralığın içinde olmaması uygulanan para politikası gereği önem taşıyor. Yani Merkez Bankası "kusura bakmayın hedefi tutturamadım sağlık olsun" diyemiyor "doğrudan enflasyon hedeflemesi rejimine" göre... Mektupla neden hedefleri tutturamadığını açıklayacak. Daha doğrusu rejim gereği hükümete hesap verecek.
Hedeflerin tutturulamama nedenlerinden önce kısaca enflasyon rakamlarının ne anlama geldiğine değinelim ve bu yılda nasıl bir enflasyon trendi bizi bekliyor sorusunu yanıtlamaya çalışalım...
2014 yılında yüzde 8,14 olan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) geçen yıl yüzde 8,81 düzeyinde gerçekleşmiş. Yüksek seviyede yılı kapatmasında en büyük pay taze sebze ve meyvelerde... Bu kalemde 2015 yılı enflasyonu yüzde 18,28 olmuş. Ortalamanın neredeyse 2,5 fazla artmış meyve ve sebzeler... Diğer işlenmemiş gıdaları da dahil ettiğimizde işlenmemiş gıda alt kaleminde enflasyon oranı yüzde 13,83'e geriliyor. İşlenmiş gıda ise yüzde 8,33 ile ortalamanın altında kalıyor. Yüksek gıda enflasyonu doğal olarak hizmet grubundan lokantalar alt kalemini de olumsuz etkiliyor. Bu kalemin geçen yılki enflasyon oranı yüzde 13,23 düzeyinde olmuş.
KURLAR OLUMSUZ ETKİLEDİ
Maliyet enflasyonun göstergesi Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) TÜFE'nin aksine 2014 yılına göre geçen yıl gerilemiş ve yüzde 6,36'dan yüzde 5,71'e inmiş. Sektörel bazda değerlendirdiğimizde ilginç bir bulguyla karşılaşıyoruz; sadece enerji sektörü ortalamanın oldukça altında daha doğrusu negatif çıkıyor, onun dışında kalan dayanıklı, dayanıksız tüketim malları, ara mallar ve sermaye malları sektörlerindeki enflasyon ortalama Yİ- TÜFE'yi belirgin bir şekilde aşıyor.
Gelelim neden enflasyonun yükseldiğine...
Birincisi iklim koşulları yüzünden gıda enflasyonun yüksek seviyelerde kalması... İkincisi birikimli kur etkisi... Kurlar yükseldikçe ithal girdi fiyatları artıyor bu da enflasyonu yukarı itiyor. Üçüncü faktör ilk ikinin tam tersi enflasyonu baskılıyor; enerji fiyatları... Özellikle petrol fiyatlarının düşmesi enerji kanalıyla enflasyonun daha da yükselmesini engelliyor, daha doğrusu biraz aşağı inmesine katkı yapıyor.
YENİ FAKTÖRLER DEVREDE!
Kritik soru şu; bu tespitler ışığında 2016 yılının enflasyonu Merkez Bankası'nın iyimser hedefleri ile uyumlu olabilir mi?
Önce küçük bir hatırlatma; Merkez Bankası bu yılın enflasyonunun yüzde 5 olacağını artı eksi 2 puan belirsizlik aralığı içinde kalacağını öngördü. Daha açık bir ifadeyle 2016 sonu itibarıyla enflasyon en fazla yüzde 7 düzeyinde olacak.
Sorunun yanıtına dönelim...
Bu hedeflerle uyumlu olması güç görünüyor. Çünkü, petrol fiyatlarının ineceği marj neredeyse kalmadı.
Eğer 30 dolarında altına inerse Rusya'ya diz çöktürülmüş olur ama beraberinde Suudi Arabistan ve bazı Körfez ülkeleri de cari açık çıkmazında girerler.
Birikimli kur etkisi azalır mı? Hayır... Bilakis FED'in faiz artırımı ile etkisi de paralel olarak artar. Gıda fiyatları hakkında tahmin yapmamız güç hava koşullarını kestiremediğimiz için... Bu yıl enflasyona yukarı yönlü baskı yapacak birkaç faktör daha eklendi. Asgari ücretlerin yükseltilmesi ve bazı vergilerin geçiş ücretlerinin artırılması da enflasyonu olumsuz etkileyecek.
Umarız Merkez Bankası belirlediği hedefleri tutturur...