Böylesine yoğun küresel gelişmelerin olduğu dönemde cari açık iyi ki geriliyor. Yoksa bir anda fırlamış 3'ler seviyesini bile arar olurduk. Merkez Bankası tarafından açıklanan Kasım ayı verilerine göre cari açık bir önceki ayın eş dönemine göre 3,6 milyar dolar azalarak 2 milyar 105 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiş. Kasım verileri sonrasında yıllık bazda 34 milyar 741 milyon dolara inmiş oldu.
Cari açığın geçen yıl gerilemesinin nedenlerine değinelim, ardından bu yılda da benzer trend izleyebilir miyiz sorusunun yanıtını arayalım...
Cari açığın yüzde 5'lerin altına inmesinin nedenlerinin başında büyüme hızının hem iç talep hem de dış talep sonucunda gerilemesi ve bu yüzden daha az ithalat yapılması geliyor. Malum iç piyasa için yapılan üretimde birçok ara malın ithal edilmesi gerekiyor. Aynı şekilde üretimde kullanılan sermaye mallarının da bir kısmı yurtdışından ithalat ile karşılanıyor. Merkez Bankası'nın sıkı duruşu ve siyasi belirsizlikler sonucu hane halkı taleplerini kontrol etmeyi tercih etmişti geride bıraktığımız yılda... Bu yüzden içeride yapılan üretim seviyesi geriledi ve ithalat belirgin bir şekilde aşağı geldi. Rakamlara bakarsak... 2014 yılının ilk 11 ayında ithalat 211 milyar dolar iken geçen senenin aynı döneminde 182 milyar dolara kadar düşmüş.
PETROL FİYATLARI
Bir diğer faktör ise petrol fiyatlarının öngörülmedik şekilde ucuzlaması... Üretim düştüğü için ithal ettiğimiz petrol miktarı azaldı ve ithal ettiğimiz petrole ödediğimiz dolar tutarı da aynı şekilde gerilemiş oldu. İthalat düşerken ihracat makul seviyelerini koruyabilseydi cari açık daha da aşağılara gerileyecekti. 30 milyar doların üzerindeki ithalattaki inişe karşın ihracat 12 milyar dolar azalmış.
Bir de keşke diyebileceğimiz bir unsur var; hizmet gelirlerinin bir yıl öncesine göre 3 milyar doların üzerinde daha az realize olması... Bunun nedeni de turizm gelirlerinin ve yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinin azalması...
Gelelim cari açığın finansmanına...
Cari işlemler açığının finansmanı üç kanaldan yapılmış...
NASIL FİNANSE EDİLMİŞ?
En önemli katkı net hata ve noksandan gelmiş 11 milyar 908 milyon dolarla... Bilanço esasına göre ödemeler dengesi hazırlandığı için varlık ve yükümlülüklerin tutturulması, yapılan hataların dahil edilmesi ve tam olarak mal ve hizmet ihracatına dayanmayan döviz girişlerinin yer verilmesi sonucu ortaya çıkan değer olarak tanımlıyoruz net hata ve noksanı... Doğrudan yabancı sermayenin de 14 milyar doların üzerinde katkısı olmuş geçen yıl. Portföy yabancı sermaye ise risklerin yüksek olduğu yıllardaki gibi negatif olmuş. Yani sıcak para çıkışı gerçekleşmiş.
Yukarıda özetlediğimiz bulgulara göre cari açık cephesinden kurlara baskı gelmeyeceğini söyleyebiliriz.
Eğer petrol fiyatları düşük seviyelerini korursa, Türkiye ekonomisinin büyüme hızı yüzde 3-3,5 oranında gerçekleşirse ve dünya ticaret artış oranı yüzde 2'ler düzeyinde kalırsa 2016 yılının cari açığı da yüzde 5'in altında kalabilir.
Kritik konuyla sonlandıralım yazıyı... 19 Ocak'ta Merkez Bankası PPK ilk toplantısını yapacak. Çok büyük olasılıkla bu ayı da pas geçecek geçen ay FED sonrası faiz artırmadığı gibi...