Son birkaç yılda beklenen performansı gösteremeyen turizm sektörü, bu yıla da iyi bir başlangıç yapamadı.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2016 yılının ilk 3 ayında turizm gelirleri bir önceki yılın eş dönemine göre yüzde 16.5 geriledi. Turizm gelirindeki belirgin düşüşe karşın gelen turist sayısındaki azalış yüzde 4.4 seviyesine kalmış. Demek ki gelen turistler önceki yıllara nazaran daha az para harcamaya başlamışlar...
Turizm sektörü son birkaç yıldır büyüme hızında düşüş yaşıyor.
İvme kaybının temel nedenlerinin başında Rusya'nın petrol fiyatlarının dramatik düşüşü sonrası ekonomik sıkıntılar yaşaması geliyor. Ardından Rusya ile yaşanan siyasi gerginlik ve Türkiye'de yaşanan üzücü terör faaliyetleri eklenince sektörün kan kaybını biraz daha hızlandırdı. Bu arada Rusya'dan gelen turist sayısı toplam turistlerin yüzde 10'una ulaşıyor. Bir önceki yılda bu oran yüzde 12 idi.
İSTİHDAM ORANI YÜKSEK
Neden ne olursa olsun sektörün gerilemesi Türkiye ekonomisi açısından hayati önem taşıyor.
İstihdam edilen kişi sayısından dış açığı kapatmadaki katkısına kadar bir dizi fonksiyonu olan sektörlerin başında geliyor. Bu yüzden bazı ek önlemlerle sektörün yeniden büyümesi gerekiyor. Birkaç veri bu tezimizi doğrulayacak; Alt sektörleri dışarıda tuttuğumuzda çalışan sayısı 1 milyon civarını buluyor. Yiyecek ve içecek, konaklama, seyahat acenteleri gibi alt sektörlerle beraber istihdam edilenler sayısı 12 milyona çıkıyor.
Turizm gelirleri ihracatın yüzde 22'sine denk geliyor. Bunun sonucunda sektör dış açığın kapatılmasında yüzde 45'in üzerinde katkı yapıyor.
Öncelikle Türkiye Turizm Stratejisi çalışması kapsamında başlayan çalışmaları kısaca hatırlayalım, sonrasında ek teşviklerin neler olabileceğini sorgulayalım...
Strateji çerçevesinde üzerinde en fazla durulan konu faaliyetlerinin yaz ayı ile sınırlı kalmayıp 12 aya yayılması... Yani belli alanlara sıkışmış olan kıyı turizminin iç kısımlarına da geçişinin sağlanması hem gelen turist sayısına hem de turizm gelirlerine kuşkusuz pozitif katkı yapacak.
MADDİ TEŞVİKLER
Maddi teşvikler de yer alıyor mevcut uygulamada... Sektörde KOBİ ölçekli işletmeler çoğunlukta olduğundan KOSGEB kanalıyla proje, güç birliği çalışmalarına destek sağlanıyor. Tabii vergi muafiyetleri de teşviklerin başında geliyor. Bölgesel teşvikler kapsamında KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti ve vergi indirimi geçerli... Aynı zamanda işveren üzerindeki işgücü maliyetlerinin biraz hafifletilebilmesi için sigorta primi işveren hissesi desteği de halen geçerli... Yatırım yeri tahsisi ve faiz desteği gibi teşvikleri de listeye ekleyelim...
Yukarıda özetlediğimiz alışılagelmiş klasik uygulamalara ek olarak kan kaybını durdurmak amacıyla şu önlemler de dikkate alınabilir. Öncelikle tanıtım yoluyla potansiyel gölgelerin artırılması kritik önem taşıyor.
Son aylarda gelen turist sayısında artış görülen Çek Cumhuriyeti ve Slovenya gibi Avrupa ülkelerine özellikle öncelik verilmesi gerekiyor. Asıl sektörü rahatlatacak önlem borçlarının yeniden yapılandırılması olacak. Diğer bir deyişle borçlarının çevrilebilirliğini artıracak ya faiz teşvikleri ya da geri ödemelerin ötelenmesi en azından sektör temsilcileri üzerinde yoğunlaşan stresi azaltacaktır.