Şubat ayında işsizlik oranı yüzde 12,6 seviyesine gelerek bir önceki ay yaptığı zirvenin hafif altına gerilemiş oldu. Büyüme hızının biraz daha momentum kazanması gerekiyor ki tek hanelere doğru gelebilsin işsizlik oranı. Faiz oranlarının yüksek seviyelerde olması bir taraftan yatırım hızını yavaşlatırken diğer taraftan iç talebin canlanmasını da geciktiriyor. Bu yüzden enflasyon ve tabiki kur baskısı gibi bazı dışsal faktörler Merkez Bankasına hareket alanı açana kadar büyümenin potansiyel hıza ulaşması zaman alacak gibi görünüyor.
İşsizlik rakamlarının içinde olumlu sinyal veren detaylarda olduğu gibi sorunların kronikleşmeye başladığını gösteren rakamlarda...
Geçen yılın eş dönemine göre yaklaşık 670 bin kişi istihdam edilmiş. Ancak bunların yarısından fazlası hizmet sektöründe çalışmaya başlamışlar. Sanayide yani üretimde istihdam edilenler sadece yüzde 19 seviyesinde. Tarıma düşen pay daha da düşük; yüzde 18. Hizmet sektörünün ekonomi üzerindeki ağırlığının yüksek olması gayet normal.
G-7'DE YÜKSEK
Gelişmiş ülke ekonomilerinde hizmetin yüzde 70'lere varan bir ağırlığına tanık oluyoruz. Örneğin G-7 ülkelerinde yüzde 74'lere yükseliyor. Ancak şöyle ilginç bir gerekçe de söz konusu bu rakamın ardında yatan. Gelişmiş ülkeler imalat sanayilerini ucuz işçilik ve diğer avantajlara bağlı olarak başta Çin ve Hindistan olmak üzere belli gelişmekte olan ülkelere kaydırdılar. Daha açık bir ifadeyle üretim yapmaya devam ettiler ve ediyorlar. Şuraya gelmeye çalışıyorum; istihdam yaratabilmek ve kalıcı olmasını sağlamak için üretim yapılması gerekiyor.
Bir ilginç veri ise sosyal güvenlikten mahrum çalışanların oranının halen yüzde 30'ların üzerinde olması. Tabi haksızlık yapmayalım; bu rakam 10 yıl önce yüzde 50 sınırında idi. Şuan da çalışanların üçte biri merdiven altı diye tanımladığımız kayıtsız olarak istihdam ediliyorlar. Bir yerde asgari ücret ya da altı bir gelire razı oluyorlar.
VASIFSIZ İŞGÜCÜ
Eğitim durumuna göre istihdam rakamları bize kronikleşen bir sorunu hatırlatıyor. Eğitim durumu ile istihdam doğru orantılı gidiyor. Eğitim arttıkça beraberinde çalışan sayısı da artıyor.
Üniversite mezunlarının yüzde 70'i çalışırken, okur yazar olmayanların sadece yüzde 16,8'i çalışabiliyor. Lise altı eğitimlilerde de yüzde 41'i istihdam edilmiş.
Görüldüğü gibi vasıfsız işgücü ihtiyacı ile istihdam edilenlerin oranı örtüşmüyor.
Geçen gün Çorlu'da tekstil üretim fabrikası olan başarılı bir arkadaşımla sohbet ederken bildiğim bir gerçeği o da yakınarak hatırlattı bana. Vasıfsız eleman bulamadığı için neredeyse üretim tezgahlarının yüzde 10'u atıl olarak duruyormuş. Nedenini sorduğumda 'işsizlik parası ve bazı diğer sosyal yardımları yeterli buluyorlar bu yüzden çalışmamayı tercih ediyorlar' dedi. Yanlış anlaşılmasın tabi işsizlik sigortası olacak, sosyal devlet ilkesi benimsenecek. Ancak bu tür uygulamaların nokta atış olması ve denetim mekanizması içinde uygulanmasında yarar var. Bir ekleme de ben yaptım; istihdam ihtiyacı ile her seviyedeki eğitim paralel değil. Teknik liselerin yanı sıra sertifika sahibi yapacak eğitim programları da tasarlanabilir.
İstihdamı artırmak için mevcut ekonomik yapı içinde devlet teşviklerine başvurmak tam anlamıyla kalıcı olamıyor. İşgücü piyasası içinde sahip olduğumuz üretim faktörlerinden eğitime kadar yayılan geniş yelpazeyi kapmayan kapsamlı bir reform paketine ihtiyaç var.