Her iki temel enflasyon göstergesi olan Tüketici Fiyat Endeksi ve Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi yılın son ayında baz etkisinin Ekim'de ortadan kalkmasıyla beklendiği gibi hafif yukarı geldi. TÜFE yüzde 0,74, Yİ-ÜFE ise yüzde 0,69 oranında gerçekleşti. Bu veriler sonucunda yıllık bazda TÜFE yüzde 11,84'e, Yİ-ÜFE de yüzde 7,36'ya gerilemiş oldu. Yıllık enflasyon 2019 ile bir önceki yılın aynı ayı ile karşılaştırılıyor.
Dolayısıyla 12 aylık ortalama hem tüketicilerin alım gücündeki kaybını hem de firmaların maliyet açısından 1 yılda üstlendikleri yükü gösteriyor. 12 aylık ortalamada TÜFE yüzde 15,18 ve Yİ-ÜFE ise yüzde 17,56'larda gerçekleşti.
Enflasyonun geçen seneye göre gerilemesinde şu faktörler önemli rol oynadılar. İç talep oldukça durgundu.
İç talep düşük seviyelerde kalınca çıktı açığı söz konusu oluyor. Daha açık ifade ile talep arzı karşılayamayınca potansiyel çıktı ile ekonominin gerçekleşen çıktısı arasında fark oluyor. Bu da TÜFE'ye pozitif etki yapıyor.
KURLARDA AŞIRI OYNAKLIK
2018 yılında enflasyonu adeta fırlatan unsur kurların aşırı yükselmesi ve oynaklığı idi. Ne yazık ki üretimde dışa bağımlılık makul seviyelerin üzerinde olunca ithalatın pahalılaşması ile bu kanaldan fiyatlara geçişkenlik kaçınılmaz hale geliyor. Geçen sene kurların bir önceki yılın şokunu atlatıp aşağı gelmesi sonucu maliyet enflasyonu olumlu etkilendi. Tabi maliyetler bir önceki yıla göre azalınca ürünlerin raf fiyatları da paralel olarak geriledi. Gıda fiyatlarının, mevsim etkisinin olumsuz etkisinin azalması ve üreticiden tüketiciye gelene kadar geçen süreçte haksız kazanç elde edenlerin etkin kontrollerle devre dışı bırakılması ile gücünün kırılması da enflasyondaki direnci azalttı.
Petrol fiyatlarının, küresel ekonominin hız kesmesi ile üzerindeki talebin azalması sonucunda aşağı gelmesi de hem Türkiye'yi hem de diğer petrol bağımlısı ülkeleri rahatlattı.
Yılın geneli için şu faktörü de ekleyelim;
2018 yılında enflasyonun yüksek seyretmesi daha doğrusu normal seviyelerin çok üzerine çıkması ve zirve yapması sonucu doğal gerileme bekliyorduk. Yani baz etkisi de, son iki ay hariç, etkili oldu enflasyonun ateşinin düşmesinde.
2020 RAKAMI TCMB'YE BAĞLI
2020 yılında hükümetin ve Merkez Bankası'nın enflasyon beklentisi yüzde 8'ler civarında. Enflasyonun bulunduğu seviyenin altına gelebilmesini söylememiz için biraz erken. Merkez Bankası bence büyümeye daha fazla odaklanmış görünüyor. Enflasyonun ve gelişmiş ülke merkez bankalarının açtığı alanı faiz indirimleri ile şimdilik doldurmuş görünüyor.
16 Ocak'ta yapacağı ilk toplantıda daha dikkatli faiz adımı atması gerekiyor. Malum ABD ve İran arasındaki gerginlikler küresel düzeyde siyasi gerginlikleri artırdı.
Çin ve ABD arasındaki ticaret müzakerelerinin birinci fazı dışında nasıl gelişeceğini bilemiyoruz. Aynı şekilde Brexit kör düğümü de nasıl açılır kestirmek zor. Kısacası kurlar üzerindeki basınç oldukça yüksek.
Eğer Merkez Bankası iç talebi canlandırma için, özellikle konut arz fazlasının eritilmesi için, ısrarcı olur ve faiz indirimlerinde ölçüyü tutturamazsa yine ithalat tarafından maliyet enflasyonu yükselebilir. Bu yüzden ilerleyen aylarda Merkez Bankası'nın uygulayacağı para ve kur politikası belirleyici olacak bu yılın enflasyon seyrinde.